Συσπάσεις στην εγκυμοσύνη: Όλα όσα πρέπει να ξέρετε

Είναι εντελώς φυσιολογικό. Όλοι οι μύες του σώματός μας συσπώνται δεκάδες φορές κατά τη διάρκεια της ημέρας και το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και με τη μήτρα. Χάρη στους υπερηχογράφους, έχουμε τη δυνατότητα να διαπιστώσουμε ότι η μήτρα είναι πολύ «δραστήρια», ακόμα κι όταν δεν υπάρχει εγκυμοσύνη. Συνήθως, οι συσπάσεις ακολουθούν μια γραμμική πορεία: από τη βάση προς την κορυφή της μήτρας ή το αντίστροφο. Όταν όμως πρόκειται για περίοδο εγκυμοσύνης, τότε η δραστηριότητα αυτή γίνεται ακόμα πιο έντονη. Κυρίως όταν ο μικρός κάτοικος της μήτρας μεγαλώσει αρκετά ώστε να μπορεί να ακουμπά τα τοιχώματά της. Οι μικρές κλοτσιές ή μπουνιές του εμβρύου λειτουργούν πολλές φορές ως ερέθισμα που προκαλεί σύσπαση. Γι’ αυτό, γύρω στους τέσσερις μήνες, αρχίζουμε να νιώθουμε τις συσπάσεις, οι οποίες όμως δεν εμφανίστηκαν για πρώτη φορά σε αυτή τη φάση της κύησης, αλλά προϋπήρχαν ακόμα και πριν από τη σύλληψη. Αν και δεν προκαλούν πόνο, είναι εύκολο να τις αναγνωρίσει κανείς: η κοιλιά σκληραίνει για μερικά δευτερόλεπτα και στη συνέχεια χαλαρώνει ξανά.

Καθώς τα πάντα στη φύση είναι σχεδιασμένα με σοφία, δεν θα μπορούσαν αυτές οι συσπάσεις να γίνονται χωρίς λόγο. Η μήτρα επωφελείται από αυτές και μάλιστα με πολλούς τρόπους. Καθώς τεντώνεται, προετοιμάζεται για να επιμηκυνθεί κατά περίπου τρεις φορές από το ξεκίνημα έως το τέλος της εγκυμοσύνης. Παράλληλα, οι συσπάσεις βοηθούν τις φλέβες της μήτρας να αδειάσουν και στη συνέχεια να ξαναγεμίσουν με καλά οξυγονωμένο αίμα. Τέλος, οι συσπάσεις που ονομάζονται Braxton Hicks (από το όνομα του βρετανού γυναικολόγου που αναφέρθηκε σε αυτές το 1872) είναι μια καταπληκτική «γυμναστική» για τη μήτρα ενόψει της ημέρας του τοκετού. Είναι σαν να κάνει εξάσκηση για να είναι σε τέλεια φόρμα τη στιγμή που θα πρέπει να ανοίξει δρόμο για το μωρό. Δεν είναι τίποτα άλλο από την «πρόβα τζενεράλε» του τοκετού.

Από τη στιγμή που οι συσπάσεις γίνουν επώδυνες ή σας προκαλούν έντονη δυσφορία γιατί είναι πολύ συχνές, πρέπει να ενημερώσετε αμέσως τη μαία ή το γυναικολόγο σας. Κυρίως εάν βρίσκεστε ακόμη μακριά από την ημερομηνία του τοκετού. Ο λόγος είναι ότι οι φυσιολογικές συνήθως συσπάσεις ενδέχεται να γίνουν παθολογικές και να προκαλέσουν διαστολή του τραχήλου, με αποτέλεσμα να υπάρξει αποβολή ή πρόωρη γέννα. Γι’ αυτό, ο γιατρός σας θα πρέπει να σας εξετάσει άμεσα και να διαπιστώσει την κατάσταση του τραχήλου. Το πρόβλημα αυτό παρουσιάζεται συχνότερα σε γυναίκες των οποίων ο μυς της μήτρας δεν είναι αρκετά σφιχτός, είτε επειδή έτσι γεννήθηκαν είτε επειδή έχουν υποβληθεί σε ενδομήτριες χειρουργικές επεμβάσεις. Σε αυτές τις περιπτώσεις, ο τράχηλος δεν μπορεί να αντισταθεί στην πίεση που του ασκείται από τις συσπάσεις Braxton Hicks, οι οποίες σε μια άλλη γυναίκα θα περνούσαν απαρατήρητες. Επίσης, εμπύρετες λοιμώξεις μπορεί να προκαλέσουν έντονες συσπάσεις, γι’ αυτό μην παίρνετε ποτέ αψήφιστα ιούς και βακτήρια. Πρέπει οπωσδήποτε να απευθύνεστε στο γιατρό σας.

Αυτό που μπορείτε να κάνετε εάν νιώθετε συχνά συσπάσεις είναι να μένετε για αρκετές ώρες ξαπλωμένη. Όταν ξαπλώνετε, μειώνεται η πίεση που ασκείται στη μήτρα εξαιτίας του βάρους του μωρού. Εάν χρειαστεί, ο γιατρός σας μπορεί να σας χορηγήσει και σπασμολυτικά φάρμακα.

Αν ρωτήσετε οποιαδήποτε γυναίκα έχει βρεθεί σε αυτή τη θέση, θα σας διαβεβαιώσει ότι αναγνώρισε τις συσπάσεις του τοκετού από την πρώτη στιγμή. Το ένστικτό σας είναι απίθανο να κάνει λάθος… διάγνωση. Για να είστε σε ετοιμότητα, πάντως, πρέπει να ξέρετε ότι οι συγκεκριμένες συσπάσεις είναι πολύ πιο έντονες από τις άλλες και γίνονται αισθητές σε ολόκληρη την κοιλιά, όχι μόνο στη μια πλευρά, όπως μπορεί να συμβαίνει με τις συσπάσεις που έχετε νιώσει κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Άλλο ένα στοιχείο που τις διαφοροποιεί είναι ότι προκαλούν πόνο ο οποίος γίνεται πιο δυνατός όσο περνάει η ώρα. Επίσης, γίνονται όλο και πιο συχνές και «τακτικές», δηλαδή εμφανίζονται σε τακτά χρονικά διαστήματα. Όταν ο χρόνος που μεσολαβεί ανάμεσα σε δύο συσπάσεις γίνει μικρότερος από δέκα λεπτά, τότε ξέρετε ότι έχει έρθει η ώρα του τοκετού.

Οι συσπάσεις προκαλούνται από την ωκυτοκίνη, μια ορμόνη που απελευθερώνεται στο αίμα λίγο μετά την έναρξη του τοκετού. Φανταστείτε τη μήτρα σας σαν ένα μπουκάλι, με τον τράχηλο να αντιπροσωπεύει το στόμιο. Στην πρώτη φάση του τοκετού, λοιπόν, οι συσπάσεις αναγκάζουν τον τράχηλο να διασταλεί, ώστε να επιτρέψει στο μωρό να περάσει από μέσα. Στην επόμενη φάση, με κάθε σύσπαση το μωρό κατεβαίνει όλο και πιο χαμηλά. Ταυτόχρονα, δημιουργούν στη μητέρα την ανάγκη να σπρώξει.

Κάθε έντονη μυϊκή προσπάθεια προκαλεί πόνο. Και η προσπάθεια που καταβάλλει η μήτρα για να προκαλέσει διαστολή του τραχήλου και την έξοδο, τελικά, του μωρού είναι πραγματικά πολύ έντονη. Επιπλέον, εξαιτίας του στρες που προκαλεί ο επερχόμενος τοκετός, εκκρίνεται αδρεναλίνη η οποία μπλοκάρει τη δράση των ενδορφινών που λειτουργούν ως φυσικά αναλγητικά και εκκρίνονται από τον πλακούντα. Γι’ αυτό, όσο πιο αγχωμένη είναι η μητέρα, τόσο πιο επώδυνες γίνονται οι συσπάσεις του τοκετού.

Σε γενικές γραμμές, ναι. Μια σύσπαση όταν γίνεται φυσιολογικά δεν αφορά ποτέ το 100% των ινών του μυ. Όταν όμως προκαλούνται τεχνητές ωδίνες, είτε με τη χρησιμοποίηση ειδικού τζελ είτε με ορό, επηρεάζονται όλες ο μυϊκές ίνες της μήτρας. Έτσι, ο πόνος γίνεται πιο έντονα αισθητός.

Συνεχίζονται και μετά την έξοδο του μωρού, αφού έπειτα πρέπει να βγει ο πλακούντας, κάτι που συνήθως συμβαίνει μισή ώρα μετά τον τοκετό. Χάρη στις συσπάσεις που συνεχίζονται -με μικρότερη ένταση πια-, ο πλακούντας αποκολλάται και βγαίνει με λίγες ωθήσεις. Παρόμοιες συσπάσεις θα νιώθετε για άλλες τέσσερις με πέντε μέρες, ιδιαίτερα εάν θηλάζετε. Προκαλούνται για να βοηθήσουν τη μήτρα να ξεκινήσει την επαναφορά της στην προηγούμενη μορφή της. Αν είναι πολύ επώδυνες, ο γιατρός θα σας συστήσει ένα απλό αναλγητικό, όπως παρακεταμόλη. Στην ανώδυνη μορφή τους θα συνεχιστούν για περίπου ένα μήνα ακόμα, μέχρι η μήτρα να επιστρέψει στο αρχικό της μέγεθος και σχήμα.

Με τη συνεργασία της Μυρτώς Σωτηροπούλου (μαιευτήρας-γυναικολόγος).