Η προεφηβική και εφηβική ηλικία είναι γεμάτη συναισθηματική ένταση. Τα παιδιά σε αυτή την ηλικία περνούν από έντονες μεταπτώσεις διάθεσης, από ειρωνείες και ξεσπάσματα μέχρι και συναισθηματική απόσυρση. Αυτό είναι φυσιολογικό, καθώς οι έφηβοι προσπαθούν να κατανοήσουν τις αλλαγές στο σώμα και τη ζωή τους. Πολλές φορές δυσκολεύονται να εκφράσουν τα προβλήματά τους, ντρέπονται να μιλήσουν για τα συναισθήματά τους, όχι μόνο στους γονείς αλλά ακόμη και στους φίλους τους.
Διαβάστε επίσης: Η μάχη του τηλεκοντρόλ: Τι βλέπουν τα παιδιά στην τηλεόραση και στο τάμπλετ
Κάποια παιδιά, μάλιστα, μπορεί να δείχνουν πολλά συναισθήματα στο σπίτι, αλλά όταν βρίσκονται με συνομήλικους να φαίνονται αδιάφορα ή «παγωμένα». Αυτή η συμπεριφορά είναι συνήθης μεταξύ των παιδιών αυτών των ηλικιών και ονομάζεται συναισθηματική καταπίεση.
Η καταπίεση συναισθημάτων είναι μια στρατηγική που χρησιμοποιούν πολλοί έφηβοι για να διαχειριστούν έντονες συναισθηματικές καταστάσεις, σύμφωνα με τους ειδικούς. Δεν εκφράζουν αυτό που νιώθουν, αλλά προσπαθούν να το κρύψουν. Αν αυτό γίνει συνήθεια, δυσκολεύονται να επεξεργαστούν τα συναισθήματα με υγιή τρόπο.
Έφηβοπι και συναισθηματική καταπίεση
Τα παιδιά δεν παύουν να νιώθουν, απλώς προσπαθούν να μη το δείξουν. Είναι συνηθισμένο στην εφηβεία, καθώς:
- Θέλουν να ταιριάξουν με την παρέα
- Θέλουν να αποφύγουν προστριβές
- Φοβούνται να κριθούν ή να απορριφθούν
Αυτό όμως μπορεί να γίνει συνήθεια και να μετατραπεί σε πρόβλημα. Τα κρυμμένα συναισθήματα είναι σαν προειδοποιητικά σήματα κινδύνου. Αν αγνοούνται διαρκώς και κρύβονται «κάτω από το χαλί», κάποια στιγμή θα συσσωρευτούν τόσα, που δεν θα… χωράνε πια εκεί. Τότε είναι που ο έφηβος μπορεί να εκραγεί συναισθηματικά.
Έφηβοι και πίεση από την παρέα
Οι έφηβοι νιώθουν συχνά ότι πρέπει να «αποδείξουν» στους φίλους τους πως αξίζουν, γι’ αυτό ορισμένες φορές, προκειμένου να μην χαλάσουν την εικόνα που θέλουν να τους δώσουν για τον εαυτό τους και τη θέση τους στην παρέα, διστάζουν να είναι συναισθηματικοί μπροστά τους.
Οι φιλίες στην εφηβεία είναι βαθιά συνδεδεμένες με την ταυτότητα και την ανάγκη για αποδοχή, οπότε για τα παιδιά είναι πολύ σημαντικό να νιώθουν άνετα μέσα σε αυτές τις σχέσεις. Το να απορριφθούν ή να παρεξηγηθούν από συνομηλίκους πονάει περισσότερο απ’ όσο φανταζόμαστε.
Μερικές φορές, η πίεση είναι φανερή, όταν μιλάμε για πολύ ευαίσθητα παιδιά, ενώ άλλες είναι πιο «σιωπηλή», όπως όταν απλώς κανείς στην παρέα δεν εκφράζει τα συναισθήματά του. Το ζητούμενο δεν είναι να πούμε τι είναι σωστό ή λάθος αλλά να καταλάβουμε πόσο κοστίζει ψυχικά στο παιδί να καταπιέζει τα συναισθήματά του.
Ο ασφαλής χώρος
Αν ένα παιδί προτιμά να εκφράζεται περισσότερο στο σπίτι, αυτό καταρχάς είναι καλό σημάδι. Σημαίνει ότι αισθάνεται ασφάλεια κοντά σας. Ο στόχος των γονιών δεν είναι να το κάνουν να «ανοίγεται» παντού, αλλά να του διδάξουν ότι το σπίτι είναι ένας ασφαλής χώρος, όπου επιτρέπονται τα συναισθήματα. Τα υπόλοιπα θα έρθουν με τον καιρό.
Έφηβοι και ενδείξεις καταπίεσης συναισθημάτων
Παρακάτω ορισμένες από τις πιο συνηθισμένες ενδείξεις ότι ένας έφηβος καταπιέζει τα συναισθήματά του:
- Δεν χαμογελά ούτε σε χαλαρές στιγμές
- Χαμογελά, ενώ φαίνεται λυπημένος ή εκνευρισμένος
- Λέει συνέχεια «είμαι καλά», «δεν πειράζει», «ό,τι να ’ναι»
- Δείχνει τελειομανία ή φόβο αποτυχίας
- Έχει απότομα ξεσπάσματα χωρίς εμφανή λόγο
- Αποσύρεται κοινωνικά ή προτιμά απομόνωση
- Αποφεύγει καταστάσεις με έντονη συναισθηματική φόρτιση
- Παρουσιάζει σωματικά συμπτώματα (πονοκέφαλοι, κόπωση, εξάντληση)
Ψυχολογικές αρνητικές συνέπειες
Όταν τα παιδιά συνηθίζουν να κρύβουν τα συναισθήματά τους, υπάρχουν επιπτώσεις στην ψυχική τους υγεία:
- Νιώθουν ότι τα συναισθήματά τους δεν έχουν αξία
- Αναπτύσσουν άγχος, κατάθλιψη ή ανασφαλείς σχέσεις
- Μπορεί να εμφανίσουν σωματικά συμπτώματα (αυξημένοι παλμοί, πίεση, σωματική ένταση)
- Δυσκολεύονται να εκφράσουν ή και να κατανοήσουν τα ίδια τους τα συναισθήματα
Οδηγός για γονείς
- Δημιουργήστε έναν ασφαλή συναισθηματικό χώρο
- Μην κρίνετε, απλώς ακούστε
- Δείξτε συναίσθημα και εσείς
- Μην προσπαθείτε πάντα να διορθώσετε το συναίσθημα, αφήστε το παιδί να το ζήσει
- Χαρείτε όταν σας «ανοίγεται», έστω και λίγο
