Εκφοβισμός: Γιατί οι έφηβοι δεν λένε ότι τους κάνουν bullying;

Μια νέα μελέτη του Ινστιτούτου Οικονομικών & Κοινωνικών Ερευνών της Ιρλανδίας έδειξε ότι, ενώ ο εκφοβισμός παραμένει μια σχεδόν καθολική εμπειρία για τους εφήβους, οι περισσότεροι δεν επιλέγουν να το πουν σε κάποιον ενήλικο. Γιατί συμβαίνει αυτό; Συνήθως, επειδή τα παιδιά δεν αναγνωρίζουν αυτό που τους συμβαίνει ως εκφοβισμό.

Διαβάστε επίσης: Σχολικός Εκφοβισμός: Τι συμβαίνει πραγματικά

Ως γονείς, συχνά ανησυχούμε ότι κάποιο άλλο παιδί με επιθετική συμπεριφορά, θα στοχοποιήσει το παιδί μας και θα του κάνει bullying, αλλά στην πραγματικότητα ο εκφοβισμός μπορεί να προέρχεται από οποιονδήποτε. Μπορεί το άτομο που θα κάνει στο παιδί μας εκφοβισμό να είναι ένας φίλος, συμμαθητής ή ακόμη και ενήλικας. Και, δυστυχώς, δεν είναι πάντα εύκολο να εντοπιστεί.

Πότε ο εκφοβισμός είναι πιο συνήθης;

Σύμφωνα με την έρευνα, το 41% των 9χρονων ανέφερε ότι είχε δεχθεί πείραγμα από ενήλικα ή παιδί. Οι πιο συχνές μορφές ήταν οι προσβολές και ο αποκλεισμός. Με βάση τα ευρήματα, ένα στα έξι παιδιά είχε δεχθεί σωματικό εκφοβισμό (π.χ. σπρωξίματα), ενώ μόνο το 4% είχε δεχθεί διαδικτυακό ή γραπτό εκφοβισμό.

Το 8% των 13χρονων δήλωσε ότι είχε εκφοβιστεί τους τελευταίους τρεις μήνες, ενώ τα παιδιά που αυτοπροσδιορίζονται ως ΛΟΑΤΚΙ+ είχαν «σημαντικά περισσότερες πιθανότητες» να πέσουν θύματα εκφοβισμού, με 6 ποσοστιαίες μονάδες διαφορά σε σχέση με τους ετεροφυλόφιλους συνομηλίκους τους.

Πιο πιθανό ήταν, επίσης, όπως φάνηκε στην εν λόγω μελέτη, να στοχοποιηθούν παιδιά με μεγαλύτερο σωματικό βάρος ή με αναπηρίες. Εκείνοι με περισσότερους στενούς φίλους είχαν μικρότερο κίνδυνο, ενώ όσοι είχαν κυρίως μεγαλύτερους φίλους παρουσίαζαν αυξημένο κίνδυνο.

Όταν η ερώτηση «Έχεις εκφοβιστεί τους τελευταίους τρεις μήνες;» δόθηκε με παραδείγματα (χτυπήματα, αποκλεισμός, προσβολές), το 62% των 13χρονων απάντησε «ναι», το 37% μάλιστα δήλωσε ότι αυτό συνέβαινε επανειλημμένα.

1 στα 4 παιδιά 13 ετών δεν ανέφερε τον εκφοβισμό

Πολλά παιδιά νιώθουν τον αντίκτυπο του εκφοβισμού χωρίς να καταλαβαίνουν ότι αυτό που βιώνουν είναι εκφοβισμός. Οι ειδικοί αναφέρουν πως οι έφηβοι μπορεί να σιωπούν περισσότερο από τα μικρότερα παιδιά, επειδή φοβούνται μήπως φανούν «αδύναμοι» ή απομονωθούν, αν μιλήσουν σε κάποιον ενήλικα.

Εκφοβισμός και γονείς

Υπάρχουν τρόποι να βοηθήσουμε τα παιδιά, πριν να είναι αργά; Ναι. Ακολουθούν μερικοί:

1. Ορίστε ξεκάθαρα τον εκφοβισμό και δώστε παραδείγματα

Στην πραγματικότητα, ο εκφοβισμός έχει πολλές μορφές. Όπως αναφέρουν οι επιστήμονες, ο πιο απλός ορισμός του εκφοβισμού είναι όταν κάποιος σε φέρεται συνεχώς με κακία, επίτηδες, και δεν σταματάει όταν του λες να το κάνει.

Μπορεί να είναι σωματικός, αλλά και συναισθηματικός, κοινωνικός ή διαδικτυακός (φήμες, αποκλεισμός, άσχημα μηνύματα). Το βασικό είναι ότι επαναλαμβάνεται και κάνει το παιδί να νιώθει ανασφαλές και ανεπιθύμητο. Παραδείγματα εκφοβισμού:

• Προσβολές – κοροϊδίες
• Εσκεμμένος αποκλεισμός από παιχνίδια, ομαδικές συνομιλίες ή παρέες
• Απομόνωση με την παρότρυνση άλλων να μην κάνουν παρέα με κάποιο παιδί
• Διαδικτυακός εκφοβισμός (κακόβουλα μηνύματα, αναρτήσεις)
• Διάδοση φημών ή κουτσομπολιού
• Κριτική για αναρτήσεις στα social media
• Σωματική βία (σπρωξίματα, κλοπές, καταστροφή αντικειμένων)

2. Ρωτήστε για την καθημερινότητά τους

Επειδή τα παιδιά δεν αναγνωρίζουν πάντα τις εμπειρίες τους ως εκφοβισμό, καλύτερα να κάνετε συγκεκριμένες, ανοιχτές ερωτήσεις, για να μπορέσετε να καταλάβετε τι συμβαίνει. Μερικές από αυτές τις ερωτήσεις θα μπορούσαν να είναι οι παρακάτω:

• «Με ποιον έκατσες στο διάλειμμα ή στο γεύμα;»
• «Έχεις παρατηρήσει να σε αφήνουν έξω από ομαδικές συνομιλίες ή παιχνίδια;»
• «Όταν ανεβάζεις κάτι online, πώς αντιδρούν οι άλλοι;»
• «Έχει συμβεί να σου πουν να μην κάνεις παρέα με κάποιον ή να πουν σε άλλους να μη κάνουν παρέα μαζί σου;»

Με λίγα λόγια, πλησιάστε τον έφηβο με περιέργεια, όχι με ανακριτικό τόνο. Τα παιδιά μιλούν πιο εύκολα όταν νιώθουν ασφάλεια και ότι πρώτα θα τα ακούσετε.

3. Μην καθυστερείτε να εμπλακείτε

Ο εκφοβισμός μπορεί να κλιμακωθεί. Αν μετατραπεί σε συνεχή παρενόχληση ή περιλαμβάνει απειλές σωματικής ή σεξουαλικής βίας, τότε δεν είναι μόνο σχολικό θέμα αλλά και ποινικό.

Η ανακάλυψη ότι το παιδί μας είναι θύμα ή θύτης εκφοβισμού είναι ο μεγαλύτερος φόβος κάθε γονέα. Αλλά αν αναθεωρήσουμε τον τρόπο που μιλάμε για τον εκφοβισμό στην οικογένεια και δίνουμε έμφαση στην έγκαιρη αναγνώριση, μπορούμε να εντοπίζουμε τις ανάρμοστες συμπεριφορές νωρίτερα και να τις σταματάμε πριν γίνουν σοβαρότερες.