Αμέσως μετά τον τοκετό, συμβαίνει στο σώμα μια σειρά από μεταβολές, απότομες και αιφνιδιαστικές, όπως αυτές που είχατε στην αρχή της εγκυμοσύνης σας. Η απότομη μείωση του βάρους, η εξαφάνιση της κοιλιάς, τα τραντάγματα στην πίεση του αίματος, οι αλλαγές στην παραγωγή των ορμονών, οι μεταβολές στο μέγεθος του στήθους, η συστολή της μήτρας, είναι διαδικασίες που πραγματοποιούνται στη συγκεκριμένη χρονική περίοδο, η οποία ολοκληρώνεται κατά μέσο όρο σε περίπου 6 εβδομάδες. Στόχος είναι να επιστρέψει το σώμα στην κατάσταση που ήταν πριν από την εγκυμοσύνη. Η περίοδος αυτή ονομάζεται «λοχεία». Κύριο χαρακτηριστικό αυτής της περιόδου είναι τα «λόχεια», κάποια ιδιαίτερα υγρά που εκκρίνονται από τον κόλπο. Τα λόχεια δημιουργούνται από το βλεννογόνο, δηλαδή το εσωτερικό τοίχωμα της μήτρας, που αποσπώνται και βαθμιαία αποβάλλονται. Η επιστροφή στο φυσιολογικό θα ολοκληρωθεί όταν και οι ωοθήκες θα αναλάβουν ξανά τις κυκλικές λειτουργίες τους και θα προκληθεί η πρώτη ωορρηξία. Τις πρώτες μέρες, αυτά τα υγρά θα είναι άφθονα και θα αποτελούνται σε μεγάλο βαθμό από αίμα. Είναι ένα απόλυτα φυσιολογικό φαινόμενο, το οποίο δεν θα πρέπει να σας ανησυχήσει. Από την 3η έως την 8η μέρα, η απώλεια του αίματος μειώνεται σταδιακά. Όσο περνάει ο καιρός, οι απώλειες μειώνονται όλο και περισσότερο και το αίμα ελαττώνεται μέχρι να εξαφανιστεί τελείως. Από τη 15η μέρα, τα υγρά γίνονται κιτρινωπά, και σιγά-σιγά ελαττώνονται μέχρι να σταματήσουν εντελώς.
Σωστή διατροφή στη λοχεία
Εάν ο τοκετός σας γίνει φυσιολογικά, μετά από μία ώρα μπορείτε να φάτε και να πιείτε οτιδήποτε θελήσετε. Εάν έχετε σκοπό να θηλάσετε, θα πρέπει να ξεκινήσετε μια διατροφή πλούσια σε θερμίδες και πρωτεΐνες. Διαφορετικά, μπορείτε να επιστρέψετε στις διατροφικές συνήθειες που είχατε πριν από την εγκυμοσύνη. Η προσπάθεια για να χαθούν τα κιλά της εγκυμοσύνης -πάντα με ισορροπημένη διατροφή και ποτέ με εξαντλητικές δίαιτες- θα πρέπει ιδανικά να ξεκινήσει αφού έρθει η πρώτη έμμηνος ρύση μετά τον τοκετό. Ο λόγος είναι ότι μετά την πρώτη περίοδο θα μειωθεί η κατακράτηση υγρών, που οφειλόταν στις ορμονολογικές αλλαγές που συνέβησαν στη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του τοκετού, και μόνο τότε θα μπορείτε να έχετε μια πραγματική «εικόνα» για το βάρος σας και για το πόσο απέχει από αυτό που θεωρείτε ιδανικό για το σώμα σας. Παράλληλα, είναι σκόπιμο να συνεχίζετε να παίρνετε συμπληρώματα σιδήρου για τρεις μήνες μετά τον τοκετό.
Σεξουαλικές επαφές
Η ορμόνη που διευκολύνει τη σεξουαλική επαφή είναι τα οιστρογόνα, τα οποία βοηθούν στην ύγρανση του κόλπου. Η παραγωγή της μειώνεται στην εμμηνόπαυση, γι’ αυτό και τότε οι γυναίκες συναντούν συχνά δυσκολία στην επαφή και βιώνουν πόνο κατά τη διάρκειά της. Η λοχεία μοιάζει πολύ με την εμμηνόπαυση σε ό,τι αφορά τα επίπεδα των οιστρογόνων. Γι’ αυτό, οι λεχώνες διαπιστώνουν κολπική ξηρότητα, και συχνά η επαφή είναι επώδυνη και κατ’ επέκταση δυσάρεστη. Η κατάσταση αυτή βελτιώνεται προοδευτικά και σχεδόν αποκαθίσταται δύο εβδομάδες μετά τον τοκετό. Έτσι, οι γυναικολόγοι συμβουλεύουν ότι οι ερωτικές επαφές μπορούν να αρχίσουν ξανά το νωρίτερο δύο εβδομάδες μετά τον τοκετό. Όποτε κι αν αποφασίσετε να κάνετε ξανά σεξ με το σύντροφό σας, είναι σημαντικό να επιλέξετε με προσοχή τη σωστή μέθοδο αντισύλληψης. Πολλές γυναίκες θεωρούν ότι κατά τη διάρκεια του θηλασμού δεν μπορούν να μείνουν έγκυες, όμως η αλήθεια βρίσκεται κάπου στη μέση: Πράγματι, ο θηλασμός μπορεί να λειτουργήσει αντισυλληπτικά, μειώνοντας την πιθανότητα για ωορρηξία. Δεν την αποκλείει, όμως. Η ωορρηξία κατά μέσω όρο πραγματοποιείται τρεις εβδομάδες μετά τον τοκετό. Οπότε καλό θα ήταν το ζευγάρι να είναι καλά ενημερωμένο για αυτό και να λάβει τις κατάλληλες προφυλάξεις. Για τις γυναίκες που θηλάζουν, κατάλληλη αντισυλληπτική μέθοδος -εκτός από το προφυλακτικό- είναι τα χάπια που περιέχουν μόνο προγεστερόνη (progestin only-pill), γιατί δεν επηρεάζουν ούτε την ποσότητα, αλλά ούτε και την ποιότητα του γάλακτος. Αν θέλετε να πάρετε τα κοινά αντισυλληπτικά, δηλαδή αυτά που περιέχουν οιστρογόνα και προγεστερόνη, καλό θα ήταν να τα ξεκινήσετε τουλάχιστον έξι εβδομάδες μετά τον τοκετό και εφόσον έχει «εγκατασταθεί» καλά ο θηλασμός και το μωρό παίρνει ικανοποιητικό βάρος. Τέλος, εάν επιλέξετε τη μέθοδο του ενδομητρίου σπειράματος, το κοινά λεγόμενο σπιράλ, πρέπει να ξέρετε ότι η τοποθέτησή του μπορεί να γίνει εφόσον περάσουν τρεις μήνες από τον τοκετό.
Δραστηριότητες-Γυμναστική
Μiα γυναίκα που έχει γεννήσει φυσιολογικά, μπορεί να επανέλθει στις δραστηριότητές της αρκετά σύντομα, σχεδόν άμεσα μετά τον τοκετό. Εάν, όμως, έχει γίνει καισαρική τομή, ο οργανισμός θα χρειαστεί περισσότερο χρόνο για να αποκατασταθεί πλήρως. Σε γενικές γραμμές, όμως, δύο εβδομάδες μετά τον τοκετό κάθε γυναίκα θεωρητικά μπορεί να γυρίσει στις δραστηριότητές της χωρίς κανένα πρόβλημα. Σε ό,τι αφορά τη γυμναστική, μετά το φυσιολογικό τοκετό μπορεί να ξεκινήσει άμεσα (ακόμη και μία εβδομάδα μετά), ενώ μετά από καισαρική μπορεί να ξεκινήσει περίπου στον ένα μήνα από τον τοκετό. Στην πραγματικότητα, ο κανόνας είναι ότι δεν υπάρχει κανόνας. Κάθε γυναίκα έχει τους δικούς της ρυθμούς και τις δικές της ανάγκες, και αυτή καθορίζει πότε και αν μπορεί να επανέλθει πλήρως στις όποιες δραστηριότητές της.
Επιλόχειος μελαγχολία: Ξεπερνιέται γρήγορα
Η λεγόμενη «επιλόχειος μελαγχολία» αποτελεί μια φυσιολογική κατάσταση που είναι «αυτοπεριοριζόμενη», δηλαδή ξεπερνιέται γρήγορα χωρίς να χρειαστεί να κάνετε οτιδήποτε. Χαρακτηρίζεται από ευσυγκινησία, κόπωση και ευερεθιστότητα, που εμφανίζονται αμέσως μετά τον τοκετό ή αφού περάσουν 2-3 εβδομάδες, και σταδιακά μειώνονται. Μετά την 8η εβδομάδα, τα συμπτώματα εξαφανίζονται πλήρως. Στο μεταξύ, η γυναίκα μπορεί να παραπονιέται ότι νιώθει κούραση, δεν μπορεί να κοιμηθεί, την ταλαιπωρεί μια γενικότερη ανησυχία. Επίσης, ενδέχεται να ξεσπά σε αναίτια κλάματα, να είναι συναισθηματικά ευάλωτη, να κυριεύεται από καχυποψία και σύγχυση. Μερικές φορές δεν νιώθει το ίδιο αρεστή από το σύντροφό της, λόγω της μεγάλης αλλαγής που έχει επέλθει στο σώμα της από την εγκυμοσύνη. Είναι συχνό φαινόμενο, μάλιστα, να οδηγείται σε μη λογικά συμπεράσματα για όσα συμβαίνουν γύρω της. Η «παράξενη» αυτή κατάσταση οφείλεται στις φυσιολογικές ορμονικές αλλαγές που πραγματοποιούνται στον οργανισμό της λεχώνας, στο στρες που δημιουργούν οι απότομες και αυξημένες ευθύνες, αλλά και η τυχόν προδιάθεση της νέας μαμάς. Για την αντιμετώπισή της, ο υποστηρικτικός ρόλος του περίγυρου και ειδικότερα του συζύγου είναι καθοριστικής σημασίας. Ζητήστε τη βοήθειά του, ώστε να ξεπεράσετε ομαλά και γρήγορα το δύσκολο αυτό διάστημα. Φροντίστε να ξεκουράζεστε, να τρέφεστε σωστά, να βρίσκετε χρόνο για τον εαυτό σας, να έχετε κοντά σας τα αγαπημένα σας πρόσωπα, να βγαίνετε συχνά από το σπίτι και φροντίστε να αλλάζετε παραστάσεις. Αν, όμως, συνεχίζετε να νιώθετε δυσάρεστα ή η κατάσταση κλιμακώνεται, ζητήστε έγκαιρα τη βοήθεια κάποιου ειδικού.
Με τη συνεργασία της Μαρίας Παπαδοπούλου (γυναικολόγος).