Πως θα μάθω το παιδί μου να συγκεντρώνεται;

Εκείνο που βοηθά το παιδί μας να συγκεντρώνεται όλο και περισσότερο σε αυτό που κάνει είναι η δική μας υποστήριξη. Ας δούμε πώς θα του την προσφέρουμε με τον καλύτερο τρόπο.

Υπάρχουν τεχνάσματα για να κρατάμε ζωντανό το ενδιαφέρον τους; Μέχρι πότε είναι φυσιολογικό να αλλάζουν στόχους συνέχεια και ενδιαφέροντα; Ερωτήσεις που θέτουν οι περισσότεροι γονείς όταν τα παιδιά τους αρχίζουν να διαλέγουν με μεγαλύτερη αποφασιστικότητα τα παιχνίδια, να δείχνουν με το δάχτυλο όλα όσα τους προκαλούν περιέργεια. Μόνο που μετά από μια στιγμή αφήνουν στη μέση τα παιγνίδια ή τις απαντήσεις των γονιών και στρέφονται σε κάτι άλλο.

Μια μέθοδος την οποία σίγουρα έχετε ήδη βρει αποτελεσματική για να τραβάτε την προσοχή του είναι να του διαβάζετε ένα παραμύθι. Τότε, το παιδί καταφέρνει να συγκεντρωθεί, ακόμη και σε αφηρημένες έννοιες, σε πρόσωπα και τόπους που παίρνουν μορφή μόνο στο μυαλό του. Μπορείτε να κρατήσετε για περισσότερη ώρα ζωντανό το ενδιαφέρον του, παρακινώντας το να προσέξει τις εικόνες και τα σχέδια του βιβλίου: «Δες ένα όμορφο λιοντάρι! Ίδιο με αυτό που έχεις πάνω στο κρεβατάκι σου είναι!».

Και αν ορμήσει στο δωμάτιό του να φέρει το λιονταράκι του, μην νομίσετε ότι «διέκοψε την επικοινωνία» μαζί σας. Αντιθέτως. Η διήγηση το ώθησε να κάνει συνειρμούς ανάμεσα σε αυτό που άκουσε και στα απτά αντικείμενα που το περιβάλλουν. Είναι μια άσκηση που του επιτρέπει να εκτιμήσει ακόμη περισσότερο το παραμύθι και στο μέλλον θα το βοηθήσει να αποδίδει στα αντικείμενα τα χαρακτηριστικά που σας άκουσε να του διαβάζετε. Για παράδειγμα, όταν δει το μήλο θα σκεφτεί τη Χιονάτη και την κακιά μάγισσα και χάρη σε αυτό το παιγνίδι των συνειρμών θα μάθει πολλές καινούργιες λέξεις, με ελάχιστη προσπάθεια.

Τι είναι, όμως, αυτό που κάνει τόσο πολύτιμη για ένα παιδί την απλή κίνηση να του διαβάσουμε ένα βιβλίο; Είναι η ατμόσφαιρα του «σκηνικού». Πρέπει, λοιπόν, να δημιουργούμε ένα κλίμα προσμονής στο μικρό για αυτή τη στιγμή, γιατί με τον τρόπο αυτό θα το βοηθήσουμε να συγκεντρώνεται περισσότερο.

Και δεν πρέπει να αποθαρρυνόμαστε αν ενώ εμείς του διαβάζουμε, εκείνο δείχνει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη γωνία του βιβλίου ή το δαγκώνει με λύσσα. Μέχρι τα δύο περίπου χρόνια τους, τα παιδιά νιώθουν την ανάγκη να εξερευνούν τον κόσμο κυρίως μέσω του στόματος. Μπορεί να μην προσέχει τα λόγια μας, αλλά τουλάχιστον έχει συγκεντρώσει την προσοχή του σε κάτι: στο μαλακό εξώφυλλο.

Η εστίαση στις λεπτομέρειες είναι ένα τυπικό χαρακτηριστικό του τρόπου με τον οποίο μαθαίνουν τα πιο μικρά παιδιά, τα οποία σιγά-σιγά αρχίζουν να δίνουν προσοχή στο σύνολο.

Ακόμη και η τηλεόραση το κάνει πιο προσεκτικό, υπό τον όρο, όμως, ότι δεν κάθεται μπροστά στη συσκευή όλη την ημέρα και ποτέ μόνο του. Οι σκηνές της τηλεόρασης συνήθως εναλλάσσονται υπερβολικά γρήγορα για ένα μικρό παιδί, το οποίο δεν μπορεί να καταλάβει την διαδοχή των γεγονότων και η προσοχή του αποσπάται. Για να μην συμβαίνει αυτό, χρειάζεται κάποιον μεγάλο δίπλα του να του εξηγεί κάθε πότε αλλάζει ο τόπος και ο χρόνος της ταινίας.

Ακόμη και οι απλές αλλαγές πλάνου, μπορεί να προκαλέσουν πρόβλημα σε ένα παιδί. Μην θεωρείτε ανόητο το να του εξηγείτε ότι σε μια σκηνή υπάρχουν πολλά πρόσωπα που το καθένα κάνει κάτι διαφορετικό. Θα μπορούσατε να του πείτε, για παράδειγμα, «Είναι όπως όταν η μαμά πλένει τα πιάτα και ο μπαμπάς παίζει μαζί σου. Είμαστε όλοι μαζί στο σπίτι, αλλά βρισκόμαστε σε δύο διαφορετικά δωμάτια και κάνουμε δύο διαφορετικά πράγματα».

Καμιά φορά συμβαίνει το παιδί να μην μπορεί να παρακολουθήσει το αγαπημένο του κινούμενο σχέδιο και να στριφογυρίζει ή να μην θέλει να τελειώσετε το παζλ που αρχίσατε, γιατί η προσοχή τους έχει στραφεί σε κάτι άλλο, και αρχίζει να σας κάνει ερωτήσεις γι’ αυτό. Όλα αυτά δεν είναι ενδείξεις ανεπαρκούς ικανότητας συγκέντρωσης. Απλώς, την προσοχή του τράβηξε κάτι άλλο και το μικρό θέλει να «αλλάξει παιγνίδι». Ακόμη και η ανάγκη αλλαγής, αν δεν έχει τρελό ρυθμό, είναι σημάδι ότι ωριμάζει, ότι είναι σε θέση να κάνει επιλογές.

1. Γενικά προτιμά να παίζει περισσότερο παρά να σας ακούει να του διαβάζετε παραμύθια. ΝΑΙ / ΟΧΙ

2. Υπακούει με δυσκολία, όταν του λέτε τι πρέπει και τι δεν πρέπει να κάνει. ΝΑΙ / ΟΧΙ

3. Στο πάρκο θέλει πάντα τα παιγνίδια των άλλων παιδιών. ΝΑΙ / ΟΧΙ

4. Καταλαβαίνει περισσότερα από όσα λέει. ΝΑΙ / ΟΧΙ

5. Είναι πολύ ζωηρό. ΝΑΙ / ΟΧΙ

6. Προκαλεί πολλές ζημιές στο σπίτι. ΝΑΙ / ΟΧΙ

7. Δεν βάζει ποτέ στη θέση τους τα παιγνίδια του. ΝΑΙ / ΟΧΙ

8. Δεν παίζει ποτέ μόνο του. Σας θέλει πάντα μαζί του. ΝΑΙ / ΟΧΙ

Αν έχετε απαντήσει «ναι» σε τέσσερις τουλάχιστον περιπτώσεις, έχετε να κάνετε με ένα παιδάκι ανήσυχο, που βρίσκεται μονίμως σε κίνηση. Μέχρι τα τρία του, είναι φυσιολογικό.

Αν επικρατούν τα «όχι», σημαίνει ότι το παιδί σας είναι ήδη σε θέση να συγκεντρώνεται σωστά.

Στις μέρες μας αυξάνεται το ενδιαφέρον γονέων και εκπαιδευτικών για τις λεγόμενες «διαταραχές στην προσοχή», οι οποίες στις ΗΠΑ εκτιμάται ότι αφορούν, με διάφορες μορφές, σχεδόν ένα παιδάκι στα δέκα.  Πρόκειται για παθολογίες που προκαλούν σοβαρά προβλήματα στην ικανότητα συγκέντρωσης και προσοχής.  

Παρ’ όλ’ αυτά,  η αναφορά στην υπερκινητικότητα προκαλεί στους περισσότερους γονείς αδικαιολόγητη ανησυχία και φόβο. Γι’ αυτό πρέπει να διευκρινίσουμε ότι:

–  Δεν μιλάμε για υπερκινητικότητα πριν το παιδί κλείσει τα πέντε. Η ακούραστη εξερεύνηση και εκρηκτική κινητικότητα μέχρι τα τρία με τέσσερα χρόνια θεωρείται απολύτως φυσιολογική.

–  Όταν από πολύ μικρή ηλικία, επιβάλλουμε στο παιδί κανόνες και απαγορεύσεις, το βοηθάμε να διοχετεύσει τη σωματική και πνευματική του ενέργεια με πιο οργανωμένο τρόπο.

–  Πρέπει πάντα να σκεφτόμαστε τι είναι κατάλληλο για την ηλικία του παιδιού και να μην του επιβάλλουμε ασχολίες για μεγαλύτερα παιδιά, ακόμη και από γνωστικής πλευράς.

–  Αν το μικρό νιώθει ασφαλές και το παρακινείται διακριτικά να μάθει, θα το δεχτεί καλύτερα.

Καμιά φορά το παιδί δυσκολεύεται να ασχοληθεί για πολλή ώρα με το ίδιο παιγνίδι. Γιατί;

–  Το παιγνίδι μπορεί να είναι ακατάλληλο για την ηλικία του. Είτε προορίζεται για μεγαλύτερα παιδιά, οπότε το μικρό κουράζεται γιατί δεν καταλαβαίνει τι πρέπει να κάνει, είτε προορίζεται για μικρότερα παιδιά, οπότε το βρίσκει βαρετό.

–  Και αν δείχνει να βαριέται με περισσότερα παιγνίδια, ακόμη και με τα αγαπημένα του; Είναι μια συμπεριφορά, η οποία υποδηλώνει αναμφίβολα ένταση ή κούραση.

–  Καμιά φορά το παιδί δεν παίζει με κέφι και αφαιρείται συνεχώς γιατί δεν νιώθει να «είναι εκεί» το πρόσωπο μαζί με το οποίο παίζει, το οποίο δεν του δείχνει απόλυτη προσοχή.

Με την συνεργασία της κας Βάσως Μακαρώνη (ψυχολόγος – παιδοψυχολόγος)