Τα μωρά συνήθως αρχίζουν να γελάνε στους τρεις με τέσσερις μήνες. Αλλά αλήθεια, γιατί γελάνε, αφού, έτσι κι αλλιώς, δεν καταλαβαίνουν τα αστεία; Το γέλιο των μωρών δεν έχει να κάνει με το χιούμορ. Είναι ένα πρωτόγονο ένστικτο, μια γενετήσια διαδικασία, που όλοι χρησιμοποιούμε για να επικοινωνήσουμε. Πολύ πριν αρχίσουμε να χρησιμοποιούμε τις λέξεις, έχουμε το γέλιο, κυρίως ως δείγμα της διάθεσής μας. Όταν ένα μωρό σού γελάει, νιώθει πως σου ανήκει και του ανήκεις, ότι το αποδέχεσαι και ότι συνδέεσαι συναισθηματικά μαζί του. Ωστόσο, μην αρχίσετε να ανησυχείτε για το πώς θα του το «διδάξετε». Το γέλιο δεν μαθαίνεται. Είναι ένστικτο. Γεννιόμαστε με αυτό. Είναι ό,τι το κελάιδισμα για τα πουλιά. Όταν ακούμε ένα γέλιο, κάποιοι νευρώνες του εγκεφάλου μας κινητοποιούνται και μας ωθούν να ανταποκριθούμε. Γι’ αυτό, ακόμη και τα μωρά που γεννιούνται χωρίς την ικανότητα της όρασης ή της ακοής, μπορούν να γελάσουν. 1. Με το γέλιο επικοινωνεί Ο Ρόμπερτ Προβάιν, νευρολόγος και ψυχολόγος, στο βιβλίο του «Γέλιο: Μια επιστημονική ανακάλυψη», μας αποκαλύπτει πως το γέλιο είναι ο πρώτος τρόπος επικοινωνίας μεταξύ μιας μητέρας και του παιδιού της. Βοηθάει στο να αναπτυχθεί εμπιστοσύνη μεταξύ τους, αλλά και να «μιλήσουν» πριν από τις λέξεις. Κάτι που πολλοί από εμάς δεν γνωρίζουν είναι πως τα μωρά γεννιούνται κοινωνικά. Από τη στιγμή που γεννιούνται, έχουν μια έντονη ανάγκη για επικοινωνία και αισθάνονται τα πάντα: πόνο, φόβο, έξαψη, χαρά, ευτυχία. Βέβαια, όλα αυτά τα συναισθήματα τα εκφράζουν διαφορετικά από ό,τι οι ενήλικοι, αλλά έχουν ακριβώς τα ίδια συναισθήματα. Και το γέλιο είναι κι αυτό ένας τρόπος να τα εκφράσουν. 2. Με το γέλιο χαλαρώνει Σύμφωνα με έρευνες, όταν τα μωρά γελάνε, ο καρδιακός ρυθμός μειώνεται αντί να αυξάνεται, πράγμα που αποδεικνύει ότι το γέλιο χαλαρώνει. Γύρω στους 18 μήνες, το μωρό χρησιμοποιεί διαφορετικούς τρόπους για να κάνει τους άλλους να γελάσουν, ανάλογα με το πρόσωπο που έχει απέναντί του. Για να χαμογελάσει στα γνωστά πρόσωπα, το μωρό χρησιμοποιεί το δεξί ημισφαίριο. Το χαμόγελο, όμως, προς τους ξένους έρχεται από εντολή του εγκεφάλου στο αριστερό ημισφαίριο. Τα κορίτσια γελούν αυθόρμητα τους πρώτους μήνες της ζωή τους, δύο φορές περισσότερο από ό,τι τα αγόρια. 3. Με το γέλιο αναπτύσσεται Ερευνητές του Πανεπιστήμιου της Μινεσότα στις Ηνωμένες Πολιτείες επισημαίνουν ότι, καθώς το μωρό μεγαλώνει, κατά τη διάρκεια του πρώτου έτους γελά με διαφορετικά πράγματα. Τα μικρότερα μωρά γελούν αμέσως με τα επιφωνήματα και τα γαργαλητά των ενηλίκων που τους δίνουν σημασία. Στους πέντε μήνες, γελούν με αστείους ή πιο έντονους ήχους, όπως το «μπουμ». Τα πρώτα γελάκια είναι ο πρωταρχικός τρόπος για να παίξει το μωρό με τον αγαπημένο του ενήλικο, όπως π.χ. όταν χοροπηδάτε το μωρό πάνω στο πόδι σας. 4. Με το γέλιο μάς αναγνωρίζει Τα βρέφη από τεσσάρων έως έξι εβδομάδων αναγνωρίζουν τη φωνή και τα χαμόγελα της μητέρας τους και ανταποκρίνονται σε αυτή γουργουρίζοντας. Είναι φανερό ότι θέλουν να κάνουν συζήτηση. Γι’ αυτό κι όταν η μητέρα τους, τους χαμογελάει, εκείνα ανταποκρίνονται κουνώντας χεράκια και ποδαράκια. 5. Με το γέλιο μάς απαντάει Μεταξύ τριών και έξι μηνών, το μωρό παράγει ήχους ως μέσο έκφρασης και φαίνεται να κερδίζει όλο και περισσότερο έλεγχο των λαρυγγικών και των στοματικών μηχανισμών άρθρωσης. Παράγει φωνές και «απαντά» σε αυτόν που του μιλάει. Εκφράζει την ευχαρίστηση με φωνούλες που μοιάζουν με γέλιο. Η γραμμή που διαχωρίζει το κλάμα από το γέλιο του μωρού είναι πολύ λεπτή, καθώς κάποιες φορές αυτό που κάνει το μωρό να γελά μπορεί να το φοβίζει και γι’ αυτό να βάζει τα κλάματα. Συνήθως η λογική τού λέει ότι δεν πρόκειται να συμβεί κάτι κακό κι ότι, αφού το προκαλεί η μαμά ή ο μπαμπάς, είναι κάτι ασφαλές. Έτσι, το μωρό αρχίζει να αναπτύσσει την εμπιστοσύνη προς τους γονείς του. 6. Με το γέλιο «πειραματίζεται» Στους 8 μήνες, τα μωρά αρχίζουν στοιχειωδώς να καταλαβαίνουν ότι οι άνθρωποι έχουν αισθήματα, ιδέες και προθέσεις, που είναι διαφορετικά από τα δικά τους. Καταλαβαίνουν ότι μπορούν να κοροϊδέψουν τον αγαπημένο τους ενήλικο. Αυτό είναι ένα σημάδι του αναπτυσσόμενου χιούμορ του μωρού. Μπορεί να κάνουν ότι σας δίνουν ένα παιχνίδι και τελευταία στιγμή να το πάρουν πίσω. Στους 10 μήνες, το μωρό πειραματίζεται με τις αντιδράσεις σας και διασκεδάζει με αυτές. Μπορεί να βγάλει μια κραυγή για να σας τρομάξει, να κάνει πράγματα που δεν το αφήνετε ή να πατήσει το τηλεκοντρόλ όταν βλέπετε τηλεόραση. Στην πραγματικότητα, αγαπά να παρατηρεί τις αντιδράσεις σας. 7. Με το γέλιο διασκεδάζει Στην ηλικία των 11 μηνών, τα μωρά αρχίζουν να έχουν την αίσθηση του χιούμορ. Τους αρέσουν τα αστεία και επαναλαμβάνουν οτιδήποτε σας κάνει να γελάσετε. Ακόμα, αυξάνεται το ενδιαφέρον τους για τα βιβλία και αρχίζουν να γελάνε με τις εικόνες. Στην ηλικία των δεκαπέντε μηνών, αρχίζουν να μιλάνε ακαταλαβίστικα. Πρόκειται για ένα συνονθύλευμα ήχων, που εκφέρονται ως πραγματική ομιλία, και διασκεδάζουν πολύ με αυτό. Είναι σημάδι ότι σε λίγο τα μωρά θα μιλήσουν κανονικά. Καθώς μαθαίνουν να περπατούν, οι αφορμές για γέλια αυξάνονται. Στους 15 μήνες, θα γελούν με κάθε είδους παράξενη συμπεριφορά, όπως π.χ. αν βάλετε μια πετσέτα στο κεφάλι σας. Το αναπάντεχο και καινούργιο τα συναρπάζει και επιθυμούν την επανάληψή του ξανά και ξανά. Ταυτόχρονα, ξεκινούν το συμβολικό παιχνίδι. Τα παιδιά μιμούνται ό,τι κάνετε, πράγμα που τα διασκεδάζει, όταν μάλιστα βλέπουν ότι σας κάνουν να γελάτε ξανά και ξανά. Με τη συνεργασία της Λωρέττας Θωμαΐδου (Επίκουρη καθηγήτρια Αναπτυξιακής Παιδιατρικής του Πανεπιστημίου Αθηνών).