1. Εκδηλώνουν ψυχαναγκασμούς και μανίες Αρνούνται να φάνε το ρύζι τους, αν υπάρχει έστω κι ένας αρακάς μέσα, ή την μπανάνα τους, αν έχει έστω και ένα μαύρο σημαδάκι, και βάζουν σε σειρά όλα τους τα στρατιωτάκια, ενώ απαιτούν να μην κουνήσετε ποτέ κανένα. Οι ψυχαναγκασμοί είναι συχνοί στα παιδιά και συνήθως ξεκινούν στα τέσσερά τους χρόνια. Οι συμπεριφορές αυτές έχουν έναν τελετουργικό και επαναληπτικό χαρακτήρα, όπως το να τοποθετούν τα παιχνίδια τους σε τάξη, να αποφεύγουν τις σχισμές στα πλακάκια του πεζοδρομίου ή να μην αποχωρίζονται με κανέναν τρόπο αγαπημένα τους αντικείμενα. Τέτοιες συμπεριφορές συνήθως εμφανίζονται σε παιδιά που βάζουν υψηλά στάνταρ, και τις περισσότερες φορές περνούν γρήγορα. Αν δείτε, λοιπόν, το παιδί σας από ξένοιαστο νήπιο να μεταμορφώνεται σε μανιακό συλλέκτη, μην ανησυχήσετε. Ίσα-ίσα που στο μέλλον αυτή του η τελειομανία μπορεί να το κάνει έναν ακριβολόγο αρχιτέκτονα ή μια λεπτολόγο σχεδιάστρια. 2. Λένε «σκληρές αλήθειες» «Κοίτα μια χοντρή κοιλιά που έχει αυτή η κυρία», «Η γιαγιά έχει σάλια». Η αλήθεια είναι πως τα παιδιά είναι από φύση τους αυθόρμητα, μιας που δεν κατανοούν τα όρια που διαχωρίζουν την ευγένεια από την αγένεια. Αυτό, όμως, που πρέπει να γνωρίζουμε είναι πως τα παιδιά μπορεί να έχουν έμφυτη την περιέργεια, αλλά δεν γεννιούνται με προκαταλήψεις. Αν και διακρίνουν τις διαφορές ανάμεσα στους ανθρώπους, δεν σχηματίζουν στερεότυπα σε αυτά που βλέπουν. Οι περισσότεροι ειδικοί συμφωνούν ότι τα παιδιά είναι περίεργα για τις διαφορές, αλλά διδάσκονται την προκατάληψη από τους άλλους, και κυρίως από τους γονείς. Καλό θα ήταν, λοιπόν, να διδάξουμε στα παιδιά μας πρώτα να ρωτάνε και μετά να κρίνουν αυτό που βλέπουν και τους φαίνεται διαφορετικό. Αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι να τους καλλιεργήσουμε την άποψη πως όλοι οι άνθρωποι, αν και διαφορετικοί, είναι ίσοι και πως ακόμη κι αν δούμε κάτι διαφορετικό επάνω τους, αυτό δεν είναι ούτε μεμπτό ούτε καταδικαστέο. Κάποιος έγχρωμος, υπέρβαρος ή υπερήλικος δεν είναι ένα «όν» από άλλον πλανήτη, αλλά ένας άνθρωπος όπως εμείς. Αν σε ένα παιδί καλλιεργήσουμε την ειλικρίνεια σε συνδυασμό με την ισοτιμία και την ευγένεια, τότε σίγουρα θα έχουμε έναν ενήλικο ειλικρινή, με υψηλή αυτοεκτίμηση, ευελιξία και προσαρμοστικότητα. Ένας τέτοιος ενήλικος στο μέλλον θα μπορεί να συνεργάζεται αρμονικά με τους άλλους, να διαθέτει διπλωματία και κοινωνική ευελιξία. Μήπως έχει μέλλον στη Διπλωματία ή στην Επικοινωνία; 3. Κάνουν τους… κλόουν Είναι οι αστείοι της τάξης, όλοι γελάνε με τις γκριμάτσες τους και, φυσικά, είναι πολύ δημοφιλή. Το χιούμορ τους συχνά τους σώζει από δύσκολες καταστάσεις, γιατί ακόμη κι όταν οι άλλοι θυμώνουν μαζί τους, τους συγχωρούν εύκολα. Επίσης, αποτελεί έναν ευφυή κώδικα επικοινωνίας και, βέβαια, είναι ενδεικτικό ατόμων με ανεπτυγμένη τη συναισθηματική νοημοσύνη. Αν, λοιπόν, το παιδί σας πρωταγωνιστεί πάντα στα παιδικά πηγαδάκια, μη βιαστείτε να το χαρακτηρίσετε «ψώνιο». Μπορεί απλώς να μεγαλώνετε ένα μικρό σταρ. Άλλωστε, το να είσαι δημοφιλής και να έχεις το χάρισμα της επικοινωνίας είναι χαρακτηριστικά που διαθέτουν οι μεγάλοι ηγέτες, οι καλοί ηθοποιοί και οι χαρισματικοί δάσκαλοι. 4. Είναι πολύ περίεργα Ψάχνουν τις τσάντες, τις ντουλάπες, ξεκλειδώνουν συρτάρια, δοκιμάζουν τα κραγιόν και τη μάσκαρα, καμιά φορά και τις… ταμπλέτες που βάζουμε στο πλυντήριο πιάτων. Στο δρόμο για τον παιδικό σταθμό, σταματάνε κάθε δύο λεπτά για να παρατηρήσουν ένα λουλουδάκι ή για να ρωτήσουν: «Γιατί ο ουρανός είναι μπλε;», ή «Γιατί είσαι η μαμά μου;». Η περιέργεια αποτελεί χαρακτηριστικό γνώρισμα της παιδικής ηλικίας. Στην περιέργεια και την ικανοποίησή της βασίζεται σε πολύ μεγάλο ποσοστό η αναπτυξιακή και η μαθησιακή πρόοδος των παιδιών. Εμείς δεν έχουμε να κάνουμε τίποτα περισσότερο από το να απαντάμε πρόθυμα σε όλες τις ερωτήσεις τους και να μη δείχνουμε ενδεχόμενη δυσαρέσκεια, ούτε για τον τύπο ούτε για το είδος της ερώτησης. Άλλωστε, όπως έλεγε κι ο Χέρμαν Έσε, «ο άνθρωπος βιώνει σε όλη τους την έκταση και τη ζωντάνια τα όσα του συμβαίνουν μόνο στην πρώτη νιότη του, μέχρι τα δεκατρία περίπου χρόνια του, και όλη του τη ζωή τρέφεται από αυτά τα βιώματα». Ένα περίεργο, λοιπόν, παιδί μπορεί να εξελιχθεί σε εξαιρετικό δημοσιογράφο, ερευνητή, ακόμη και πολύ καλό ψυχοθεραπευτή. 5. Δεν έχουν την αίσθηση του κινδύνου Ανεβαίνουν στις ντουλάπες, σκαρφαλώνουν σε δέντρα, πηδάνε από ψηλά, κάνουν σούζα με τα ποδήλατα. Μπορεί τα επικίνδυνα παιχνίδια τους να μας κοψοχολιάζουν, αλλά οι ειδικοί επισημαίνουν ότι επιβάλλεται να ενθαρρύνουμε λίγο ρίσκο στο παιχνίδι τους. Το κινητικό παιχνίδι, βοηθά στην υγιή ψυχοσωματική ανάπτυξη των παιδιών και στην εκτόνωσή τους. Τα παιδιά, ιδιαίτερα της πόλης, έχουν χάσει εμπειρίες όπως το σκαρφάλωμα, το ποδήλατο, τα πικνίκ στην εξοχή. Και ως γνωστόν, μέσα από τις εμπειρίες μας μαθαίνουμε. Ένα παιδί που τολμά να παίρνει ρίσκα, ως ενήλικος δεν θα φοβάται τη ζωή. Μπορεί το μέλλον να του επιφυλάσσει μια λαμπρή καριέρα πιλότου, εξερευνητή, σκηνοθέτη, αρχαιολόγου, ακόμη και -γιατί όχι;- αστροναύτη. 6. Λένε ψέματα Τα παιδιά αρχίζουν να λένε ψέματα από πολύ μικρή ηλικία, όταν ξεκινά η ανάπτυξη των μηχανισμών επικοινωνίας. Το ψέμα είναι φυσιολογικό κομμάτι στην ανάπτυξη του παιδιού, και πολλές φορές το χρησιμοποιεί στην προσπάθειά του να εκφράσει κάποιο νόημα ή σκέψη. Εννοείται πως στο στάδιο αυτό το παιδί δεν το κάνει από δόλο ή εξαπάτηση, ούτε καν ενσυνείδητα. Στην ουσία, το ψέμα του είναι μια ανακατασκευή της αλήθειας. Βέβαια, μεγαλώνοντας ίσως να συνεχίσει να χρησιμοποιεί το ψέμα σε κάποιες περιπτώσεις, αλλά το σημαντικό είναι να το αναγνωρίζει, τόσο σε σχέση με τον εαυτό του όσο και σε σχέση με τους άλλους. Αν το κάνει, τότε μάλλον μεγαλώνετε ένα μελλοντικό πολιτικό ή έναν επιτυχημένο δημοσιοσχεσίστα. Άλλωστε, όταν ένα παιδί λέει ψέματα, είναι απλώς ένα «κακό» παιδί, όταν όμως ένας ενήλικος λέει ψέματα, είναι απλώς ένας διπλωμάτης. 7. Είναι ανυπόμονα   Η αλήθεια είναι πως τόσο τα μωρά όσο και τα νήπια δεν χαρακτηρίζονται από υπομονή, αντίθετα συνήθως επιδεικνύουν μια χαρακτηριστική ανυπομονησία. Αυτό συμβαίνει γιατί τα παιδιά σε γενικές γραμμές δεν έχουν την αίσθηση του χρόνου. Άλλοτε μπορεί να κάνουν μισή ώρα για να δέσουν τα κορδόνια τους, άλλοτε μπορούν να σας τρελάνουν στην γκρίνια, αν δεν βρείτε άμεσα το παιχνίδι που ψάχνουν. Μεγαλώνοντας και αρχίζοντας να μαθαίνουν να κρίνουν, αποκτούν και υπομονή. Ωστόσο, οι ψυχολόγοι μάς πληροφορούν πως η ανυπομονησία δεν είναι απαραίτητα αρνητικό χαρακτηριστικό. Έρευνες έχουν δείξει πως τα υπομονετικά παιδιά είναι ιδιαίτερα αναβλητικά, και κάποιες φορές πιο τεμπέλικα από τα ανυπόμονα. Επίσης, τα ανυπόμονα είναι συνήθως πολύ «ανοιχτά» στις αλλαγές, και ιδιαίτερα δημιουργικά. Η ανυπομονησία είναι κοινό χαρακτηριστικό όλων των μεγάλων καλλιτεχνών. 8. Είναι πολύ επίμονα Ένα παιδί που βάζει κατά νου να αποκτήσει ένα παιχνίδι και τα καταφέρνει, σίγουρα είναι ένα παιδί που θέτει στόχους και ακολουθεί στρατηγικές. Αυτό που θα πρέπει να του καλλιεργήσετε, αν είναι εξαιρετικά επίμονο, είναι η ευελιξία. Η επιμονή από μόνη της, όταν δεν τυφλώνεται από την ισχυρογνωμοσύνη, είναι ένα πολύ θετικό χαρακτηριστικό. Άλλωστε, ως γνωστόν, ο επιμένων νικά. Ένα πολύ επίμονο παιδί συνήθως έχει μια στοχευμένη σκέψη και μπορεί να εξελιχθεί σε έναν επιτυχημένο μάνατζερ ή έναν καλό ερευνητή. 9. Δεν ακολουθούν τους κανόνες Είναι αντιδραστικά, έχουν άποψη, είναι ιδιαίτερα περίεργα, κάποιες φορές πειραματίζονται με παράξενα πράγματα ή επιλέγουν για φίλους τους πιο άτακτους του σχολείου. Η αλήθεια είναι πως τα παιδιά που συμπεριφέρονται διαφορετικά από τα υπόλοιπα της ομάδας και δεν ακολουθούν τους κανόνες, συνήθως ανησυχούν τους γονείς τους. Ωστόσο, αυτό που πρέπει να θυμάστε είναι πως όλοι μας έχουμε περάσει από τη φάση της αντίδρασης. Αυτό που έχει σημασία είναι πώς θα αντιμετωπίσουμε την αντίδραση αυτή. Συνήθως τα παιδιά αυτά είναι ιδιαίτερα ευαίσθητα και αναζητούν την επικοινωνία με τους άλλους. Αυτό που χρειάζονται από εσάς είναι να τα διδάξετε να σέβονται τα συναισθήματα των άλλων και να μην είναι κοινωνικά ανεξέλεγκτα. Μην προσπαθήσετε, όμως, να τα εξαναγκάσετε να ακολουθήσουν την πεπατημένη. Αυτή τους η αντιδραστική προσωπικότητα μπορεί να τα οδηγήσει σε μια μεγάλη ανακάλυψη. Μήπως ο μικρός σας εξελιχθεί σε έναν αντικομφορμιστή καλλιτέχνη ή ένα γιατρό που προσφέρει απλόχερα τη βοήθειά του; 10. Θέλουν να έχουν τον έλεγχο  Ελάτε στη θέση του…Ένα μικρό παιδί, δεν έχει κανένα λόγο για το που θα πάει, τι θα φάει, τι θα φορέσει. Οι μόνοι που έχουν τον έλεγχο είναι οι …γονείς του. Επειδή λοιπόν τα παιδιά νιώθουν εντελώς ανίσχυρα στην ηλικία αυτή εμείς θα πρέπει να τους δίνουμε κάποιες επιλογές και να τα αφήνουμε μνα παίρνουν κάποιες πρωτοβουλίες. Πρωτοβουλίες ασήμαντες για εμάς αλλά πολύ σημαντικές για εκείνα. Οπότε την επόμενη φορά που θα θελήσει να βάλει πρώτα το αριστερό και μετά το δεξί παπούτσι κάντε του το χατίρι! Η επιθυμία για να έχουν τον έλεγχο μπορεί να εξελιχθεί σε ένα πολύ καλό ταλέντο που έχουν κυρίως οι επιτυχημένοι μάνατζερ. Με τη συνεργασία της Κατερίνας Θεοδωρίδου (ψυχολόγος-ψυχοθεραπεύτρια).