Το πιο σημαντικό είναι οι μεγάλοι να είναι «διαβασμένοι», ώστε να μπορούν να αναγνώσουν τα πιθανά σημάδια δυσλεξίας. Η παιδαγωγός – συγγραφέας, ειδική σε θέματα δυσλεξίας και μαθησιακών δυσκολιών, Ιωάννα Δημητριάδου αναλύει τα συμπτώματα που πρέπει να υποψιάσουν τους γονείς, με στόχο την πρώιμη παρέμβαση.
«Η λέξη δυσλεξία έχει ελληνικές ρίζες. Προέρχεται από το ελληνικό «δυς» (που σημαίνει κάτι δύσκολο) και από το «λέξια» (λέξεις ή γλώσσα). Δυσλεξία είναι οι ειδικές μαθησιακές δυσκολίες που εμφανίζονται στην ανάγνωση (δυσαναγνωσία σε ποσοστό 70%), στη γραφή (δυσγραφία, σε ποσοστό 20% κακογραφία), στην ορθογραφία (δυσορθογραφία, σε ποσοστό 70%) και στα μαθηματικά (δυσαριθμησία, σε ποσοστό 60%), από τα πρώτα σχολικά χρόνια», εξηγεί η ειδικός.
Διευκρινίζει ωστόσο ότι η δυσλεξία δεν είναι ασθένεια. «Τα παιδιά με δυσλεξία έχουν ένα χαρισματικό, δημιουργικό και παραγωγικό μυαλό που μαθαίνει απλά με έναν διαφορετικό τρόπο. Έχουν συνήθως υψηλό δείκτη ευφυΐας. Η νοημοσύνη τους δεν είναι το πρόβλημα. Απλά υπάρχει ένα μεγάλο κενό μεταξύ της μαθησιακής τους ικανότητας και αυτά που πρέπει να πετύχουν στο σχολείο», λέει η Ιωάννα Δημητριάδου.
Αυτός είναι και ο λόγος που καμιά φορά δίνουν την εικόνα πως δεν κατανοούν και οι δάσκαλοι το αποδίδουν στη νοημοσύνη τους. Και όπως φαίνεται η δυσλεξία είναι μια κάθε άλλο παρά σπάνια διαταραχή. Σύμφωνα με τα διεθνή στατιστικά δεδομένα, το ποσοστό των παιδιών που εμφανίζουν γενικές μαθησιακές δυσκολίες φτάνει στο 10% του γενικού σχολικού πληθυσμού. Το ποσοστό των παιδιών που εμφανίζουν συμπτώματα δυσλεξίας δεν ξεπερνά το 3%-5%. Για αυτόν τον λόγο οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί οφείλουν να είναι ενήμεροι, ώστε να δραστηριοποιηθούν περισσότερο σε θέματα δυσλεξίας και μαθησιακών δυσκολιών. Όπως σημειώνει η Ιωάννα Δημητριάδου, πρόσφατες έρευνες στηρίζονται στη διάγνωση της δυσλεξίας και των μαθησιακών δυσκολιών ήδη όταν το παιδί βρίσκεται στην ηλικία των πέντε χρόνων.
Τα παιδιά που βρίσκονται σε αυτή την ηλικιακή ομάδα ενδέχεται να εμφανίσουν τα εξής συμπτώματα:
ή Δυσκολεύονται στην προφορά των γραμμάτων του αλφαβήτου.
ή Μπερδεύουν τις μορφές των γραμμάτων, κυρίως αυτά που μοιάζουν οπτικά.
ή Δυσκολεύονται στην εξιστόρηση γεγονότων με λογική αλληλουχία.
ή Εμφανίζουν δυσκολίες στον συντονισμό καθημερινών πράξεων.
ή Εμφανίζουν δυσκολίες να ονοματίζουν νούμερα, χρώματα και γράμματα, αυτές οι δυσκολίες μπορεί να αποτελέσουν σημάδια δυσλεξίας.
ή Δυσκολεύονται σε ασκήσεις ομοιοκαταληξίας.
ή Δεν τελειώνουν τις δραστηριότητές τους.
ή Δυσκολεύονται να ζωγραφίσουν μέσα σε γεωμετρικά σχήματα ή τα γράμματα του αλφαβήτου.
ή Έχουν φτωχό λεξιλόγιο.
«Οι παραπάνω δυσκολίες στηρίζονται στην έλλειψη φωνολογικής ενημερότητας, στην αδύναμη μνήμη και στην αδύνατη ταχύτητα επεξεργασίας» εξηγεί η ίδια. Και συνεχίζει: «Γνωρίζοντας τα χαρακτηριστικά των δυσλεκτικών παιδιών στη νηπιακή ηλικία και έχοντας καθημερινή επαφή με τις νηπιαγωγούς, οι γονείς είναι ενήμεροι για το μαθησιακό προφίλ των παιδιών τους». Στόχος είναι όταν τα παιδιά ξεκινήσουν το Δημοτικό, οι γονείς να μπορούν να ενημερώσουν τους δασκάλους για τυχόν δυσκολίες και έτσι να γίνει πιο εύκολη και πιο εποικοδομητική η παρέμβαση. Και αυτό διότι τα εμπόδια που αντιμετωπίζουν τα παιδιά με δυσλεξία όταν ξεκινούν την Α’ τάξη του Δημοτικού γίνονται πιο έντονα, καθώς αυξάνονται οι σχολικές απαιτήσεις. Κυρίως αντιμετωπίζουν δυσκολίες:
ή Στην ανάγνωση. Έρευνες έχουν δείξει ότι οι αναγνωστικές δυσκολίες οφείλονται κυρίως σε ανεπάρκεια φωνολογικής επεξεργασίας. Δηλαδή, το παιδί να έχει τη δυνατότητα να αναγνωρίζει τους ήχους των γραμμάτων ώστε να φτιάχνει λέξεις.
ή Στην κατανόηση κειμένων (ιδιαίτερα στα μαθήματα ιστορίας και θρησκευτικών).
ή Στον προφορικό λόγο (αναγραμματισμοί, εκφραστικά λάθη).
ή Στην ορθογραφία, δηλαδή δυσορθογραφία (αυτές αναφέρονται κυρίως σε γραμματικούς κανόνες, π.χ. οι καταλήξεις των ουσιαστικών, των ρημάτων ή των επιθέτων, χρήση κεφαλαίων ανάμεσα στα μικρά).
ή Στο γραπτό λόγο.
ή Δυσγραφία ή κακογραφία.
ή Στα μαθηματικά – δυσαριθμησία.
ή Στην οπτική επεξεργασία των λέξεων.
ή Στην ακουστική επεξεργασία των λέξεων.
ή Στην εκμάθηση ξένης γλώσσας.
ή Στον προσανατολισμό, στον χώρο και στον χρόνο.
ή Μη καθορισμένη πλευρίωση (μπερδεύουν, δηλαδή, το αριστερά με το δεξιά).
ή Αδύνατη μνήμη ακολουθιών.
ή Δυσκολίες κοινωνικο-συναισθηματικής φύσεως.
ή Διαταραχές ελλειμματικής προσοχής.