Όταν ο γονιός νοσεί: Πώς θα βοηθήσετε τα παιδιά

Ένα χρόνιο ή επικίνδυνο νόσημα πάντα έχει απρόβλεπτες προεκτάσεις για το σώμα και την ψυχολογία του ασθενούς. Όταν, όμως, υπάρχουν και παιδιά, τα πράγματα δυσκολεύουν ακόμη περισσότερο. Εκτός από τη διαχείριση των δικών μας αγωνιών και μιας συχνά επώδυνης θεραπείας, έχουμε να αντιμετωπίσουμε και τον αντίκτυπο όλων αυτών των αλλαγών στη ζωή μας επάνω στα μικρά μας. Αυτό πολλές φορές αυξάνει ακόμη περισσότερο τον εκνευρισμό και το άγχος, καθώς γεμίζει τους ασθενείς με ενοχές απέναντι σε αυτό που αντιλαμβάνονται ως ανεπάρκεια στο ρόλο τους ως γονείς, αλλά και με άγχος για την επίδραση που θα έχει αυτή η κατάσταση στη διαμόρφωση του χαρακτήρα των παιδιών τους.

Φυσικά, δεν υπάρχει κάποιος τρόπος όλα να γίνουν εύκολα ως δια μαγείας, όμως οι σωστοί χειρισμοί μπορούν να εξασφαλίσουν πως η οικογένειά σας θα ξεπεράσει με τον υγιέστερο δυνατό τρόπο αυτή την ατυχία. Η ειλικρίνεια και η σωστή ψυχολογική προετοιμασία όλων σας θα αποτελέσουν τα καλύτερα όπλα για να βγείτε από αυτή την περιπέτεια ακόμη πιο ενωμένοι και δυνατοί.

Ποια μπορεί να είναι η επίδραση στα παιδιά;

Ανεξάρτητα από την ηλικία τους, δεν είναι δυνατόν τα παιδιά να μείνουν ανεπηρέαστα από μία τόσο σημαντική αλλαγή στην καθημερινότητά τους. Ακόμη και αν δεν γνωρίζουν τι ακριβώς συμβαίνει ή είναι πολύ μικρά για να συλλάβουν ακριβώς το νόημα της κατάστασης, είναι βέβαιο πως αντιλαμβάνονται την αλλαγή στην ατμόσφαιρα και τη διάχυτη αγωνία και ένταση. Συχνά, αντιδρούν μέσα από μια σειρά από συμπεριφορές, όπως είναι τα προβλήματα ύπνου, η νυχτερινή ενούρηση, η αγένεια ή η επιθετικότητα, η επιστροφή σε συμπεριφορές μικρότερης ηλικίας, ο νυχτερινός τρόμος και ψυχοσωματικά συμπτώματα όπως οι πονοκέφαλοι και οι στομαχικοί πόνοι.

Πώς μπορείτε να τα βοηθήσετε;

Κατά πάσα πιθανότητα το πρώτο σας ένστικτο είναι να επιχειρήσετε να τα προφυλάξετε κρύβοντάς τους την αλήθεια – τουλάχιστον μέχρι να γνωρίζετε και οι ίδιοι πώς αναμένεται να εξελιχθεί η κατάσταση. Ωστόσο, τα παιδιά είναι πολύ καλά στην ανάγνωση των μη λεκτικών σημάτων που εκπέμπετε, τα οποία αποκλείεται να μην εκφράζουν τον φόβο, το άγχος και τη δυσφορία που αισθάνεστε.

• Μιλήστε τους ανοιχτά: Δεν χρειάζεται να τους αποκαλύψετε απ’ ευθείας το σύνολο των ανησυχητικών πληροφοριών. Ωστόσο, θα πρέπει να τους μιλήσετε για η σημασία της ασθένειας, να την κατονομάσετε και να τους εξηγήσετε περίπου τι σας είπαν οι γιατροί πως πρέπει να περιμένετε. Οι λεπτομέρειες και ο τόνος σας θα εξαρτηθεί από την ηλικία του παιδιού. Η προσπάθειά σας να κρύψετε το είδος της ασθένειας θα μπερδέψει το παιδί ή θα οδηγήσει στην ενημέρωσή του από τρίτους – ή στις ακόμη χειρότερες υποθέσεις του.
• Βοηθήστε τα να εκφραστούν: Ειδικά αν βρίσκονται ακόμη σε μικρή ηλικία, χρειάζονται τη βοήθειά σας για να διατυπώσουν τα συναισθήματά τους. Πείτε τους πως είναι φυσιολογικό να φοβούνται ή να λυπούνται και, αν χρειαστεί, καθησυχάστε τα πως δεν ευθύνονται εκείνα για τίποτα. Αφήστε τους χρόνο να επεξεργαστούν την πληροφορία και αποδεχθείτε πως θα περάσουν κάποια περίοδο θλίψης.
• Ζητήστε βοήθεια: Η δύναμή σας δεν κρίνεται από το αν θα τα βγάλετε πέρα μόνοι σας. Η σωστή εκτίμηση των δυνάμεών σας μπορεί να αποβεί σωτήρια αυτή την περίοδο της ζωής σας. Απευθυνθείτε σε αγαπημένα (και αξιόπιστα) πρόσωπα και ζητήστε τους να κρατήσουν για κάποιες ώρες τα παιδιά ή να βάλουν ένα χεράκι στις δουλειές του σπιτιού. Ακόμη και η μικρότερη βοήθεια μπορεί να σας απαλλάξει από μια δόση στρες που δεν έχετε ανάγκη αυτή τη στιγμή.
• Να είστε ευγενικοί με τους εαυτούς σας: Σίγουρα θα κάνετε λάθη. Όλοι οι γονείς – ή μάλλον όλοι οι άνθρωποι – έχουν κακές στιγμές και είναι βέβαιο πως αυτή την περίοδο θα είναι περισσότερες. Όσο πιο γρήγορα συγχωρήσετε τον εαυτό σας για αυτό το γεγονός, τόσο πιο άμεσα θα επανέλθετε στους φυσιολογικούς σας ρυθμούς. Το τελευταίο πράγμα που χρειάζεστε είναι να φορτωθείτε με επιπλέον τύψεις και αρνητικά συναισθήματα. Να θυμάστε πως όσο εύπλαστα και αν είναι τα παιδιά, ο χαρακτήρας τους δεν καταστρέφεται μέσα σε λίγες εβδομάδες ή από μερικές ατυχείς συμπεριφορές των γονιών τους.
• Προετοιμάστε τα και προετοιμαστείτε: Αν η ασθένεια απαιτεί νοσηλεία για μεγάλο διάστημα ή πρόκειται να επηρεάσει έντονα την εμφάνιση ή την κινητικότητα του γονιού, μιλήστε για αυτό στο παιδί πριν το δει να συμβαίνει. Στην πρώτη περίπτωση, ίσως βοηθήσει το να του δείξετε φωτογραφίες από αίθουσες νοσοκομείων ώστε να ξέρει τι θα αντικρίσει. Θα πρέπει να του δίνετε τη δυνατότητα να επισκεφθεί τον γονιό που ασθενεί, χωρίς όμως να το αναγκάζετε να το κάνει σε περίπτωση που δεν το επιθυμεί. Προσπαθήστε να παρουσιάσετε ακόμη και το χειρότερο σενάριο με μια δόση αισιοδοξίας, χωρίς να το ωραιοποιείτε. Να είστε προετοιμασμένοι για την πιθανότητα το παιδί να εκφράσει αισθήματα θυμού για τον γονιό που αρρώστησε και για την απουσία του (σωματική ή ψυχική) κατά το διάστημα που προσπαθούσε να αντιμετωπίσει τη νόσο. Όσο και αν σας πληγώνει, αυτή η στάση δεν θα κρατήσει για πάντα.
• Διατηρήστε μια κανονικότητα: Στο βαθμό του εφικτού, προσπαθήστε το παιδί να μην χαλάσει την καθημερινή του ρουτίνα. Μην παραβαίνετε τα όρια που του θέτετε συνήθως και μην του κάνετε όλα τα χατίρια. Ακόμη και αν προσωρινά του φτιάχνει το κέφι, στην πραγματικότητα εντείνει την αίσθηση πως κάτι πολύ παράξενο συμβαίνει στη ζωή σας. Παρ’ όλα αυτά, μην του υποσχεθείτε πως όλα θα παραμείνουν ακριβώς όπως ήταν, αλλά προειδοποιήστε το για το ενδεχόμενο κάποιες φορές να μην είστε σε θέση να ανταποκριθείτε πλήρως στις συνηθισμένες υποχρεώσεις σας.

Πότε πρέπει να ζητήσετε τη βοήθεια ψυχολόγου

Σε περίπτωση που το παιδί παρουσιάσει έντονα προβλήματα με τον ύπνο ή το φαγητό του, αρχίσει να λειτουργεί με ριψοκίνδυνους τρόπους που δείχνουν ότι ενδέχεται να προσπαθεί να κάνει κακό στον εαυτό του ή εκφράζει έντονο θυμό ή αντίθετα πλήρη συναισθηματική απόσυρση, καλό είναι να απευθυνθείτε άμεσα σε έναν παιδοψυχολόγο. Οι συνθήκες και τα συναισθήματα που επικρατούν στην οικογένειά σας είναι εξαιρετικά περίπλοκα αυτή την περίοδο και είναι λογικό να δυσκολεύεστε να τα αντιμετωπίσετε με ίδια μέσα.