Ένα ρινικό σπρέι που αποτρέπει την είσοδο του κοροναϊού στον οργανισμό προστάτευσε πλήρως τις νυφίτσες στις οποίες δοκιμάστηκε. Τουλάχιστον αυτό προκύπτει από μικρή μελέτη που δημοσιεύθηκε την Πέμπτη από διεθνή ομάδα επιστημόνων. Η μελέτη, η οποία πραγματοποιήθηκε αποκλειστικά σε ζώα και προς το παρόν δεν έχει αξιολογηθεί από ομότιμους, αξιολογήθηκε από μια σειρά από επιστήμονες υγείας, τους οποίους προσέγγισαν για αυτό το σκοπό οι Times της Νέας Υόρκης.
Αν το σπρέι, το οποίο σύμφωνα με τους επιστήμονες δεν είναι τοξικό και είναι σταθερό, αποδειχθεί αποτελεσματικό και στους ανθρώπους, θα μπορούσε να προσφέρει έναν νέο τρόπο καταπολέμησης της πανδημίας. Ένα εκνέφωμα την ημέρα στη μύτη, θα μπορούσε να δρα όπως και ένα εμβόλιο.
«Είναι πολύ ενθαρρυντικό το ότι έχουμε κάτι καινούργιο που φαίνεται να λειτουργεί εναντίον του κοροναϊού», τονίζει στους Times ο Δρ. Αρτούρο Κασαντεβάλ, επικεφαλής του τμήματος ανοσολογίας στο Johns Hopkins Bloomberg School of Public Health, ο οποίος δεν εμπλέκεται στην έρευνα. «Μπορώ να φανταστώ ένα τέτοιο φάρμακο να προστίθεται στη φαρέτρα μας».
Η συγκεκριμένη εργασία πραγματοποιείται εδώ και μήνες από επιστήμονες στο Ιατρικό Κέντρο του Πανεπιστημίου Κολούμπια στη Νέα Υόρκη. Η μελέτη έχει χρηματοδοτηθεί από τα Εθνικά Ινστιτούτα Υγείας και το Ιατρικό Κέντρο του Πανεπιστημίου Κολούμπια.
Η ομάδα χρειάζεται επιπλέον χρηματοδότηση για να πραγματοποιήσει κλινικές δοκιμές και σε ανθρώπους. Η Δρ. Άννα Μοσκονά, παιδίατρος και μικροβιολόγος στο Κολούμπια και μία εκ των συγγραφέων της μελέτης αναφέρει ότι έχει καταθέσει αίτηση πατέντας για το προϊόν, ενώ ελπίζει ότι το Πανεπιστήμιο Κολούμπια θα προσεγγίσει την Επιχείρηση Ταχύτητα του Φωτός της αμερικανικής κυβέρνησης ή μεγάλες φαρμακευτικές εταιρείες που ψάχνουν για τρόπους καταπολέμησης του φονικού ιού.
Το σπρέι επιτίθεται απευθείας στον ιό. Περιέχει ένα λιποπεπτίδιο, ένας μόριο χοληστερόλης που συνδέεται σε μια αλυσίδα αμινοξέων (τα συστατικά στοιχεία των πρωτεϊνών). Το συγκεκριμένο λιποπεπτίδιο ταιριάζει απολύτως με μια σειρά από αμινοξέα στην πρωτεϊνική «κορώνα» του ιού, μέσω της οποίας το παθογόνο προσκολλάται σε κύτταρα των ανθρώπινων αεραγωγών ή πνευμόνων.
Πριν ο κοροναϊός καταφέρει να εισάγει το RNA του σε ένα κύτταρο, η «κορώνα» θα πρέπει ουσιαστικά να ανοίξει, εκθέτοντας δύο αλυσίδες αμινοξέων, προκειμένου να ενσωματωθεί στα τοιχώματα του κυττάρου. Καθώς η κορώνα κλείνει και πάλι για να ολοκληρώσει τη διαδικασία, το λιποπεπτίδιο του σπρέι εντάσσεται μέσα σε αυτή, προσκολλάται σε μια από τις αλυσίδες αμινοξέων της κορώνας και δεν εμποδίζει στον ιό να προσκολληθεί.
«Είναι σαν να κλείνεις ένα φερμουάρ, αλλά να βάζεις μέσα του ένα ακόμη φερμουάρ, ώστε οι δύο πλευρές του να μην μπορούν να ενωθούν», εξηγεί στους Times ο Ματέο Πορότο, ένας μικροβιολόγος του Πανεπιστημίου Κολούμπια και ένας εκ των συγγραφέων της μελέτης.
Η εργασία των επιστημόνων περιγράφεται αναλυτικά σε άρθρο που έχει αναρτηθεί στο bioRxiv την Πέμπτη το πρωί, ενώ έχει υποβληθεί στο επιστημονικό περιοδικό Science για διασταύρωση από ομότιμους.
Ο Δρ. Πίτερ Χότεζ, πρύτανης του Εθνικού Τμήματος Τροπικής Ιατρικής στο Baylor College of Medicine, αναφέρει ότι η θεραπεία «φαίνεται πολύ υποσχόμενη».
«Αυτό που θα ήθελα να ξέρω είναι πόσο εύκολο είναι να παραχθεί μαζικά», τονίζει.
Στη μελέτη, το σπρέι χορηγήθηκε σε έξι νυφίτσες, οι οποίες στη συνέχεια χωρίστηκαν σε ζευγάρια και τοποθετήθηκαν σε τρία κλουβιά. Μέσα σε κάθε κλουβί τοποθετήθηκαν και δύο νυφίτσες στις οποίες είχε χορηγηθεί σπρέι πλασέμπο και άλλη μία, στην οποία είχε μεταδοθεί επίτηδες κοροναϊός μία ή δύο ημέρες νωρίτερα.
Οι νυφίτσες χρησιμοποιούνται από τους επιστήμονες για τη μελέτη της γρίπης, του SARS και άλλων λοιμώξεων του αναπνευστικού, επειδή μπορούν να προσβληθούν από ιούς μέσω της μύτης ακριβώς στον ίδιο βαθμό με τους ανθρώπους. Ωστόσο, οι νυφίτσες μολύνουν η μία την άλλη και μέσω της επαφής με περιττώματα, αλλά και με γρατσουνιές και δαγκωνιές.
Μετά από 24 ώρες στο ίδιο κλουβί, καμία από τις νυφίτσες που είχαν λάβει το σπρέι δεν μολύνθηκαν από την ασθένεια. Αντιθέτως, κόλλησαν κοροναϊό όλες όσες είχαν πάρει το πλασέμπο.
«Η αναπαραγωγή του ιού αποτράπηκε πλήρως», γράφουν οι συγγραφείς.
Το προστατευτικό σπρέι προσκολλάται σε κύτταρα της μύτης και των πνευμόνων και διαρκεί 24 ώρες, αναφέρει η Μοσκονά. «Αν λειτουργήσει εξίσου αποτελεσματικά και στους ανθρώπους, θα μπορούσες να κοιμηθείς στο ίδιο κρεβάτι με έναν φορέα ή να είσαι μαζί με τα παιδιά σου που έχουν κολλήσει και να παραμένεις ασφαλής», δηλώνει χαρακτηριστικά στους Times.
Τα αμινοξέα προέρχονται από ένα τμήμα της πρωτεϊνικής κορώνας του κοροναϊού που σπανίως μεταλλάσσεται. Οι επιστήμονες το δοκίμασαν έναντι τεσσάρων διαφορετικών παραλλαγών του ιού. Ανάμεσά τους και τα διάσημα στελέχη «της Ουχάν» και της «Ιταλίας», αλλά και κοροναϊοί που προκαλούν τον SARS και τον MERS.
Σε κυτταρικές καλλιέργειες, αποδείχθηκε πλήρως προστατευτικό έναντι όλων των στελεχών του πανδημικού ιού, ενώ τα πήγε αρκετά καλά απέναντι στον SARS και παρείχε μερική προστασία έναντι του MERS.
Η λιποπρωτεΐνη μπορεί να παραχθεί με χαμηλό κόστος στη μορφή λευκής σκόνης που δεν χρειάζεται ψύξη, εξηγεί η Μοσκονά. Ένας γιατρός ή φαρμακοποιός θα μπορούσε να αναμείξει τη σκόνη με ζάχαρη και νερό και να δημιουργήσει το ρινικό σπρέι.
Άλλα εργαστήρια έχουν σχεδιάσει αντισώματα και «μίνι πρωτεΐνες» που είναι επίσης σε θέση να αποτρέψουν την είσοδο του κοροναϊού σε κύτταρα, όμως αυτές οι ουσίες έχουν πιο περίπλοκη χημική σύσταση και ενδέχεται να απαιτούν χαμηλές θερμοκρασίες για τη συντήρησή τους.
Η Μοσκονά και ο Πορότο συνεργάζονται επί 15 χρόνια σε αντίστοιχα πεπτίδια, όπως δήλωσαν στους Times. Έχουν αναπτύξει ορισμένα ενάντια στην ιλαρά, τον ιό Nipah, την παραϊνφλουένζα και άλλους ιούς.
Όμως αυτά τα προϊόντα δεν προκάλεσαν μεγάλο εμπορικό ενδιαφέρον, σύμφωνα με τον Πορότο, επειδή υπάρχει ήδη αποτελεσματικό εμβόλιο κατά της ιλαράς, ενώ ο φονικός ιός Nipah εμφανίζεται σποραδικά σε απομακρυσμένες περιοχές όπως το Μπαγκλαντές και η Μαλαισία.
Τα μονόκλωνα αντισώματα απέναντι στον νέο κοροναϊό έχει αποδειχθεί ότι προλαμβάνουν τη λοίμωξη αλλά και τη θεραπεύουν, όμως η παραγωγή τους είναι ακριβή, απαιτούν ψύξη και χορηγούνται ενέσιμα. Αυστραλοί επιστήμονες έχουν δοκιμάσει ρινικό σπρέι για τον κοροναϊό σε νυφίτσες, όμως λειτουργεί ενισχύοντας το ανοσοποιητικό σύστημα και όχι επιτιθέμενο στον ίδιο τον ιό.
Επειδή τα λιποπεπτίδια μπορούν να μεταφερθούν σε μορφή σκόνης, θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν ακόμη και σε αγροτικές κοινότητες σε φτωχές χώρες που δεν διαθέτουν μέσα για την ψύξη τους, τονίζει η Μοσκονά στους Times.
Η Μοσκονά προσθέτει ότι το κύριο πράγμα που την ενδιέφερε ήταν η μεταφορά του προϊόντος σε φτωχές χώρες που ενδέχεται να μην αποκτήσουν ποτέ πρόσβαση σε μονόκλωνα αντισώματα και εμβόλια mRNA, τα οποία θα μπορούσαν να είναι διαθέσιμα σύντομα στις ΗΠΑ ή την Ευρώπη. Όμως η εμπειρία της σε αυτό τον τομέα είναι μικρή, όπως λέει.
«Πάντοτε υπήρξα μια απλή επιστήμονας», εξηγεί. «Ποτέ δεν έχω ασχοληθεί με την ανάπτυξη φαρμάκων ούτε έχω ζητήσει έγκριση για κάτι από το FDA ή κάτι τέτοιο».