«Σταμάτησε να παίζεις και έλα αμέσως να φας», «Άσε μας λίγο να ηρεμήσουμε και πήγαινε να παίξεις», «Αρκετά έπαιξες, ώρα να διαβάσεις». Αυτές είναι εκφράσεις που όλα τα παιδιά έχουν ακούσει από τους γονείς τους, καθώς λέγονται συχνά σε ένα σπίτι που υπάρχουν παιδιά. Πόσο μεγάλη είναι αλήθεια η σημασία που έχει το παιχνίδι για το παιδί και κατά πόσον μπορεί να συγκριθεί με αυτήν του φαγητού, της μόρφωσης και του ύπνου;
Σύμφωνα με τους ειδικούς, το παιχνίδι είναι η πιο σοβαρή και σημαντική δραστηριότητα για την ομαλή και σωστή ανάπτυξη ενός παιδιού. Είναι το μέσο με το οποίο ανακαλύπτει τον κόσμο και μαθαίνει το περιβάλλον. Γι’ αυτό, όπως πηγαίνετε στο σουπερμάρκετ για να πάρετε φαγητό, έτσι πρέπει κατά καιρούς να κοιτάζετε παιχνίδια με τα παιδιά, να συζητάτε γι’ αυτά και να συναποφασίζετε για κάποιο ή κάποια παιχνίδια που θα παραγγείλετε.
Τι προσφέρει στο παιδί
- Ευνοεί την ανάπτυξη της κινητικότητάς του, των αισθητηρίων οργάνων του και γενικά τη σωματική του ανάπτυξη.
- Βοηθά στην ανάπτυξη των νοητικών του ικανοτήτων και των γνωστικών του λειτουργιών (αντίληψη, σκέψη, μνήμη, γλώσσα).
- Είναι απαραίτητο, γιατί μέσα από αυτό το παιδί μαθαίνει να κατανοεί και να εκφράζει τα συναισθήματά του.
- Eξάπτει τη φαντασία του παιδιού και, βέβαια, το διασκεδάζει.
Τα καλύτερα παιχνίδια
Τα καλύτερα παιχνίδια είναι τα δημιουργικά παιχνίδια. Τα παιχνίδια που δίνουν τη δυνατότητα στο παιδί να αναπτύξει τη φαντασία του, να εκφράσει τα συναισθήματά του, να χρησιμοποιήσει τη λογική και την κινητικότητά του. Τα επιτραπέζια, τα μουσικά όργανα, οι ελεύθερες κατασκευές και οι χειροτεχνίες είναι από τα πλέον δημιουργικά παιχνίδια.
Τα παιδιά πρέπει να μαθαίνουν να χρησιμοποιούν σωστά τα παιχνίδια τους, δεν είναι όμως σωστό να παραβλέπετε την περιέργεια και τη διάθεσή τους για διάφορους πειραματισμούς. Χρειάζεται, λοιπόν, να έχουν και παιχνίδια τα οποία να μπορούν να τα μεταμορφώσουν. Γι’ αυτό, αν δείτε το παιδί σας να κόβει τα μαλλιά της κούκλας του, μην το μαλώσετε, ούτε να του το απαγορεύσετε, γιατί πρόκειται για δημιουργική επέμβαση πάνω στην κούκλα. Τα παιδιά πρέπει μέσα από το παιχνίδι να μπορούν να πάρουν πρωτοβουλίες, να ικανοποιήσουν την περιέργειά τους, ακόμα και αν για να το πετύχουν αυτό χρειάζεται να καταστρέψουν ορισμένα παιχνίδια τους.
Εκτός από τα κλασικά παιχνίδια, παιχνίδι μπορεί να γίνει και κάθε αντικείμενο με το οποίο το παιδί ασχολείται αυθόρμητα και σιγά-σιγά το μεταμορφώνει σε παιχνίδι (π.χ. ένα σχοινί, ένα χαρτόνι κ.λπ.). Ένα χαρτοκιβώτιο, για παράδειγμα, αρκετά μεγάλο, όπου το παιδί μπορεί να μπει μέσα και να το μετατρέψει σε πολλά πράγματα (π.χ. καράβι, σπίτι, υποβρύχιο, αεροπλάνο), είναι ένα εξαιρετικό παιχνίδι, γιατί διεγείρει την εφευρετικότητα του παιδιού.
Αν το 90% του παιξίματος προέρχεται από το παιδί και το 10% από το ίδιο το παιχνίδι, τότε το παιχνίδι είναι σίγουρα καλό. Αν συμβαίνει το αντίθετο, τότε δεν είναι τόσο καλό. Συγκρίνετε ένα τηλεκατευθυνόμενο που πατώντας το κουμπί κινείται και ένα παιχνίδι κύβων. Όσο περισσότερο αναγκάζεται το παιδί να δράσει με το παιχνίδι και όσο λιγότερο το παιχνίδι δουλεύει για λογαριασμό του παιδιού, τόσο περισσότερο αναπτύσσει το παιδί την εμπιστοσύνη στον εαυτό του και αξιοποιεί δημιουργικά τη φαντασία του.
Η αγορά τους δεν είναι… παιχνίδι
Ένα παιχνίδι για να είναι σωστό πρέπει να πληροί ορισμένες προδιαγραφές. Κάποιες από αυτές είναι οι ακόλουθες:
Πρέπει να είναι προσαρμοσμένο στην ηλικία του παιδιού: Είναι απαραίτητο όμως να λαμβάνονται υπόψη και ο ατομικός ρυθμός ανάπτυξης του παιδιού και η προσωπικότητά του. Επιπλέον, το μέγεθος του παιχνιδιού θα πρέπει να είναι τέτοιο ώστε το παιδί να μπορεί να το μεταφέρει μόνο του, γιατί τα μωρά και τα μικρότερα παιδιά προτιμούν συνήθως τα μεγάλα σε μέγεθος παιχνίδια.
Επιβάλλεται να βοηθά στην απελευθέρωση της φαντασίας του παιδιού: Παιχνίδια που μπορούν να συναρμολογηθούν είναι τα πιο κατάλληλα για να ικανοποιήσουν την περιέργεια του παιδιού.
Το χρώμα και η μορφή του πρέπει να συμβάλλει στην ανάπτυξη της αισθητικής του παιδιού: Για τα μικρά παιδιά καλό είναι να προτιμώνται τα απλά σχήματα και τα έντονα χρώματα, ενώ για τα μεγαλύτερα τα φυσικά χρώματα και τα πιο σύνθετα σχήματα.