Τα τικ (ή μυοσπάσματα) είναι ξαφνικές, ανεξέλεγκτες κινήσεις ή ήχοι που επαναλαμβάνονται συχνά. Εκδηλώνονται με μεγαλύτερη συχνότητα στα αγόρια παρά στα κορίτσια, συχνά γίνονται χειρότερα όταν ένα άτομο είναι στρεσαρισμένο, κουρασμένο ή ανήσυχο, ενώ συχνά υπάρχει οικογενειακό ιστορικό.
Υπάρχουν τα απλά – π.χ. ανοιγοκλείσιμο των ματιών, ανασήκωμα των ώμων, μορφασμός του προσώπου, τράνταγμα του κεφαλιού, ουρλιαχτό, ρουθούνισμα – και τα σύνθετα τικ – π.χ. άλματα, άγγιγμα της μύτης, άγγιγμα άλλων ανθρώπων, χυδαίες φωνές, επανάληψη του λόγου άλλων ανθρώπων, συμπεριφορές αυτοτραυματισμού.
Τύποι διαταραχών
Οι διαταραχές τικ ταξινομούνται σε τρεις κατηγορίες:
#1 Παροδικές διαταραχές
Περιλαμβάνουν κινητικά ή φωνητικά τικ που διαρκούν περισσότερο από 4 εβδομάδες, αλλά λιγότερο από ένα χρόνο.
#2 Χρόνιες διαταραχές
Συμπεριλαμβάνουν είτε κινητικά είτε φωνητικά τικ (αλλά όχι και τα δύο), που διαρκούν περισσότερο από ένα χρόνο.
#3 Σύνδρομο Tourette
Το σύνδρομο Tourette – μια κληρονομική νευρολογική διαταραχή – περιλαμβάνει τόσο κινητικά όσο και φωνητικά τικ που συνεχίζονται για τουλάχιστον ένα χρόνο. Τα τικ που σχετίζονται με το σύνδρομο Tourette τείνουν να επιδεινώνονται σε στρεσογόνες καταστάσεις. Ωστόσο, βελτιώνονται όταν το άτομο είναι χαλαρό ή απορροφημένο σε μια δραστηριότητα. Στις περισσότερες περιπτώσεις, τα τικ μειώνονται αισθητά κατά τη διάρκεια του ύπνου. Τα συμπτώματα μπορεί να υποχωρήσουν για εβδομάδες ή μήνες κάθε φορά και να επανεμφανιστούν αργότερα.
Η έρευνα έχει δείξει ότι οι διαταραχές αυτές μπορεί να σχετίζονται με τις ακόλουθες καταστάσεις:
- Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή – Το άτομο αναγκάζεται να εκτελεί ορισμένες εργασίες επανειλημμένα (π.χ. πλύσιμο χεριών ή έλεγχος ότι μια πόρτα είναι κλειδωμένη).
- ΔΕΠΥ – Το άτομο δυσκολεύεται να συγκεντρωθεί, αποσπάται εύκολα ή έχει υπερβολικά παρορμητική συμπεριφορά.
- Μαθησιακές Διαταραχές – Αυτό περιλαμβάνει προβλήματα με την ανάγνωση, τη γραφή, τα μαθηματικά και τις αντιληπτικές δυσκολίες.
- Διαταραχή ύπνου – Αυτά περιλαμβάνουν συχνά ξυπνήματα ή κουβέντα στον ύπνο.
Υπάρχει θεραπεία;
Ένας συνδυασμός γνωσιακής συμπεριφορικής θεραπείας και φαρμακευτικής αγωγής έχει βρεθεί ότι είναι μια αποτελεσματική θεραπεία για τα άτομα που εμφανίζουν τικ.
Οι παιδοψυχολόγοι χρησιμοποιούν θεραπεία τροποποίησης συμπεριφοράς για να βοηθήσουν ένα παιδί να μάθει πώς να καταστέλλει ή να απελευθερώνει ένα τικ την κατάλληλη στιγμή. Ένας ψυχολόγος μπορεί επίσης να βοηθήσει ένα παιδί να διατηρήσει την αυτοεκτίμησή του όταν τα τικ παρεμβαίνουν σε κοινωνικές καταστάσεις και οι τεχνικές χαλάρωσης και η βιοανάδραση μπορεί να είναι χρήσιμες για την ανακούφιση του στρες, το οποίο μπορεί να επιδεινώσει τα συμπτώματα.
Αν και χρησιμοποιούνται φάρμακα για τη μείωση συγκεκριμένων συμπτωμάτων, δεν υπάρχει ένα φάρμακο που να είναι χρήσιμο σε όλους τους ασθενείς με τικ. Δεδομένου ότι όλα τα φάρμακα έχουν παρενέργειες, η χρησιμότητά τους πρέπει να σταθμίζεται έναντι των προβλημάτων που μπορεί να προκαλέσουν. Ο νευρολόγος ή ο γιατρός του παιδιού σας μπορεί να σας βοηθήσει να βρείτε τις καλύτερες επιλογές θεραπείας.
Τι μπορώ να κάνω εάν το παιδί μου διαγνωστεί με διαταραχή τικ;
Οι διαταραχές τικ συνήθως αρχίζουν να βελτιώνονται μετά την ηλικία των 11 ετών και δεν προκαλούν επιπλοκές πέρα από τα ίδια τα τικ. Ορισμένες μελέτες δείχνουν ότι τα περισσότερα άτομα απαλλάσσονται τελείως ή βελτιώνονται σημαντικά μέχρι την ενηλικίωση.
Τα τικ από μόνα τους δεν θα βλάψουν ένα παιδί, αλλά μπορεί να επηρεάσουν την αυτοεκτίμησή του. Τα φωνητικά τικ μπορεί να είναι ιδιαίτερα προβληματικά στο σχολικό περιβάλλον. Συχνά, η καλύτερη θεραπεία είναι η παροχή εκπαίδευσης στο παιδί και την οικογένεια για το πότε είναι σκόπιμο να κατασταλεί ένα τικ ή όχι. Η συμβουλευτική οικογένειας και παιδιού είναι συχνά σημαντική, έτσι ώστε το παιδί να διατηρεί την αυτοπεποίθησή του.