Μία πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Social Psychiatry and Psychiatric Epidemiology εξέτασε τη σύνδεση μεταξύ της υπερβολικής χρήσης οθόνης και των συμπτωμάτων μανίας στην πρώιμη εφηβεία. Τα ευρήματα υποδεικνύουν ότι η υπέρμετρη χρήση των social media και των video games, ενδέχεται να συμβάλλουν στην εμφάνιση μανιακών συμπτωμάτων στην πρώιμη εφηβεία, επισημαίνοντας την ανάγκη για στοχευμένες παρεμβάσεις στην ψυχική υγεία.
Οι τρέχουσες εκτιμήσεις δείχνουν ότι ο μέσος έφηβος στις Ηνωμένες Πολιτείες περνά πάνω από οκτώ ώρες καθημερινά μπροστά στις οθόνες- διπλάσια διάρκεια σε σχέση με την περίοδο πριν από την πανδημία της COVID-19. Η αυξημένη χρήση οθόνης μεταξύ των εφήβων έχει συνοδευτεί από αύξηση των προβλημάτων ψυχικής υγείας παγκοσμίως. Ωστόσο, η σύνδεση μεταξύ μανιακών συμπτωμάτων και οθονών στην εφηβεία δεν έχει μελετηθεί επαρκώς.
Τα μανιακά συμπτώματα περιλαμβάνουν συναισθήματα υψηλής ενέργειας, ευφορία ή ευερεθιστότητα, ακραία αίσθηση αυτοεκτίμησης, ανάγκη για ελάχιστο ύπνο, εύκολη απόσπαση προσοχής, παρορμητικές συμπεριφορές, σκέψεις που «τρέχουν»- «πηδούν» από το ένα θέμα στο άλλο, πείσμα και υπερβολική ενασχόληση με θεωρητικά ευχάριστες δραστηριότητες.
Η διαταραχή του διπολικού φάσματος, η οποία συνήθως αρχίζει κατά την εφηβεία, διαγιγνώσκεται με βάση τα μανιακά επεισόδια. Η πρώιμη εμφάνισή της συνδέεται με αυξημένη σοβαρότητα των συμπτωμάτων. Πιθανότατα ξεκινά με υπερβολική αντίδραση σε δραστηριότητες που εστιάζουν στην επίτευξη στόχων και λήψης ανταμοιβής. Ως αποτέλεσμα, το άτομο κινητοποιείται σε υπερβολικό βαθμό ως προς την αναζήτηση ανταμοιβών.
Η προβληματική χρήση της οθόνης στη εφηβεία, παρουσιάζει μια εικόνα παρόμοια με αυτή της εξάρτησης στην ανταμοιβή. Προηγούμενες μελέτες έχουν αναφέρει ότι οι ενήλικες με σχέση εξάρτησης από το κινητό τους, ήταν πιο πιθανό να έχουν διπολική διαταραχή.
Ψυχική υγεία και οθόνες- Η νέα έρευνα
Τα δεδομένα συλλέχθηκαν από τη Μελέτη Ανάπτυξης Εφηβικού Εγκεφάλου και Γνωστικής Ανάπτυξης (Adolescent Brain Cognitive Development Study), η οποία περιλάμβανε 9.243 συμμετέχοντες ηλικίας 10-11 ετών. Οι επιστήμονες εξέτασαν έξι διαφορετικούς τύπους χρήσης οθόνης μέσω αυτοαναφορών κατά το πρώτο έτος της μελέτης, που περιλάμβαναν την τηλεόραση, τα βιντεοπαιχνίδια, μηνύματα, παρακολούθηση βίντεο, βιντεοκλήσεις και τα κοινωνικά δίκτυα.
Η ανάλυση εντόπισε μια συσχέτιση μεταξύ της αυξημένης χρήσης οθόνης και του κινδύνου εμφάνισης μανιακών συμπτωμάτων μετά από έναν χρόνο. Αυτή η συσχέτιση παρατηρήθηκε για τη συνολική χρήση των οθονών αλλά η ανταλλαγή μηνυμάτων, η υπερβολική ενασχόληση με τα βιντεοπαιχνίδια και το ατελείωτο scrolling στα social, είχαν τη μεγαλύτερη συσχέτιση με τα μανιακά συμπτώματα.
Οι πιθανοί μηχανισμοί πίσω από τα επεισόδια
Η άμεση ικανοποίηση και η αντίδραση στις ενέργειες του χρήστη είναι χαρακτηριστικά της χρήσης οθόνης, ιδιαίτερα των κοινωνικών δικτύων και των βιντεοπαιχνιδιών. Οι πλατφόρμες των κοινωνικών δικτύων και των βιντεοπαιχνιδιών είναι σχεδιασμένες έτσι ώστε δύσκολα κανείς να σταματά. Η αλληλεπίδραση με αυτά τα προγράμματα οδηγεί στην απελευθέρωση ντοπαμίνης στον εγκέφαλο. Τα μανιακά επεισόδια συνδέονται επίσης με υψηλά επίπεδα ντοπαμίνης, υποδεικνύοντας έναν πιθανό κοινό μηχανισμό.
Η έλλειψη ύπνου μπορεί να επιδεινώσει τα μανιακά συμπτώματα και να υπερδιεγείρει τα ήδη ενεργοποιημένα κυκλώματα ανταμοιβής, ενισχύοντας αυτά τα συμπτώματα.
Επιπτώσεις στην ψυχική υγεία των εφήβων
Τα ευρήματα της μελέτης δείχνουν ότι ο περιορισμός του χρόνου οθόνης στην εφηβεία μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη των μανιακών συμπτωμάτων που προβλέπουν την εμφάνιση διπολικής διαταραχής.
Η τρέχουσα μελέτη τονίζει την ανάγκη για στοχευμένες παρεμβάσεις για την πρόληψη ανθυγιεινών συνηθειών και την ενίσχυση της ανθεκτικότητας στα παιδιά. Προηγούμενη μελέτη ανέφερε ότι τα προγράμματα ψηφιακής παιδείας στο δημοτικό σχολείο οδήγησαν σε πολλές υγιεινές αλλαγές, συμπεριλαμβανομένου του περιορισμού του χρόνου μπροστά στην οθόνη.
Απαιτούνται μελλοντικές μελέτες για να διευκρινιστεί πώς τα μανιακά συμπτώματα που σχετίζονται με την υπερβολική χρήση οθόνης προκύπτουν μέσω υποκείμενων ψυχολογικών, νευρολογικών, βιολογικών, κοινωνικών και συμπεριφορικών αλλαγών. Αυτά τα δεδομένα θα μπορούσαν να διευκολύνουν την ανάπτυξη βέλτιστων παρεμβάσεων για τη βελτίωση της ψυχικής υγείας τόσο των εφήβων όσο και των ενηλίκων.