Αλήθεια τι γονιός είστε; Μήπως είστε γονέας «Φάρος»;

Δεν ξέρω τι γίνεται, αλλά όλο καινούριες λέξεις και καινούριοι όροι μάς έρχονται για τη γονεϊκότητα.  Προφανώς ήδη γνωρίζετε τους «Γονείς- Ελικόπτερα» που παρακολουθούν συνεχώς τα παιδιά τους και παρεμβαίνουν αμέσως μόλις προκύψει κάποια δυσάρεστη κατάσταση ή αβεβαιότητα.

Το ελικόπτερο δίνει άλλωστε αμέσως την εικόνα ενός τέτοιου γονέα. Στον αντίποδα υπάρχουν τα παιδιά «ελευθέρας βοσκής» που μεγαλώνουν χωρίς όρια και κανόνες από γονείς που φοβούνται να είναι γονείς ή απλά συνειδητά έχουν επιλέξει την απόλυτη ελευθερία στον τρόπο ανατροφής των παιδιών.

Κάπου ενδιάμεσα λοιπόν χώρεσε ένα νέο είδος γονιού: ο γονέας- «φάρος».

Ποιος είναι ο γονέας «Φάρος»;

Σύμφωνα με τους ειδικούς, είναι το είδος της γονεϊκότητας που αποτελεί τη μέση λύση μεταξύ γονέων «ελευθέρας βοσκής» και γονέων «ελικοπτέρων» και ήρθε για να αναγνωρίσει ότι πρέπει να δίνουμε στα παιδιά περισσότερο χώρο από ό,τι δίνουν οι γονείς «ελικόπτερα» αλλά ίσως όχι τόσο όσο εκείνοι «ελευθέρας βοσκής». Όπως υποδηλώνει και ο όρος, ζητάει από τους γονείς να είναι ένα φως που καθοδηγεί τα παιδιά τους, αντί να κάνουν εκείνοι τα πάντα για αυτά.

Τι σημαίνει αυτό; Ας δώσουμε ένα παράδειγμα από τη δική μου ζωή. Το παιδί μου απαιτεί να μείνει ξύπνιο για να παρακολουθήσει το τέλος του αγώνα ποδοσφαίρου.

Αν εγώ ήμουν μια κανονική Ελληνίδα μάνα – γονέας «ελικόπτερο», θα φώναζα πιο δυνατά από το παιδί μου λέγοντας του: «έφυγες τώρα για ύπνο, αφού πλύνεις δόντια και βάλεις πιτζάμα».

Αν ήμουν μια μαμά «ελευθέρας βοσκής»  θα του έδινα το τηλεκοντρόλ και θα πήγαινα για ύπνο. Όμως αν υποθέσουμε ότι είμαι η μαμά –φάρος το πιο πιθανό είναι να έκανα κάποιες ερωτήσεις καθοδηγητικές για το παιδί.

Για παράδειγμα: «Πώς νομίζεις ότι θα νιώθεις το πρωί αν απόψε μείνεις ξύπνιος μέχρι τις 10;». Παράλληλα θα προσφέρει και λύσεις  που επιτρέπουν ευελιξία. Για παράδειγμα: «Τι θα έλεγες να μείνεις ξύπνιος μέχρι να σε δω να χασμουριέσαι; Μετά θα πάμε για ύπνο».

Ναι, δίκιο έχετε! Δεν είναι καμία νέα ιδέα. Είναι όμως ένας δρόμος λιγότερο περπατημένος στη γονεϊκότητα. Ίσως γιατί σπανίζει στις μέρες μας η κοινή λογική.

Η γονεϊκότητα- «φάρος» μπορεί όμως να είναι χρήσιμη όταν ως γονείς έχουμε τάση και ροπή στο ένα άκρο (να είμαστε «ελικόπτερο) ή στο άλλο (να είμαστε «ελευθέρας βοσκής»), λειτουργώντας ως η μέση λύση, η ισορροπία.

Ποια είναι τα οφέλη της γονεϊκότητας- «φάρου»;

• Ενθαρρύνει την αυτονομία

Πιθανότατα όλοι μπορούμε να συμφωνήσουμε ότι η ισορροπία είναι κάτι γενικά χρήσιμο σε όλους τους τομείς της ζωής. Αν καταφέρουμε να γίνουμε γονείς –«φάροι» για τα παιδιά μας, προάγουμε  την ισορροπία μεταξύ ανεξαρτησίας και υποστήριξης, ενθαρρύνοντας την υγιή αυτοεκτίμηση, την αυτονομία και την αυτοπεποίθηση.

• Βοηθά στην ισορροπία τόσο του παιδιού όσο και του γονέα:

Θα το παραδεχτώ: Είμαι μία κλασική μαμά- «ελικόπτερο». Όταν ο γιος μου ήταν πιο μικρός, ανησυχούσα πάρα πολύ, έλεγχα τα πάντα και βρισκόμουν όπου βρισκόταν το παιδί μου. Και μαντέψτε; Το παιδί μου συνήθως είτε αντικατόπτριζε το άγχος μου είτε αψηφούσε απροκάλυπτα τα πιο λογικά όρια που έθετα.

Έχω επίσης μια φίλη που είναι γονέας «ελεύθερης βοσκής»: Υπήρχε μία στιγμή που έπρεπε να σώσω το παιδί της λίγο πριν πέσει σε μία απότομη πλαγιά όταν κάναμε πεζοπορία. Σκεφτείτε τι ωραία που θα ήταν η φίλη μου και εγώ να βρεθούμε κάπου στη μέση στον τρόπο αντίδρασης και συμπεριφοράς: Θα ήμασταν φάροι και για μας τις ίδιες και αυτό μόνο κακό δεν είναι.

• Διδάσκει δεξιότητες επικοινωνίας:

Η ισορροπημένη προσέγγιση στην γονική μέριμνα με βάση το φως (σαν αυτό το φάρου) έχει το πρόσθετο πλεονέκτημα ότι διδάσκει στα παιδιά πώς να επικοινωνούν τις ανάγκες τους. Αυτό συμβαίνει επειδή όλη η ιδέα πίσω από τη γονεϊκότητα- «φάρο» είναι να είστε πάντα παρόντες και να ελέγχετε διακριτικά το παιδί σας (να ρίχνετε το φως σας) χωρίς όμως να επεμβαίνετε όταν δεν απαιτείται καμία παρέμβαση.

Είναι σα να λέμε στο παιδί: «Θα είμαι εδώ για σένα πάντα, ακόμα κι αν δεν με βλέπεις ορατά όλη την ώρα, αλλά αν με χρειαστείς πριν από τότε, έλα να με βρεις. Είμαι εδώ για σένα». Με αυτόν τον τρόπο, τα παιδιά ξέρουν ότι ακόμα κι αν είναι κάπου στο δρόμο τους «σκοτεινά», εσείς οι γονείς θα τους φωτίσετε κάποια στιγμή, όπως ο φάρος.

Υπάρχουν μειονεκτήματα στη γονεϊκότητα -«φάρο»;

Όπως λένε οι ειδικοί, δεν είναι απαραίτητα κατάλληλος τρόπος ανατροφής για κάθε οικογένεια,  επειδή η επιτυχία της εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την ιδιοσυγκρασία τόσο του γονέα όσο και του παιδιού. Απαιτεί επίσης έναν βαθμό συνέπειας που οι περισσότεροι γονείς θα δυσκολευτούν να επιτύχουν. Στην πραγματικότητα, η ασυνέπεια μπορεί να προκαλέσει μεγάλη σύγχυση στα παιδιά, οπότε αν δεν έχετε την ιδιοσυγκρασία ή τη συνεπή διάθεση να είστε γονέας- «φάρος», ίσως είναι καλύτερα να μείνετε σε αυτό που κάνετε αυτήν τη στιγμή, αλλά με μια συνεπή προσέγγιση.

Με άλλα λόγια, αν «πετάτε με ελικόπτερο» τη μια μέρα και «δεν ασχολείστε» την επόμενη, αυτό μπορεί να μπερδέψει το παιδί σας και να έχει αρνητικό αντίκτυπο επάνω τους, με τη μορφή προβλημάτων προσκόλλησης.

Αυτό μας φέρνει και σε αυτό που λένε οι ειδικοί ότι είναι το μεγαλύτερο μειονέκτημα της γονικής μέριμνας τύπου «φάρος»: η ασάφεια των ορίων. Επειδή τα όρια είναι εγγενώς ασαφή και υποτίθεται ότι είναι ευέλικτα, γι’ αυτό απαιτείται πολύ επικοινωνία. Για παράδειγμα, αν επιτρέπετε στο παιδί σας να τρώει γλυκό μόνον τα Σαββατοκύριακα, αλλά όχι τις καθημερινές (ή κάποιες καθημερινές, αφού κάνει τα μαθήματά του και είναι «καλό παιδί»), θα πρέπει να εξηγήσετε με σαφήνεια αυτούς τους κανόνες μέχρι να τους καταλάβει πλήρως.

Συμπέρασμα: Αν με αφορμή αυτόν τον φάρο της γονεικότητας, πρέπει ουσιαστικά να φωτίσουμε κάτι, αυτό θα ήταν να γνωρίσουμε καλύτερα τον εαυτό μας, να γνωρίσουμε το παιδί μας και να ακολουθήσουμε τα ένστικτά μας. Κανένας τρόπος ανατροφής και γονικής μέριμνας δεν πρέπει να ερμηνεύεται ως δόγμα.

4 συμβουλές αν θέλετε να είστε «Φάρος»

• Παρατηρήστε πριν το βοηθήσετε: Αντισταθείτε στον πειρασμό να διορθώσετε τις επιλογές του παιδιού σας χωρίς πρώτα να το παρατηρήσετε από απόσταση για να δείτε τι βαθμό βοήθειας χρειάζεται πραγματικά από εσάς.
• Επικοινωνήστε τα όρια με σαφήνεια: Τα όρια πρέπει να τίθενται πολύ ξεκάθαρα για κάθε περίπτωση ξεχωριστά, επιτρέποντάς σας να διατηρήσετε την υγιή απόσταση που ενθαρρύνει την ανεξαρτησία και την αυτονομία του παιδιού με τον ασφαλέστερο δυνατό τρόπο.
• Να εξηγείτε και να επικοινωνείτε: Δεν υπάρχει η απόλυτη συνέπεια σ’ αυτό το είδος ανατροφής. Στην πραγματικότητα, το μόνο πράγμα που πρέπει να είναι απόλυτα συνεπές είναι η επικοινωνία. Όταν τα όριά σας σε μία περίπτωση διαφέρουν από τα όρια που θέτετε σε μία άλλη, εξηγήστε στο παιδί σας ακριβώς γιατί συμβαίνει αυτό.
• Αφήστε το παιδί σας να μάθει μόνο του όταν εσείς δεν είστε παρόντες: Να σας δώσω ένα δικό μου παράδειγμα. Εγώ είχα έναν αυστηρό κανόνα σχετικά με τα παιχνίδια στον υπολογιστή και τις ώρες που θα παίζει. Όταν πήγε σ’ έναν φίλο του, έπαιξε μέχρι τελικής πτώσεως. Το παράκανε σε τέτοιο σημείο που τον έπιασε ζαλάδα. Από τότε αποφάσισε να βάλει όρια ο ίδιος στον εαυτό του. Δεν θέλει πλέον να το παρακάνει, οπότε τα όριά του ενισχύθηκαν και από τη δική του βιωματική εμπειρία.  Σας έχω νέα, λοιπόν, δεν είμαστε οι μόνοι δάσκαλοι στη ζωή του παιδιού μας. Είναι και τα ίδια για τον εαυτό τους.