Οι σημερινοί έφηβοι περνούν περισσότερο χρόνο στις οθόνες από οποιαδήποτε προηγούμενη γενιά. Κι ενώ η τεχνολογία μπορεί να προσφέρει πληθώρα ευκαιριών, η υπερβολική χρήση της μπορεί να επιβαρύνει σοβαρά την ψυχική υγεία των νέων. Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται ψηφιακό άγχος ή ψηφιακή κόπωση (digital distress). Ωστόσο, η αναγνώρισή του δεν είναι εύκολη υπόθεση. Μπορεί να εκδηλώνεται μέσα από μεταπτώσεις στη διάθεση, δυσκολίες στον ύπνο, εκρήξεις θυμού ή απώλεια ενδιαφέροντος για δραστηριότητες εκτός οθόνης — συμπεριφορές που πολλοί γονείς αποδίδουν απλώς στην εφηβεία.
Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα, το 55% των γονέων δεν αναγνωρίζει τα σημάδια της ψηφιακής κόπωσης, ενώ μόλις 1 στους 5 συνδέει την επιθετικότητα των παιδιών με τη χρήση τεχνολογίας. Την ίδια στιγμή, σχεδόν οι μισοί έφηβοι δηλώνουν ότι αισθάνονται καταβεβλημένοι από τον χρόνο που περνούν στις συσκευές τους.
Διαβάστε επίσης: Προσοχή κίνδυνος! Τι προκαλούν μόλις 2 ώρες «doomscrolling» στους εφήβους;
Πώς επηρεάζει το ψηφιακό άγχος τους εφήβους
Η ψηφιακή καταπόνηση δεν σχετίζεται μόνο με τον χρόνο μπροστά στην οθόνη, αλλά και με το περιεχόμενο που καταναλώνεται, τη συνεχή έκθεση στη σύγκριση και την πίεση του να είναι κάποιος διαθέσιμος 24/7.
Όπως εξηγούν οι παιδοψυχίατροι, η ψηφιακή κόπωση συνδυάζει την υπερβολική χρήση με αρνητικές αλλαγές στη συμπεριφορά, που συχνά παραπέμπουν σε άγχος ή κατάθλιψη. «Δεν είναι απλώς θέμα χρόνου, αλλά και συναισθηματικής επιβάρυνσης. Τα περισσότερα από αυτά συμβαίνουν πίσω από την οθόνη, μακριά από το βλέμμα των ενηλίκων», υπογραμμίζουν οι ειδικοί.
Οι έφηβοι μπορεί να προσπαθούν να διαχειριστούν μόνοι τους ό,τι τους καταπιέζει, κάτι που συχνά επιδεινώνει την κατάστασή τους. Όταν οι γονείς επιχειρούν να περιορίσουν τον χρόνο μπροστά στην οθόνη και οι έφηβοι αντιδρούν με υπερβολικό θυμό ή πανικό, αυτό δεν σημαίνει ανυπακοή, αλλά μπορεί να οφείλεται σε διαταραχή της ντοπαμίνης ή αίσθηση απώλειας ελέγχου.
Προειδοποιητικά σημάδια
- Έντονη ευερεθιστότητα μετά από online συνομιλίες
- Πανικός ή θυμός όταν ζητείται αποσύνδεση
- Παραμέληση ύπνου λόγω νυχτερινής χρήσης
- Απώλεια ενδιαφέροντος για χόμπι εκτός οθόνης
- Συχνές σωματικές ενοχλήσεις (πονοκέφαλοι, καταπόνηση ματιών) μετά από πολύωρη χρήση
- Απομάκρυνση από φίλους και κοινωνικές δραστηριότητες
Πώς να βοηθήσετε το παιδί σας
Παρατηρήστε, μην υποθέτετε
Κρατήστε σημειώσεις για μία εβδομάδα, καταγράφοντας τη σχέση μεταξύ χρήσης οθόνης και διάθεσης.
Ανοίξτε τη συζήτηση νωρίς
Μιλήστε για την υγεία και την ισορροπία, όχι για «τιμωρίες» ή απαγορεύσεις.
Δημιουργήστε μαζί το πλάνο
Συμφωνήστε από κοινού σε ώρες χρήσης, κανόνες (όπως «όχι κινητό στο υπνοδωμάτιο») και συνέπειες.
Αντικαταστήστε τις οθόνες, μην τις αφαιρείτε απλά
Προτείνετε ελκυστικές offline δραστηριότητες.
Δώστε το καλό παράδειγμα ως γονείς
Περιορίστε τον δικό σας χρόνο οθόνης, ειδικά σε οικογενειακές στιγμές.
Τα παιδιά μαθαίνουν λιγότερο από τα λόγια και περισσότερο από τις πράξεις. Αν βλέπουν εμάς να σκρολάρουμε στο δείπνο, να αποσπόμαστε συνεχώς ή να αγχωνόμαστε από ειδοποιήσεις, αυτό εντυπώνεται ως «φυσιολογικό»
Τα παιδιά μας μάς παρατηρούν πάντα. Αν θέλουμε να υιοθετήσουν υγιή ψηφιακή συμπεριφορά, πρέπει πρώτα να την καλλιεργήσουμε εμείς.
Η τεχνολογία μπορεί είτε να απομακρύνει τις οικογένειες, είτε να τις φέρει πιο κοντά — εξαρτάται από το πώς επιλέγουμε να τη χρησιμοποιούμε!
