Το βάρος της οικογενειακής φροντίδας, η έλλειψη πρόσβασης στην ψυχική υγεία και ακόμη και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι μερικοί από τους λόγους που πολλές μαμάδες σήμερα δυσκολεύονται στη διαχείριση πολλών καταστάσεων, ψυχολογικών και κοινωνικών.
Η μητρότητα είναι μια βαθιά και πολυδιάστατη εμπειρία γεμάτη χαρές, προκλήσεις και συνεχείς απαιτήσεις, τόσο σωματικές όσο και συναισθηματικές. Πρόσφατες έρευνες αναδεικνύουν μια ανησυχητική τάση: οι μητέρες βιώνουν σημαντική επιδείνωση της ψυχικής τους υγείας, επηρεασμένες από έναν σύνθετο συνδυασμό κοινωνικών, οικονομικών και προσωπικών παραγόντων.
Διαβάστε επίσης: Γονείς: Full-time job! Πώς να βρείτε ελεύθερο χρόνο;
Βασικά ευρήματα ερευνών για την ψυχική κατάσταση των μαμάδων
Μια σημαντική μελέτη που δημοσιεύτηκε στο JAMA Internal Medicine ανέλυσε δεδομένα από 198.417 μητέρες με παιδιά ηλικίας από 0 έως 17 ετών μεταξύ 2016 και 2023. Τα ευρήματα είναι εντυπωσιακά:
- Το ποσοστό των μητέρων που αξιολογούν την ψυχική τους υγεία ως «εξαιρετική» μειώθηκε από 38,4% σε 25,8%.
- Εκείνες που την αξιολογούν ως «καλή» αυξήθηκαν από 18,8% σε 26,1%, δείχνοντας μια μετατόπιση προς μέτρια ψυχική υγεία.
- Οι μητέρες που ανέφεραν «μέτρια/κακή» ψυχική υγεία αυξήθηκαν από 5,5% σε 8,5%.
- Ακόμα και η σωματική υγεία παρουσίασε πτώση, με την κατηγορία «εξαιρετική» να μειώνεται από 28,0% σε 23,9%.
Σημαντικό είναι ότι η επιδείνωση ήταν ιδιαίτερα έντονη σε μονογονεϊκές οικογένειες και σε γυναίκες με χαμηλότερο κοινωνικοοικονομικό επίπεδο, αναδεικνύοντας τις ανισότητες που επιβαρύνουν την ψυχική τους υγεία.
Γιατί συνεχίζουν να αγωνίζονται οι μαμάδες;
Οι ειδικοί επισημαίνουν πολλούς παράγοντες:
- Ανισομερής φόρτος φροντίδας: Έρευνες δείχνουν ότι οι μητέρες αναλαμβάνουν περίπου το 73% της γνωστικής εργασίας του νοικοκυριού — δηλαδή το πνευματικό βάρος της διαχείρισης του σπιτιού και της φροντίδας των παιδιών. Αυτή η «αόρατη» δουλειά αυξάνει το άγχος και την εξουθένωση, ειδικά στις εργαζόμενες μητέρες που ισορροπούν μεταξύ καριέρας και οικογένειας.
- Πίεση του σύγχρονου κόσμου: Οι μητέρες σήμερα αντιμετωπίζουν το άγχος από την οικονομική αβεβαιότητα, την κλιματική αλλαγή και τις κοινωνικές εντάσεις. Έρευνες έχουν δείξει πως η συνεχής ροή αρνητικών ειδήσεων, όπως βίαια γεγονότα και πολιτικές διαμάχες, επιβαρύνει το στρες των γονιών, αυξάνοντας τα επίπεδα ανησυχίας και φόβου για το μέλλον των παιδιών τους.
- Πίεση για τελειότητα: Η σύγχρονη μητέρα καλείται να τα καταφέρει «όλα»! Nα είναι επιτυχημένη επαγγελματίας, αφοσιωμένη μητέρα, ενεργή στην κοινότητα και παράλληλα να φροντίζει τον εαυτό της. Αυτές οι προσδοκίες συχνά είναι μη ρεαλιστικές και οδηγούν σε συναισθήματα αποτυχίας και εξουθένωσης.
- Επίδραση των κοινωνικών δικτύων: Μελέτες δείχνουν ότι η χρήση κοινωνικών μέσων μπορεί να προκαλέσει σύγκριση, μοναξιά και ενοχές στις μητέρες, οι οποίες βλέπουν επιμελώς επιλεγμένες εικόνες «τέλειων» ζωών και γονέων. Η συνεχής έκθεση σε τέτοια περιεχόμενα αλλοιώνει την πραγματικότητα και αυξάνει την ψυχική πίεση.
- Ορμονικές αλλαγές: Ορμονικές διακυμάνσεις λόγω εγκυμοσύνης, λοχείας και περιεμμηνόπαυσης επηρεάζουν σημαντικά τη συναισθηματική κατάσταση των γυναικών. Ειδικά η περίοδος μετά τον τοκετό είναι κρίσιμη, με τον κίνδυνο επιλόχειας κατάθλιψης.
- Περιορισμένη πρόσβαση σε ψυχική υγεία: Παρά την αύξηση των ψυχικών δυσκολιών, πολλές μητέρες δεν έχουν πρόσβαση σε κατάλληλη φροντίδα λόγω οικονομικών, γεωγραφικών ή κοινωνικών εμποδίων. Έρευνες επισημαίνουν την έλλειψη επαρκούς κάλυψης από ασφάλεια υγείας και την ανεπάρκεια ειδικών ψυχικής υγείας.
Πώς μπορούν οι μητέρες να φροντίσουν την ψυχική τους υγεία;
Οι ειδικοί συμφωνούν πως το πρώτο και σημαντικότερο μήνυμα προς τις μητέρες είναι ότι δεν είναι μόνες στην προσπάθειά τους. Tα ψυχικά προβλήματα είναι συνηθισμένα μεταξύ μητέρων και το να μιλήσουμε γι’ αυτά βοηθά να σπάσει το στίγμα.
- Αναζητήστε υποστήριξη: Μιλήστε σε έναν επαγγελματία υγείας ή ψυχικής υγείας. Η πρόσβαση σε θεραπεία μπορεί να αποβεί σωτήρια.
- Ζητήστε στήριξη από το περιβάλλον σας: Μην φοβάστε να βασιστείτε σε σύντροφο, συγγενείς ή φίλους. Το να θέσετε όρια και να αφιερώσετε χρόνο στον εαυτό σας δεν είναι πολυτέλεια, αλλά αναγκαιότητα.
- Προτεραιοποιήστε την αυτοφροντίδα: Έρευνες δείχνουν ότι ακόμα και μέτριας έντασης άσκηση, όπως το περπάτημα, μπορεί να βελτιώσει τη διάθεση και να μειώσει τα συμπτώματα κατάθλιψης.
- Περιορίστε τον xρόνο στα social media: Μειώστε την έκθεση σε περιεχόμενο που ενισχύει το άγχος ή τις συγκρίσεις.
- Αποδεχτείτε την ατελή μητρότητα: Τα παιδιά χρειάζονται μητέρες που είναι «παρούσες» και ανθρώπινες, όχι τέλειες. Η αποδοχή αυτής της αλήθειας μειώνει το ψυχικό βάρος και τον φόβο αποτυχίας.
Η επιδείνωση της ψυχικής υγείας των μητέρων είναι ένα φαινόμενο που δεν πρέπει να αγνοούμε. Όπως επισημαίνουν οι ειδικοί, η φροντίδα της ψυχικής υγείας των μητέρων δεν είναι απλά θέμα ευημερίας για τις ίδιες, αλλά επένδυση στην υγιή ανάπτυξη της επόμενης γενιάς.