Ο χρόνος οθόνης αναφέρεται στον χρόνο που αφιερώνουν οι άνθρωποι σε ηλεκτρονικές συσκευές, όπως κινητά τηλέφωνα, υπολογιστές, ταμπλέτες και κονσόλες παιχνιδιών. Ο χρόνος αυτός μπορεί να αποτελέσει πηγή ανησυχίας, ειδικά για τα παιδιά και τους εφήβους, και είναι σημαντικό να υπάρχει ισορροπία μεταξύ χρήσης οθόνης και άλλων δραστηριοτήτων.
Ωστόσο, νέα μελέτη που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό PLOS One καταρρίπτει τη δημοφιλή άποψη ότι ο χρόνος οθόνης είναι ο μόνος παράγοντας κινδύνου. Ερευνητές παρακολούθησαν 403 εφήβους στην Ιταλόα, ηλικίας 13 έως 18 ετών, για επτά μήνες και διαπίστωσαν ότι ο αριθμός των ωρών στα social media δεν προβλέπει απαραίτητα ποιοι έφηβοι θα αναπτύξουν προβληματική χρήση.
Διαβάστε επίσης: Αura farming: Γιατί τα παιδιά νιώθουν την ανάγκη να «καλλιεργούν την αύρα» τους
Δεν είναι μόνο το πόσο – Είναι και το πώς χρησιμοποιούν τα social media
Οι επιστήμονες χώρισαν τους εφήβους σε τρεις ομάδες ανάλογα με τη συμπεριφορά τους στο διαδίκτυο.
- Η πλειοψηφία (58%) χρησιμοποιούσε τα social media συχνά, αλλά χωρίς σημάδια εξάρτησης.
- Μια δεύτερη ομάδα (16%) είχε πολύ αυξημένη χρήση – μέχρι και έξι ώρες την ημέρα στο Instagram – αλλά χωρίς σοβαρές επιπτώσεις.
- Τέλος, η ευάλωτη ομάδα (26%) έδειχνε σημάδια πραγματικής δυσκολίας: άγχος όταν ήταν offline, δυσκολία απομάκρυνσης από την οθόνη, και διαταραγμένες σχέσεις ή επιδόσεις λόγω της χρήσης.
Τι είχαν κοινό αυτοί οι έφηβοι, που δεν μπορούσαν να αποσυνδεθούν;
Οι 3 κρίσιμοι παράγοντες
Kοινωνικής υποστήριξη
Οι έφηβοι που ένιωθαν ότι έχουν ανθρώπους δίπλα τους – οικογένεια ή φίλους που τους ακούνε και τους στηρίζουν – ήταν λιγότερο πιθανό να αναπτύξουν προβληματική χρήση.
Kοινωνική σύγκριση
Όσοι σύγκριναν συχνά τον εαυτό τους με άλλους – στην εμφάνιση, στη δημοφιλία ή στην κοινωνικότητα – κινδύνευαν περισσότερο να «κολλήσουν» στα social media.
Ένταση χρήσης
Δεν έχει να κάνει μόνο με το πόση ώρα περνούν online, αλλά με το πόσο συχνά εμπλέκονται ενεργά: δημοσιεύσεις, likes, απαντήσεις σε μηνύματα, συμμετοχή σε πολλές πλατφόρμες ταυτόχρονα. Αυτή η συνεχής εμπλοκή δείχνει έναν βαθύτερο ψυχολογικό δεσμό με το ψηφιακό περιβάλλον.
Το φύλο παίζει ρόλο
Η μελέτη κατέγραψε ότι τα κορίτσια ήταν πιο πιθανό να ανήκουν στην ευάλωτη ομάδα – πιθανώς λόγω μεγαλύτερης έκθεσης σε πίεση εμφάνισης ή ανάγκης κοινωνικής αποδοχής μέσω των social media.
Instagram ή TikTok;
Η ερευνητική ομάδα παρατήρησε και διαφορές ανά πλατφόρμα. Οι έφηβοι που έκαναν προβληματική χρήση προτιμούσαν το TikTok, ενώ η ομάδα με μεγάλη αλλά ελεγχόμενη χρήση περνούσε τον περισσότερο χρόνο της στο Instagram. Αυτό ίσως δείχνει ότι διαφορετικές εφαρμογές ενεργοποιούν διαφορετικές ανάγκες και συμπεριφορές, κάτι που θα πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη από τους γονείς αλλά και τους ειδικούς.