Πόσες φορές έχουμε δει το παιδί μας να κλαίει, να θυμώνει, να αγχώνεται ή να απομονώνεται και έχουμε νιώσει την ανάγκη να πούμε: «Έλα τώρα, δεν είναι τίποτα!»; Στην καθημερινότητα του γονέα, το να προσπαθεί να προστατέψει το παιδί του από τον πόνο, είναι μια αντίδραση ενστικτώδης. Όμως, τις στιγμές που φαίνεται να υποφέρει, ίσως αυτό που πραγματικά χρειάζεται το παιδί δεν είναι να «διορθώσουμε» την κατάσταση, αλλά απλώς να το δούμε… Μια απλή φράση, όπως «Καταλαβαίνω πώς νιώθεις», μπορεί να είναι το θεμέλιο για κάτι πολύ πιο βαθύ. Πρόκειται για ένα μήνυμα αποδοχής που καλλιεργεί την ενσυναίσθηση, την αυτορρύθμιση και την συναισθηματική ασφάλεια.
Λέγοντας στο παιδί μας «βλέπω ότι είσαι στεναχωρημένος/η», «φαίνεται ότι κάτι σε πείραξε», ή «είσαι θυμωμένος/η και αυτό είναι ΟΚ», του δείχνουμε ότι αναγνωρίζουμε το συναίσθημά του χωρίς να το μειώνουμε ή να το απορρίπτουμε.
Η ενσυναίσθηση ως εφόδιο ζωής
Η ενσυναίσθηση είναι μια δεξιότητα που δεν γεννιέται από μόνη της — χτίζεται μέσα από τη σχέση του παιδιού με τον φροντιστή του. Και το πιο ισχυρό εργαλείο για να τη μεταδώσουμε είναι το δικό μας παράδειγμα.
Όταν το παιδί μας βιώνει δυσκολία και εμείς στεκόμαστε δίπλα του χωρίς να κρίνουμε, αλλά με πρόθεση να το καταλάβουμε και να το αποδεχτούμε, τότε:
- Μαθαίνει να αναγνωρίζει και να ονοματίζει τα συναισθήματά του
- Αναπτύσσει αυτογνωσία και συναισθηματική νοημοσύνη
- Καλλιεργεί ενσυναίσθηση και για τους άλλους ανθρώπους
- Νιώθει σύνδεση, ασφάλεια και εμπιστοσύνη προς εμάς
Τα παιδιά δεν βρίσκουν πάντα τα λόγια για τα συναισθήματά τους
Ένα μικρό παιδί μπορεί να χτυπάει, να ουρλιάζει ή να δαγκώνει – όχι επειδή θέλει να προκαλέσει, αλλά επειδή δεν ξέρει πώς να εκφράσει αυτό που συμβαίνει μέσα του.
Εκεί ακριβώς χρειάζεται ο ενήλικας με ενσυναίσθηση που θα σκύψει, θα συνδεθεί και θα πει: «Είσαι πολύ αναστατωμένος/η. Είναι δύσκολο αυτό που έγινε. Είμαι εδώ για’ σένα.»
Αυτό δεν σημαίνει ότι εγκρίνουμε τη συμπεριφορά, αλλά ότι αναγνωρίζουμε το συναίσθημα πίσω από αυτήν.
Η μαγική φράση που χτίζει γέφυρες
«Σε νιώθω» σημαίνει:
- Δεν προσπαθώ να σε αλλάξω
- Δεν σου λέω πώς πρέπει να νιώθεις
- Δεν σε πιέζω να ηρεμήσεις πριν νιώσεις
- Σε αποδέχομαι όπως είσαι και είμαι εδώ να σε «συνοδεύσω» στο συναίσθημά σου
Πώς να καλλιεργήσετε την ενσυναίσθηση στο σπίτι:
- Ονομάστε τα συναισθήματα: «Μοιάζεις στεναχωρημένος/η», «Νιώθεις απογοήτευση;»
- Χρησιμοποιήστε τη «μέθοδο του καθρέφτη»: Επαναλάβετε αυτά που λέει το παιδί με ήρεμο τόνο, π.χ. «Ήθελες να παίξεις κι εκείνοι δεν σε άφησαν και αυτό σε πείραξε».
- Αποφύγετε φράσεις όπως: «Δεν είναι τίποτα», «Μην το σκέφτεσαι», «Έλα, εσύ μεγάλωσες τώρα».
- Δώστε χώρο στο συναίσθημα: Επιτρέψτε στο παιδί να κλάψει, να εκφραστεί, να ηρεμήσει στον χρόνο του.
- Δείξτε ότι τα «δύσκολα» συναισθήματα είναι φυσιολογικά: Θυμός, λύπη, απογοήτευση – όλα είναι φυσιολογικά και όλα «χωράνε», αρκεί να υπάρχει ένα ασφαλές πλαίσιο.
Όταν τα παιδιά νιώθουν ότι τα νιώθουμε…
…μαθαίνουν να αντιμετωπίζουν και τον εαυτό τους με κατανόηση.
…αναπτύσσουν υγιή συναισθηματικά όρια.
…αισθάνονται ότι ο κόσμος δεν είναι εχθρικός, αλλά ένας κόσμος που σε αποδέχεται, ακόμη και όταν δεν είσαι «τέλειος/α».
Κι εμείς, ως γονείς, δεν χρειάζεται να είμαστε τέλειοι. Αρκεί να είμαστε παρόντες, ανοιχτοί και πρόθυμοι να συναισθανθούμε.
