Ως γονείς, όλοι θέλουμε να δούμε τα παιδιά μας να μεγαλώνουν με αυτοπεποίθηση, θάρρος και ικανότητα να ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις της ζωής. Ένα από τα πιο πολύτιμα δώρα που μπορούμε να τους προσφέρουμε είναι η υπευθυνότητα.
Και όπως κάθε σημαντική αξία, έτσι κι αυτή δεν καλλιεργείται μέσα σε μια μέρα, αλλά είναι μια σταδιακή διαδικασία, που ξεκινά από πολύ νωρίς.
Διαβάστε επίσης: 5 συνήθειες που «χτίζουν» την ανεξαρτησία του παιδιού
Γιατί είναι σημαντικό να έχουν ευθύνες τα παιδιά;
Η υπευθυνότητα δεν αφορά μόνο την ολοκλήρωση μιας δουλειάς. Είναι τρόπος σκέψης και στάση ζωής. Ένα παιδί που μαθαίνει να αναλαμβάνει μικρές ευθύνες:
- νιώθει χρήσιμο και ικανό,
- χτίζει αυτοπεποίθηση και ανεξαρτησία,
- μαθαίνει τη συνέπεια και τη σχέση πράξης-αποτελέσματος,
- κατανοεί τι σημαίνει να είναι μέρος μιας ομάδας, μιας οικογένειας.
Όσο πιο νωρίς, τόσο το καλύτερα ακόμα και με μικρά βήματα
Από τη νηπιακή ηλικία, τα παιδιά θέλουν να «βοηθούν». Δεν πρόκειται μόνο για παιχνίδι – είναι φυσική τους ανάγκη να συμμετέχουν και να νιώθουν μέλη της οικογένειας. Μικρές καθημερινές δραστηριότητες όπως το να μαζεύουν τα παιχνίδια τους, να τακτοποιούν τα ρούχα ή να «βοηθούν» στο πότισμα των φυτών, είναι ευκαιρίες μάθησης.
Δεν χρειάζεται να είναι τέλεια. Αυτό που μετράει είναι η προσπάθεια, η συμμετοχή και το αίσθημα ευθύνης που αναπτύσσεται μέσα από τη δράση.
- Δώστε μικρές, σαφείς αρμοδιότητες: Ανάλογα με την ηλικία, δώστε τους ευκαιρίες να κάνουν πράγματα μόνα τους. Για παράδειγμα, ένα παιδί 4 ετών μπορεί να στρώνει το τραπέζι ή να βάζει τα ρούχα στο καλάθι των άπλυτων.
- Ενισχύστε τη συνέπεια: Όταν το παιδί ξέρει τι περιμένουμε από αυτό, αποκτά ρυθμό και συνέπεια.
- Δώστε χώρο για αποτυχία και μάθηση: Αν κάτι δεν έγινε σωστά, μη βιαστείτε να διορθώσετε. Δώστε χρόνο για να μάθει και να ξαναπροσπαθήσει.
- Ενθαρρύνετε, όχι μόνο επαινείτε: Οι φράσεις «μπράβο που το προσπάθησες!» ή «είμαι περήφανος που θυμήθηκες μόνος σου!» δίνουν έμφαση στην πρόθεση και τη στάση.
- Μιλήστε για τις υποχρεώσεις όλων: Δείξτε με το δικό σας παράδειγμα τι σημαίνει υπευθυνότητα. Όταν βλέπουν ότι όλοι στην οικογένεια έχουν ρόλο και συμμετέχουν, νιώθουν κι εκείνα μέρος μιας ομάδας.
Ιδέες για πράξεις με ευθύνες ανά ηλικία
2-4 ετών: Μαζεύω τα παιχνίδια μου, βάζω τα ρούχα στο καλάθι
4-6 ετών: Στρώνω το τραπέζι, ποτίζω τα φυτά, ντύνομαι μόνος
6-8 ετών: Ετοιμάζω την τσάντα μου, ταΐζω το κατοικίδιο, συγυρίζω το δωμάτιό μου
8+ ετών: Κάνω δουλειές σπιτιού, κρατώ σημειώσεις υποχρεώσεων, οργανώνω χρόνο
Επομένως, η ανάθεση ευθυνών δεν πρέπει να λειτουργεί σαν τιμωρία ή πίεση, αλλά σαν καλλιέργεια αυτονομίας. Είναι σημαντικό τα παιδιά να καταλάβουν ότι δεν κάνουν κάτι «για να μας βοηθήσουν», αλλά για να βοηθήσουν τον εαυτό τους να μεγαλώσει. Η υπευθυνότητα είναι δεξιότητα ζωής. Ξεκινά μέσα από τις μικρές στιγμές της καθημερινότητας και ενδυναμώνεται όταν εμείς, οι γονείς, δείχνουμε εμπιστοσύνη, υπομονή και συνέπεια.
