Η συναισθηματική νοημοσύνη είναι μια από τις πιο κρίσιμες δεξιότητες που μπορεί να αναπτύξει ένα παιδί και ξεκινάει από το σπίτι, μέσα από τη σχέση του με τους γονείς του. Το να μάθουμε στα παιδιά να αναγνωρίζουν, να εκφράζουν και να διαχειρίζονται τα συναισθήματά τους δεν είναι απλώς κάτι που καλό θα ήταν να κάνουμε· αποτελεί το θεμέλιο για υγιείς σχέσεις, καλύτερη συμπεριφορά και συνολική ευεξία στην ενήλικη ζωή.

Αλλά πώς μιλάμε στα παιδιά για κάτι τόσο «αόρατο» όσο τα συναισθήματα; Πώς τους μαθαίνουμε ότι είναι φυσικό να νιώθεις, ακόμη κι αν δεν είναι πάντα ευχάριστο;

Διαβάστε επίσης: Αποδεχόμαστε τα παιδιά όπως είναι, όχι όπως θα θέλαμε να είναι

Μιλώντας στα παιδιά για τα συναισθήματα

Ονομάστε τα συναισθήματα

Πριν μπορέσει ένα παιδί να διαχειριστεί τα συναισθήματά του, πρέπει πρώτα να μάθει να τα αναγνωρίζει και να τα ονομάζει. Όσο πιο μικρό είναι το παιδί, τόσο πιο περιορισμένο είναι το λεξιλόγιό του για τα συναισθήματα – και εκεί είναι που χρειάζεται καθοδήγηση.

  • Μιλήστε για τα δικά σας συναισθήματα: «Στεναχωρήθηκα γιατί δεν πρόλαβα να σε πάρω από το σχολείο».
  • Ονομάστε τα συναισθήματα του παιδιού: «Φαίνεσαι θυμωμένος/η γιατί δεν σου έδωσα άλλη σοκολάτα. Σε καταλαβαίνω».
  • Χρησιμοποιήστε βιβλία, παραμύθια ή εικόνες για να δείξετε εκφράσεις προσώπου και να τις συσχετίσετε με συναισθήματα.

Μάθετε στο παιδί πως όλα τα συναισθήματα είναι αποδεκτά, αλλά όχι όλες οι συμπεριφορές

Πολλά παιδιά μεγαλώνουν πιστεύοντας ότι ο θυμός είναι “κακός”, ότι δεν πρέπει να δείχνουν λύπη ή ότι η ζήλια είναι κάτι για το οποίο πρέπει να ντρέπονται. Αυτό οδηγεί σε καταπίεση συναισθημάτων και τελικά σε προβλήματα συμπεριφοράς ή άγχους.

Τι να πούμε:

  • «Είναι φυσιολογικό να θυμώνεις. Όλοι θυμώνουμε. Αλλά δεν επιτρέπεται να χτυπάμε».
  • «Σε βλέπω στεναχωρημένο/η. Δεν χρειάζεται να το κρύβεις. Είμαι εδώ για σένα».

Ακούστε ενεργητικά και με ενσυναίσθηση

Όταν το παιδί σας εκφράζει ένα συναίσθημα, ακόμη κι αν σας φαίνεται «μικρό» ή υπερβολικό, η καλύτερη αντίδραση είναι να το ακούσετε πραγματικά:

  • Κάντε παύση και κοιτάξτε το στα μάτια.
  • Μην διακόπτετε με λύσεις («έλα, μη στεναχωριέσαι») – πρώτα ακούστε.
  • Επιβεβαιώστε: «Καταλαβαίνω ότι ένιωσες αδικημένος/η όταν…» ή «Ήταν δύσκολο για σένα αυτό, έτσι δεν είναι;»

Ακόμα και όταν δεν υπάρχει λύση, το να νιώθει ένα παιδί ότι κάποιος το καταλαβαίνει είναι από μόνο του θεραπευτικό.

Μάθετε στο παιδί τεχνικές διαχείριση

Αφού το παιδί κατανοήσει τι νιώθει, ήρθε η ώρα να το βοηθήσετε να βρει υγιείς τρόπους να το διαχειριστεί.

Τεχνικές για μικρά και μεγάλα παιδιά:

  • Αναπνοές: Πάρτε βαθιές αναπνοές μαζί.
  • Ζωγραφική: Εκφράστε τα συναισθήματα με χρώματα.
  • Γωνιά ηρεμίας: Ένας ήρεμος χώρος στο σπίτι όπου μπορεί να πάει όταν νιώθει υπερφόρτωση.
  • Κίνηση/παιχνίδι: Περπάτημα, μουσική, χορός κ.λπ.

Αποφύγετε εκφράσεις όπως: «Σταμάτα να κλαις» ή «Δεν έγινε και τίποτα» – ακυρώνουν το συναίσθημα.

Ευκαιρίες μάθησης στην καθημερινότητα

Μιλήστε για συναισθήματα με φυσικό τρόπο μέσα στη μέρα:

  • Όταν βλέπετε μια ταινία: «Πώς λες να ένιωσε αυτός ο χαρακτήρας;»
  • Όταν κάτι πάει στραβά: «Κι εγώ ένιωσα απογοήτευση σήμερα στη δουλειά. Να σου πω γιατί;»
  • Όταν περνάτε όμορφα: «Νιώθω ευγνωμοσύνη που είμαστε μαζί»

Η συναισθηματική αγωγή δεν χρειάζεται να γίνεται μόνο σε “δύσκολες στιγμές”· μπορεί να είναι μέρος της καθημερινής αλληλεπίδρασης.

Σεβαστείτε τις ιδιαιτερότητες του παιδιού

Κάποια παιδιά είναι εκφραστικά και μιλούν εύκολα για όσα νιώθουν, ενώ άλλα είναι πιο εσωστρεφή ή δυσκολεύονται να κατανοήσουν τα συναισθήματά τους.

Μην τα πιέζετε να “μιλήσουν” αν δεν είναι έτοιμα – δείξτε τους ότι είστε διαθέσιμοι όταν εκείνα νιώσουν ασφάλεια να ανοιχτούν.