Έχετε ακούσει για τους «όρους αξίας»; Είναι ψυχολογικές συνθήκες, που θέτει μια οικογένεια και συνολικά η κοινωνία, προκειμένου ένα άτομο να νιώθει αποδεκτό.
Σύμφωνα με τον Carl Rogers, ιδρυτή της Προσωποκεντρικής Θεωρίας Προσωπικότητας και Θεραπείας, τα μέλη της οικογένειας επιβάλλουν άτυπους κανόνες, όπως «είσαι άξιος, μόνο όταν…», αναγκάζοντας το παιδί να αναπτύξει συμπεριφορές, προκειμένου να κερδίσει την έγκριση των γονέων.
«Θα σε αγαπώ μόνο αν…»
Αυτές οι συνθήκες οδηγούν στη δημιουργία ψευδούς εαυτού και στην εσωτερίκευση αυστηρών προτύπων και πεποιθήσεων, που δεν αντικατοπτρίζουν τον πραγματικό εαυτό του ατόμου. Π.χ. «Είσαι καλό παιδί, μόνο όταν συμπεριφέρεσαι καθώς πρέπει!», «Είσαι σωστή κοπέλα, μόνο εάν είσαι άριστη μαθήτρια!». «Θα σε αγαπώ, μόνο όταν προσέχεις την εμφάνιση σου!», «Θα κάνουμε παρέα, μόνο εάν είσαι εξωστρεφής και κάνουμε πολλές εξόδους μαζί», και πάει λέγοντας… Την πήρατε την εικόνα!
Διαβάστε επίσης: Έρευνα: Παραμελημένα παιδιά – Η σιωπή τους είναι «κραυγή βοήθειας»
Η άνευ όρων αποδοχή αντιπαρατίθεται σε αυτούς τους όρους αξίας
Πρόκειται για την αποδοχή των συναισθημάτων, των επιθυμιών και των ενεργειών ενός ατόμου χωρίς ιδιαίτερες προϋποθέσεις ή αξιολογήσεις.
Ο Rogers υποστηρίζει, ότι η ανεκτικότητα και η υποστήριξη – ακόμη και όταν το άτομο εκφράζεται έντονα – δημιουργούν ασφαλές περιβάλλον, όπου αναπτύσσεται η αυθεντικότητα του ατόμου και η ψυχική υγεία του. Η συστηματική εφαρμογή της άνευ όρων αποδοχής ενισχύει την αυτογνωσία και επιτρέπει τη σύνδεση με τον εσωτερικό πυρήνα της προσωπικότητας μας.
Οι όροι αξίας λειτουργούν και σε ευρύτερο κοινωνικό πλαίσιο μέσω κανόνων συμπεριφοράς, προσδοκιών, πεποιθήσεων και κοινωνικών προτύπων. Όταν ένα άτομο νιώθει, ότι η κοινωνική του θέση εξαρτάται από την υπακοή σε εξωτερικά πρότυπα, γεννιέται συνεχής αίσθηση ανεπάρκειας και διαστρέβλωσης της ταυτότητας. Η επιθυμία για κοινωνική αναγνώριση κάτω από προϋποθέσεις διεγείρει δυσάρεστα συναισθήματα, όπως άγχος, φόβο, στεναχώρια, απογοήτευση, θυμό, και προβλήματα σχέσεων με αποτέλεσμα την απομάκρυνση του επικρινόμενου ατόμου από τις πραγματικές ανάγκες.
Είναι σημαντικό να κρατήσουμε στο νου μας, πως αναφερόμαστε σε άνευ όρων αποδοχή του ατόμου ως προσώπου, και όχι στην έλλειψη τοποθέτησης υγιών ορίων προς οποιεσδήποτε ανάρμοστες συμπεριφορές και πράξεις αυτού.
Η άνευ όρων αποδοχή είναι το θεμέλιο ψυχικής ανθεκτικότητας
Η πρακτική της τακτικής εφαρμογής αυτοαναστοχασμού και αυτοσυμπόνιας, μαζί με την ενίσχυση του περιβάλλοντος με ανεύ όρων αποδοχή, οδηγεί σε μεγαλύτερη ψυχική ανθεκτικότητα και ευεξία, ενισχύει τους κοινωνικούς δεσμούς και αυξάνει την ικανότητα για δημιουργικότητα.
Καθώς ελαττώνεται η σκληρή κριτική, ενδυναμώνεται η αυτοπεποίθηση, μειώνεται το άγχος και τα μέλη μίας οικογένειας ή μίας κοινότητας μαθαίνουν να εκφράζονται ελεύθερα και γνήσια χωρίς φόβο για την απειλή της αποδοκιμασίας. Παραμένοντας σε επαφή με τις πραγματικές μας ανάγκες και το εσωτερικό μας κίνητρο, καλλιεργούμε συνθήκες, όπου ανθίζει η προσωπική μας ανάπτυξη και η συλλογική ευημερία.
Η Ιρίνα Ποπόβα είναι Ψυχολόγος (B.Sc.) – Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας (M.Sc.) – Ψυχοθεραπεύτρια (M.Sc, ECP).
Ευχαριστούμε για τη συνεργασία.