Σε έναν κόσμο γεμάτο πληροφορίες, όπου πολλές φορές δεν ξέρουμε αν αυτό που βλέπουμε είναι αληθινό ή όχι, η σκέψη με αποδείξεις όπως και η θετική περιέργεια, είναι η υπερδυνάμεις. Ποιος θα διδάξει όμως τα παιδιά μας να ξεχωρίζουν το γεγονός από τη φήμη, το δεδομένο από τη γνώμη;
Η απάντηση είναι: εμείς, οι γονείς. Δεν χρειάζεται να είμαστε επιστήμονας για να μεγαλώσουμε παιδιά με κριτική σκέψη, περιέργεια και ανοιχτό μυαλό — χρειάζεται μόνο προσοχή, ενθάρρυνση και λίγο θάρρος να πεις “δεν ξέρω”.
Διαβάστε επίσης: Παιδί και ανάπτυξη: Ποιος ο ρόλος της συναισθηματικής ασφάλειας στο σπίτι;
Ξεκινήστε νωρίς: Η περιέργεια στα μικρά παιδιά οδηγεί σε μελλοντικούς επιστήμονες
Έρευνες δείχνουν ότι η καλλιέργεια ενδιαφέροντος για STEM (Επιστήμη, Τεχνολογία, Μηχανική και Μαθηματικά) από την προσχολική ηλικία είναι καθοριστική για μελλοντική ενασχόληση με τις θετικές επιστήμες.
Σύμφωνα με μελέτη του STEM Education Coalition, το ενδιαφέρον για επιστημονικά θέματα στο δημοτικό προβλέπει την ακαδημαϊκή πορεία και την αυτοπεποίθηση των παιδιών στο γυμνάσιο και πέρα. Συγγραφέας παιδικών επιστημονικών βιβλίων σημειώνει για το θέμα αυτό ότι τα μικρά παιδιά είναι ήδη μικροί επιστήμονες, αναρωτιούνται, παρατηρούν, πειραματίζονται. Το μόνο που χρειάζονται είναι ενθάρρυνση.
Η φάση του “γιατί;”: Είναι το πρώτο βήμα προς την επιστημονική σκέψη
Ναι, είναι εξαντλητικό. Ναι, είναι ασταμάτητο. Όμως όταν το παιδί ρωτάει “Γιατί είναι ο ουρανός μπλε;” ή “Γιατί πέφτουν τα φύλλα;”, σας δίνει το τέλειο ερέθισμα για μάθηση.
Ένα κόλπο είναι να επιστρέψετε την ερώτηση πίσω: “Γιατί νομίζεις εσύ ότι πέφτουν τα φύλλα;” Αυτή η ανταλλαγή ενεργοποιεί τη φαντασία και ενισχύει την αυτοπεποίθηση στην εξερεύνηση.
Επίσης, δεν χρειάζεται να οργανώνετε περίπλοκα πειράματα για να μάθει το παιδί σας επιστήμη. Χρησιμοποιήστε την καθημερινότητα ως πεδίο παρατήρησης:
- Σούπερ μάρκετ: “Γιατί έχουν όλα τα μήλα διαφορετικά χρώματα;”
- Κουζίνα: Τι συμβαίνει όταν αναμειγνύουμε ξύδι με μαγειρική σόδα;
- Μπάνιο: Ποια παιχνίδια επιπλέουν και ποια βυθίζονται;
Μην έχετε όλες τις απαντήσεις (και μην ντρέπεστε να πείτε “Δεν ξέρω”)
Τα παιδιά δεν χρειάζονται τέλειες απαντήσεις — χρειάζονται ενήλικες που τους δείχνουν πώς να μαθαίνουν και που ενισχύουν τη φυσική τους περιέργεια. Όταν ένα παιδί ρωτάει κάτι που δεν γνωρίζετε, πείτε:
“Καλή ερώτηση! Δεν είμαι σίγουρος, αλλά ας το βρούμε μαζί!” Αυτή η φράση διδάσκει πνεύμα έρευνας, ταπεινότητα και συνεργασία. Κι αυτό είναι εξίσου πολύτιμο με την ίδια την απάντηση.
Η αποτυχία είναι μέρος της επιστήμης (και της ζωής), έτσι όταν ένα πείραμα αποτυγχάνει, δείξε ότι δεν είναι αποτυχία — είναι δεδομένα! Ενώ η αποδοχή του λάθους χτίζει ανθεκτικότητα, ειδικά σε παιδιά που αγχώνονται με την τελειότητα.
Η κριτική σκέψη ξεκινά από το σπίτι
Μάθετε στο παιδί:
- Ότι μπορεί να ελέγχει τις πληροφορίες που ακούει.
- Ότι δεν χρειάζεται να πιστεύει κάτι απλά και μόνο επειδή το είπε “κάποιος”.
- Ότι μπορεί να ερευνά και να σκέφτεται με βάση αποδείξεις.
- Μιλήστε του για τα μέσα ενημέρωσης, ψεύτικες ειδήσεις και συναισθηματικές αντιδράσεις, με τρόπο κατάλληλο για την ηλικία του.
Δεν μεγαλώνουμε παιδιά για να αποστηθίσουν πληροφορίες. Τα μεγαλώνουμε για να κατανοούν, να αμφισβητούν, να διερευνούν και να βελτιώνουν τον κόσμο. Έτσι την επόμενη φορά που θα ακούσεις την 1100η ερώτηση “Γιατί;”, μην εκνευριστείς. Ανασάνε. Και απάντησε: “Γιατί νομίζεις εσύ;”