Σύμφωνα με μελέτες, οι νευρικές συνδέσεις στον εγκέφαλο των παιδιών με διαταραχές προσοχής είναι διαφορετικές από εκείνες των άλλων παιδιών. Οι πρώιμες λειτουργικές αλλαγές σε δίκτυα του εγκεφάλου ενδέχεται να είναι πρόδρομοι αλλαγών στη λευκή ουσία (ένα δίκτυο που συνδέει τα διάφορα μέρη του εγκεφάλου και μας επιτρέπει να σκεφτόμαστε, να κινούμαστε, να θυμόμαστε και να εκτελούμε διάφορες λειτουργίες), που γίνονται εμφανείς αργότερα.
Σε οποιονδήποτε εγκέφαλο, οι λειτουργικές διαφορές μπορούν να γίνουν μόνιμες αν δεν υπάρξει παρέμβαση για να διαφοροποιηθεί το περιβάλλον και οι συμπεριφορές.
Τα αποτελέσματα αυτά μπορούμε να τα δούμε κυριολεκτικά στις περίπλοκες συνδέσεις του μετωπιαίου λοβού που αποκαλύπτονται με σύγχρονες τεχνικές νευροαπεικόνισης.
Τα παιδιά που παίζουν, εξερευνούν και αλληλεπιδρούν στον πραγματικό, φυσικό κόσμο, αναπτύσσουν καλύτερες και πιο σύνθετες συνδέσεις ανάμεσα σε βασικά μέρη του εγκεφάλου τους, υπεύθυνα για τη σκέψη, την προσοχή και τη λήψη αποφάσεων.
Αντίθετα, τα παιδιά που περνούν πολλές ώρες στις οθόνες, δεν δημιουργούν αυτές τις ισχυρές συνδέσεις στον εγκέφαλο με τον ίδιο τρόπο.
Αυτή η διαφορά δεν έχει να κάνει με το αν ένα παιδί έχει ή όχι διάγνωση ΔΕΠΥ ή για κάποια άλλη διαταραχή — συμβαίνει ανεξαρτήτως και αφορά γενικά όλα τα παιδιά.
Η επίδραση στον εγκέφαλο ξεκινά από πολύ νωρίς
Οι μαγνητικές τομογραφίες δείχνουν αλλαγές στη φαιά ουσία παιδιών ηλικίας μόλις 3 έως 5 ετών που καταναλώνουν ψηφιακό περιεχόμενο. Οι μεταβολές είναι εμφανείς σε περιοχές του εγκεφάλου που ευθύνονται για την ανάπτυξη της γλώσσας, της ανάγνωσης, της ενσυναίσθησης και άλλων ανώτερων γνωστικών δεξιοτήτων.
Με την πάροδο του χρόνου, καθώς αυτά τα παιδιά συνεχίζουν να περιορίζουν τον χρόνο που περνούν σε πραγματικές εμπειρίες, οι επιπτώσεις ίσως γίνονται ακόμα πιο έντονες. Γι’ αυτό και η παρέμβαση από μικρή ηλικία είναι κρίσιμη.
Δεν μπορούμε να περιμένουμε μέχρι το παιδί να γίνει ενήλικας και να εισέλθει σε έναν απαιτητικό εργασιακό χώρο όπου οι εκτελεστικές λειτουργίες πρέπει να βρίσκονται σε πλήρη λειτουργία. Μπορούμε να προετοιμάσουμε τα παιδιά για την ενήλικη ζωή αν ενσωματώσουμε πολυδιάστατες εκτελεστικές λειτουργίες (το σύνολο των πολύπλευρων νοητικών δεξιοτήτων που απαιτούνται για την αποτελεσματική διαχείριση και οργάνωση της συμπεριφοράς και των σκέψεων) στο σχολικό περιβάλλον και στο σπίτι καθ’ όλη τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας.
Πρακτικά, για μια ισορροπημένη ανάπτυξη, χρειάζεται:
- Περιορισμός της οθόνης: Θέστε συγκεκριμένα χρονικά όρια στη χρήση κινητών, tablet, τηλεόρασης και άλλων ψηφιακών συσκευών, ειδικά στα μικρά παιδιά.
- Ενθάρρυνση του παιχνιδιού στη φύση: Προωθήστε το παιχνίδι σε ανοιχτούς χώρους και την εξερεύνηση του φυσικού περιβάλλοντος, που ενισχύει τη συγκέντρωση, τη φαντασία και τη σωματική υγεία.
- Ανάγνωση και συζήτηση: Διαβάστε μαζί με το παιδί και συζητήστε το περιεχόμενο. Αυτό βοηθά στην ανάπτυξη γλωσσικών και κοινωνικών δεξιοτήτων.
- Παιχνίδια και δραστηριότητες που απαιτούν συγκέντρωση: Παζλ, επιτραπέζια παιχνίδια, δραστηριότητες με κανόνες και στρατηγική, όλα ενισχύουν τη μνήμη και τον αυτοέλεγχο.
- Καθημερινές ρουτίνες και στόχοι: Βοηθήστε το παιδί να οργανώνει τις δραστηριότητές του, βάζοντας μικρούς στόχους και υιοθετώντας ρουτίνες, που καλλιεργούν τη διαχείριση χρόνου και την αυτονομία.
- Ενίσχυση κοινωνικών δεξιοτήτων: Προωθήστε την αλληλεπίδραση με άλλα παιδιά, ενθαρρύνοντας την ενσυναίσθηση, την επικοινωνία και την επίλυση συγκρούσεων.
- Να είμαστε πρότυπα ηρεμίας και προσοχής: Ως γονείς, δείξτε με το παράδειγμά σας πώς είναι κανείς να συγκεντρώνεται και να διαχειρίζεται το άγχος.