Έπειτα από χρόνια έρευνας γύρω από την «κουλτούρα της επιτυχίας» και εκατοντάδες συνεντεύξεις με παιδιά και γονείς, οι ειδικοί παρατηρούν πως η πίεση για αριστεία μπορεί να φθείρει τις οικογενειακές σχέσεις. Η ανάγκη των γονιών να καθοδηγούν, να επιβλέπουν και να διορθώνουν συχνά ξεπερνά το όριο της φροντίδας και μετατρέπεται, άθελά τους, σε έλεγχο.

Οι ψυχολόγοι μιλούν για την έννοια του «mattering», την ανάγκη κάθε ανθρώπου να νιώθει ότι έχει αξία και ότι η παρουσία του σημαίνει κάτι. Όταν τα παιδιά αισθάνονται ότι η αξία τους εξαρτάται από τις επιδόσεις τους, η αυτοεκτίμησή τους γίνεται εύθραυστη.

Διαβάστε επίσης: Έφηβοι: Χρειάζονται υποστήριξη, όχι πίεση για τέλειους βαθμούς

Από τη στιγμή που αρχίζει η προετοιμασία για το λύκειο ή τις πανελλαδικές, οι συζητήσεις στο σπίτι συχνά περιστρέφονται γύρω από βαθμούς, σχολές, επιδόσεις και «το μέλλον».

Η πρόθεση των γονιών είναι πάντα καλή, θέλουν το παιδί τους να έχει ευκαιρίες, σταθερότητα, προοπτική. Ωστόσο, η υπερβολική ενασχόληση με την επίδοση μπορεί να μετατρέψει το σπίτι σε πεδίο μάχης. Κι έτσι, αυτό που ξεκινά ως φροντίδα, συχνά καταλήγει σε ένταση και απομάκρυνση.

Οι ειδικοί στην αναπτυξιακή ψυχολογία προτείνουν τη δημιουργία σαφών ορίων γύρω από τις συζητήσεις που αφορούν την επίδοση, τις εξετάσεις ή τις μελλοντικές σπουδές. Όταν οι γονείς ορίζουν, για παράδειγμα, συγκεκριμένες στιγμές μέσα στην εβδομάδα για να μιλούν για αυτά τα θέματα, μειώνεται η συνεχής πίεση και η επικοινωνία αποκτά πιο ήρεμο ρυθμό.

Η πρακτική αυτή βοηθά να διαχωριστεί η γονεϊκή υποστήριξη από τον γονεϊκό έλεγχο. Οι νέοι χρειάζονται χώρο για να διαμορφώσουν τα δικά τους ενδιαφέροντα και στόχους, χωρίς όλα να φιλτράρονται μέσα από το άγχος της επιτυχίας.

Το σπίτι γίνεται καταφύγιο για τα παιδιά

Το πιο πολύτιμο δώρο που μπορεί να προσφέρει μια οικογένεια σε ένα παιδί που ζει μέσα σε έναν κόσμο γεμάτο απαιτήσεις είναι ένα σπίτι που το αποδέχεται χωρίς προϋποθέσεις. Ένα περιβάλλον όπου μπορεί να αποτύχει, να αλλάξει γνώμη, να ξεκουραστεί, να γελάσει, χωρίς να χρειάζεται να αποδείξει τίποτα.

Η καθημερινή έκφραση χαράς, ενθάρρυνσης και άνευ όρων αγάπης δεν είναι «μικρό πράγμα». Είναι η βάση πάνω στην οποία τα παιδιά μαθαίνουν ότι, όσο κι αν προσπαθούν, η αξία τους δεν εξαρτάται από το αποτέλεσμα.

Πώς θα καλλιεργήσετε τη «mattering» νοοτροπία

  • Μάθετε τι ενθουσιάζει το παιδί σας, ποιες δυσκολίες κρύβει, ποιες ικανότητες μπορεί να παραβλέπετε.

  • Όταν αποτυγχάνει ή δεν τα καταφέρνει σε κάτι, πείτε του ότι η αξία του δεν μειώνεται με τα λάθη ή τις αποτυχίες.

  • Αν το παιδί δυσκολεύεται, αναρωτηθείτε γιατί. Μπορεί να υπάρχει δυσκολία μάθησης, κοινωνική σύγκρουση ή ασυμφωνία με τον τρόπο διδασκαλίας. Η περιέργεια και η κατανόηση ενισχύουν τη σχέση γονέα-παιδιού.

  • Μην περιμένετε μόνο τα καλά αποτελέσματα για να δείξετε αγάπη και περηφάνια. Έστω μια φορά την ημέρα, εκφράστε θερμότητα και τρυφερότητα.