Οι περισσότεροι θυμόμαστε πώς ήταν να είμαστε έφηβοι στο σχολείο και πώς νιώθαμε όταν ανήκουμε -ή όχι- στην κοινωνική ιεραρχία του σχολείου. Συνήθως αυτή περιλαμβάνει κάποιες «δημοφιλείς» παρέες, τους «μοναχικούς» και τους «ενδιάμεσους», των οποίων οι φιλίες γεφυρώνουν διαφορετικές ομάδες.
Διαβάστε επίσης: Η νοημοσύνη των παιδιών «προβλέπει» πόσο θα ζήσουν οι γονείς
Ωστόσο, αυτές οι σχολικές ιεραρχίες δεν είναι απλώς μια παροδική κοινωνική τάξη. Έρευνα που έχει δημοσιευτεί στο επιστημονικό περιοδικό Social Sciences δείχνει ότι οι κοινωνικές σχέσεις και οι θέσεις μέσα σε αυτές μπορούν να επηρεάσουν και την ψυχική υγεία.
Πώς νιώθουν οι έφηβοι για τον εαυτό τους;
Μια άλλη μελέτη στο Journal of Youth and Adolescence διαπίστωσε ότι οι κοινωνικές σχέσεις των παιδιών συνδέονται και με μία από τις πιο σοβαρές προκλήσεις υγείας των νέων σήμερα, την επιθυμία των παιδιών να βλάψουν τον εαυτό τους. Οι έφηβοι που επιθυμούν κάνουν κάτι τέτοιο κινδυνεύουν περισσότερο να παρουσιάσουν επιδείνωση της ψυχικής τους υγείας.
Υπάρχουν πολλοί λόγοι που μπορεί να οδηγήσουν κάποιο παιδί στο να σκεφτεί με αυτόν τον τρόπο. Για παράδειγμα, μία αυτοκαταστροφική συμπεριφορά μπορεί να λειτουργεί ως μηχανισμός αντιμετώπισης του συναισθηματικού πόνου.
Μπορεί, επίσης, να επηρεάζεται από κοινωνικούς παράγοντες, όπως οι σχέσεις με συνομηλίκους. Οι έφηβοι μπορεί να επηρεάζονται από τη συμπεριφορά άλλων και προσπαθώντας να βλάψουν τον εαυτό τους να εκφράζουν τη δυσφορία τους.
Οι ερευνητές έχουν διαπιστώσει κάτι που υποθέτουμε λίγο-πολύ όλοι μας από τις προσωπικές μας εμπειρίες. Οι φιλίες και οι κοινωνικές σχέσεις παίζουν καθοριστικό ρόλο στην εφηβεία, στη διαμόρφωση του χαρακτήρα του παιδιού, αλλά και της ψυχικής του υγείας.
Ο ρόλος στις παρέες
Σε έρευνα δημοσιευμένη στο International Journal of Epidimiology οι μελετητές έχουν συλλέξει στοιχεία από περίπου 4.000 εφήβους ηλικίας 11-14 ετών, από 12 σχολεία στη νότια περιοχή του Λονδίνου. Οι μαθητές απάντησαν σε ερωτηματολόγια για την ψυχική τους υγεία και τις φιλίες τους. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, περίπου το 14% των εφήβων ανέφερε ότι είχε προσπαθήσει να βλάψει τον εαυτό του.
Οι ερευνητές χαρτογράφησαν τις φιλίες των εφήβων για να αντικατοπτριστεί ο κοινωνικός ρόλος του κάθε παιδιού μέσα στις παρέες του, με βάση τα παρακάτω:
- Δημοτικότητα: πόσοι θεωρούν το παιδί φίλο τους
- «Γεφύρωση»: αν το παιδί συνδέει διαφορετικές ομάδες φίλων
- Κοινωνική απομόνωση: αν ο έφηβος έχει έναν ή καθόλου φίλους
Εξετάστηκε, επίσης, πόσοι από τους φίλους του παιδιού είχαν αναφέρει ότι είχαν προσπαθήσει να βλάψουν τον εαυτό τους. Τα ερυήματα έδειξαν ότι τόσο το ποιοι είναι οι φίλοι των εφήβων, όσο και ο τρόπος που συνδέονται μεταξύ τους, σχετίζονται με τον τρόπο που σκέφτονται τα παιδιά για τον εαυτό τους.
Ανησυχίες εγείρει το γεγονός ότι σχεδόν οι μισοί είχαν τουλάχιστον έναν φίλο που είχε αναφέρει ότι είχε βλάψει τον εαυτό του, κάτι που υποδηλώνει πιθανή επίδραση από συνομηλίκους.
