Ο ρόλος που παίζουν τα θετικά πρότυπα στη ζωή των παιδιών είναι καθοριστικός.
Τα παιδιά μιμούνται τη συμπεριφορά των ανθρώπων γύρω τους. Οι γονείς, οι δάσκαλοι, οι συγγενείς, αλλά και πρόσωπα από τα μέσα ενημέρωσης, μπορούν να τα επηρεάσουν σημαντικά και να βοηθήσουν στην ανάπτυξή τους. Στην ψυχολογία, πρότυπο θεωρείται το άτομο από το οποίο μπορούμε να μάθουμε νέες δεξιότητες, καλές συμπεριφορές και αξίες.
Μελέτες έχουν δείξει ότι οι πιο αποτελεσματικοί μέντορες για τα παιδιά είναι εκείνοι που διαθέτουν ικανότητες και χαρακτηριστικά παρόμοια με τα δικά τους. Αυτό σημαίνει ότι τα παιδιά συχνά επιλέγουν πρότυπα που μοιάζουν με τα ίδια — ως προς το φύλο, την εθνικότητα κ.λπ. Για παράδειγμα, τα κορίτσια είναι πιο πιθανό να επιλέξουν γυναίκες ως πρότυπα. Αυτή η σύνδεση βοηθά τα παιδιά να κατανοήσουν ότι μπορούν και τα ίδια να πετύχουν σε τομείς που ίσως φαντάζουν δύσκολα προσβάσιμοι.
Η αναζήτηση θετικών προτύπων στα ΜΜΕ δεν ήταν πάντοτε εύκολη. Για πολλές δεκαετίες, το γυναικείο φύλο και οι μειονότητες ήταν σε περιορισμό, ενώ αντίθετα οι άνδρες αναδεικνύονταν στην τηλεόραση και παρουσιάζονταν ως πιο ανεξάρτητοι, ισχυροί και επιτυχημένοι σε σχέση με τις γυναίκες. Αυτή η έλλειψη εκπροσώπησης είχε σοβαρές συνέπειες. Έρευνες δείχνουν ότι τα παιδιά ήταν πιο πιθανό να αναζητούν πρότυπα ρόλου στον κοντινό τους κύκλο (γονείς, δασκάλους, συγγενείς) παρά στα ΜΜΕ, κυρίως επειδή δεν έβλεπαν τα χαρακτηριστικά τους να αντικατοπτρίζονται σε τηλεοπτικούς ή κινηματογραφικούς χαρακτήρες.
Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια, η κατάσταση έχει βελτιωθεί κατά πολύ. Αυτές οι εξελίξεις ως προς την συμπερίληψη είναι σημαντικές για τα παιδιά, καθώς τους επιτρέπουν να εμπνευστούν και να δουν ότι τα όνειρά τους, είναι εφικτά.
Γονείς: Τα πρώτα πρότυπα
Οι γονείς παραμένουν τα πιο σημαντικά πρότυπα για τα παιδιά και σήμερα, έχοντας τη δύναμη να καθοδηγούν τα παιδιά τους στη διαμόρφωση αξιών, ηθικής και επαγγελματικών φιλοδοξιών. Οι μητέρες είναι συνήθως το κύριο πρότυπο για τις κόρες τους ενώ οι μπαμπάδες για τους γιους τους. Βέβαια, οι γονείς δεν μοιράζονται πάντα τις ίδιες φιλοδοξίες ή τα ίδια ενδιαφέροντα με τα παιδιά τους, επομένως, θα πρέπει να υπάρχουν κι άλλα θετικά πρότυπα που μπορούν να προσφέρουν μια διαφορετική, αλλά εξίσου πολύτιμη, καθοδήγηση.
Για να γίνουμε καλά πρότυπα για τα παιδιά μας, πρέπει πρώτα να ζούμε σύμφωνα με τις αξίες που θέλουμε να τους μεταδώσουμε. Η ειλικρίνεια, η ενσυναίσθηση, η σκληρή δουλειά και η υπευθυνότητα είναι βασικές αρετές που πρέπει να ενσωματώνουμε στην καθημερινότητά μας. Αν, για παράδειγμα, θέλουμε τα παιδιά μας να μάθουν τη σημασία της επιμονής, πρέπει να τους δείξουμε πως αντιμετωπίζουμε τις δυσκολίες και τις αποτυχίες με αισιοδοξία. Η υποστήριξη, η ενθάρρυνση και η καθοδήγηση, μαθαίνουν επίσης στα παιδιά πώς να προσπαθούν να γίνουν καλύτεροι άνθρωποι και να πετύχουν τους δικούς τους στόχους.
Σε κάθε περίπτωση, είναι σημαντικό να σκεφτούμε αν εμείς οι ίδιοι και τα παιδιά μας έχουμε θετικά παραδείγματα και πώς αυτά τα παραδείγματα μπορούν να μας καθοδηγήσουν προς μια καλύτερη ζωή συνολικά.
