Παιδιά: Τι σημαίνει η υπερευαισθησία σε φώτα και ήχους;

Πρόσφατη αμερικανική έρευνα που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Journal of Neurodevelopmental Disorders, εξέτασε τον λόγο που κάποια παιδιά είναι εξαιρετικά ευαίσθητα σε θορύβους, φώτα ή αγγίγματα. Αυτά τα παιδιά παρουσιάζουν αυτό που λένε οι επιστήμονες «αισθητηριακή υπεραντιδραστικότητα».

Διαβάστε επίσης: Αθλητισμός: Εξαντλητικές οι παιδικές προπονήσεις

Στην εν λόγω έρευνα, παρατηρήθηκαν οι εγκέφαλοι των παιδιών σε κατάσταση ηρεμίας για να γίνει κατανοητό πώς επεξεργάζονται διαφορετικά τις αισθητηριακές πληροφορίες τα παιδιά που είναι πιο ευαίσθητα, σε σύγκριση με εκείνα που δεν παρουσιάζουν τέτοια ευαισθησία.

Παιδιά και αισθητηριακή υπεραντιδραστικότητα

Αισθητηριακή υπεραντιδραστικότητα είναι οι έντονες συναισθηματικές και συμπεριφορικές αντιδράσεις που έχουν τα παιδιά, όταν κατακλύζονται από αισθητηριακά ερεθίσματα, όπως δυνατοί θόρυβοι, έντονα φώτα, συγκεκριμένες υφές ή άλλες καθημερινές αισθήσεις. Αυτή η κατάσταση μπορεί να προκαλέσει αισθητηριακές κρίσεις ή εκρήξεις που δεν είναι στιγμές ανυπακοής, αλλά αποτέλεσμα πραγματικής υπερφόρτωσης και δυσφορίας.

Πολλά από αυτά τα παιδιά θεωρούνται νευροδιαφορετικά, δηλαδή ο εγκέφαλός τους λειτουργεί διαφορετικά από τα τυπικά αναπτυσσόμενα παιδιά. Οι ερευνητές μελέτησαν 83 νευροδιαφορετικά παιδιά ηλικίας 8-12 ετών, πολλά από τα οποία είχαν προβλήματα αισθητηριακής επεξεργασίας που συναντώνται συχνά στον αυτισμό ή στη ΔΕΠΥ. Με βάση τη μελέτη, περίπου τα μισά από αυτά ήταν ιδιαίτερα ευαίσθητα στα αισθητηριακά ερεθίσματα, ενώ τα υπόλοιπα όχι.

Τι βρήκαν οι επιστήμονες για την υπερευαισθησία σε ερεθίσματα;

Τα παιδιά με υψηλή αισθητηριακή ευαισθησία έδειξαν ένα μοναδικό μοτίβο στον εγκέφαλό τους:

• Τα «εξωστρεφή» εγκεφαλικά δίκτυα (που σχετίζονται με κινητική δραστηριότητα και άμεση αισθητηριακή αντίδραση) ήταν λιγότερο ενεργά.
• Τα «εσωστρεφή» εγκεφαλικά δίκτυα (που χειρίζονται σκέψη, συναισθηματική ρύθμιση και αυτοέλεγχο) ήταν περισσότερο ενεργά.

Αντίθετα, τα λιγότερο ευαίσθητα παιδιά είχαν το αντίθετο μοτίβο, δηλαδή περισσότερη δραστηριότητα στα εξωστρεφή δίκτυα και λιγότερη στα εσωστρεφή.

Τι σημαίνουν αυτά για τη συμπεριφορά;

Υπολογίζεται ότι 5%-12% των παιδιών στις ΗΠΑ αντιμετωπίζουν δυσκολίες αισθητηριακής επεξεργασίας, που οδηγούν σε συναισθηματικές δυσκολίες στο σπίτι και στο σχολείο.

Τα ευρήματα αυτά βοηθούν να εξηγήσουμε γιατί μερικά παιδιά μπορεί να φαίνεται ότι «αντιδρούν υπερβολικά» σε ήχους, φώτα ή άγγιγμα. Για πολλά από αυτά, δεν πρόκειται απλώς για ξεσπάσματα, αλλά για γνήσιες αισθητηριακές κρίσεις που προκαλούνται από έναν εγκέφαλο που δυσκολεύεται να επεξεργαστεί την υπερφόρτωση αισθήσεων. Υπάρχει σημαντική διαφορά ανάμεσα σε:

• tantrum (ξεσπάσμα) – συχνά εσκεμμένη συμπεριφορά
• meltdown (αισθητηριακή κρίση) – πολύ βαθύτερη, ανεξέλεγκτη και επώδυνη αντίδραση

Αυτή η επιστημονική γνώση βοηθά γονείς, εκπαιδευτικούς και ειδικούς να προσεγγίζουν αυτές τις συμπεριφορές με ενσυναίσθηση και όχι με απογοήτευση.