Η απόφαση να αποκτήσει κανείς παιδί αποτελεί μία από τις βαθύτερες και πιο σύνθετες επιλογές της ενήλικης ζωής. Δεν αφορά μόνο τη σταδιοδρομία, τα οικονομικά ή την οικογενειακή πίεση· αφορά την ίδια την ποιότητα ζωής. Και εδώ εμφανίζεται ένα από τα πιο ενδιαφέροντα και καλά τεκμηριωμένα ευρήματα στη σύγχρονη ψυχολογία: το παράδοξο της γονεϊκότητας.
Μελέτες ευημερίας δείχνουν ότι οι γονείς αναφέρουν συχνότερα άγχος, κούραση, μειωμένη διάθεση και μεγαλύτερο κίνδυνο κατάθλιψης σε σχέση με ενήλικες χωρίς παιδιά. Παράλληλα όμως δηλώνουν υψηλότερη συνολική ικανοποίηση από τη ζωή και βαθύτερο αίσθημα σκοπού. Πώς γίνεται δύο τόσο αντίθετες εμπειρίες να συνυπάρχουν;
Διαβάστε επίσης: Πώς να απαντάμε με «ευγένεια» στις ανεπιθύμητες γονεϊκές συμβουλές;
Η διπλή φύση της ευημερίας
Οι επιστήμονες ξεχωρίζουν πλέον δύο διαφορετικές διαστάσεις ευημερίας:
Συναισθηματική ευημερία – πώς νιώθουμε καθημερινά
Υπαρξιακή ευημερία – κατά πόσο πιστεύουμε ότι η ζωή μας έχει νόημα και συνοχή
Η γονεϊκότητα «χτυπά» την πρώτη (άγχος, έλλειψη ύπνου, συναισθηματική εξάντληση), αλλά ενισχύει τη δεύτερη. Το μωρό μπορεί να φέρνει χάος στην καθημερινότητα, αλλά προσφέρει ένα ισχυρό πλαίσιο σκοπού, συνέχειας και προσανατολισμού στο μέλλον.
Τι δείχνει η νευροεπιστήμη για το παράδοξο της γονεϊκότητας
Χάρη στις νεότερες τεχνολογίες νευροαπεικόνισης, οι επιστήμονες μπορούν πλέον να παρακολουθούν πώς αλλάζει ο εγκέφαλος όταν κάποιος γίνεται γονιός. Οι μελέτες σε νέους πατέρες και μητέρες δείχνουν εντυπωσιακές αλλαγές στη λειτουργική συνδεσιμότητα του εγκεφάλου, δηλαδή στο πόσο «συνομιλούν» μεταξύ τους διαφορετικές περιοχές.
Σε πολλούς νέους γονείς, περιοχές όπως ο μεσαίος μετωπιαίος φλοιός (αυτορρύθμιση) και ο βρεγματικός λοβός (ενσυναίσθηση) δείχνουν αυξημένη συνεργασία. Αυτές οι περιοχές βοηθούν τον εγκέφαλο να «κρατήσει» τον παρορμητικό φόβο ή νεύρο μπροστά στο κλάμα ενός βρέφους και να διοχετεύσει ενέργεια στη φροντίδα.
Επιπλέον, φαίνεται ότι οι αρνητικές εμπειρίες σχετίζονται με υπερευαισθησία στα ερεθίσματα Όταν η προσαρμογή είναι δύσκολη, συχνά ενεργοποιείται έντονα ο αισθητηριακός φλοιός, δημιουργώντας υπεραντίδραση σε ήχους, φωνές και καθημερινές απαιτήσεις. Αυτό εξηγεί γιατί οι πρώτοι μήνες με ένα μωρό μπορεί να είναι δύσκολοι.
Γονείς που αναφέρουν αυξημένο αίσθημα νοήματος παρουσιάζουν ενισχυμένη συνδεσιμότητα σε περιοχές που επιτρέπουν να ενοποιούμε τα συναισθήματα, τις αξίες και την ταυτότητά μας σε μια ενιαία αφήγηση.
Σε πολλές μελέτες, περίπου οι μισοί νέοι γονείς αναφέρουν αύξηση νοήματος, ενώ οι άλλοι μισοί μείωση. Δεν πρόκειται για «καλούς» και «κακούς» γονείς· πρόκειται για διαφορετικούς τρόπους επεξεργασίας της αλλαγής.
Δεν είναι τα παιδιά που κάνουν έναν άνθρωπο πιο ευτυχισμένο. Είναι το κατά πόσο η γονεϊκότητα συνάδει με το προσωπικό του αφήγημα ζωής.
Έρευνες στην ψυχολογία της ταυτότητας δείχνουν ότι οι άνθρωποι που βλέπουν τη ζωή τους ως μια συνεκτική ιστορία – όπου τα δύσκολα γεγονότα έχουν «θέση» στην πλοκή – παρουσιάζουν μεγαλύτερη ανθεκτικότητα.
Το ίδιο ισχύει και για τη γονεϊκότητα:
Όταν η γέννηση ενός παιδιού εντάσσεται σε ένα αφήγημα επιλογών, στόχων και αξιών, τότε ενισχύει την ευημερία.
Όταν βιώνεται ως κάτι που «πρέπει» να συμβεί ή που επιβλήθηκε, η καθημερινότητα γίνεται πιο δύσκολη και το νόημα μειώνεται.
