Αν τα παιδιά είναι έξυπνα μικρά είναι σίγουρο πως θα παραμείνουν το ίδιο έξυπνα; Νέα ισπανική έρευνα δείχνει ότι το να έχουν τα παιδιά υψηλή γνωστική ικανότητα σε νεαρή ηλικία συχνά δεν αποτελεί αξιόπιστο δείκτη της μελλοντικής πνευματικής τους επίδοσης.
Διαβάστε επίσης: Παιδιά: Εσωτερικεύουν ό,τι διαβάζουν
Η μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Intelligence & Cognitive Abilities, διαπίστωσε ότι οι δείκτες νοημοσύνης παρουσιάζουν σημαντικές διακυμάνσεις κατά την παιδική ηλικία και την εφηβεία, γεγονός που υποδηλώνει ότι σταθερά μοτίβα γνωστικής ικανότητας δεν εμφανίζονται πριν περίπου την ηλικία των 12 ετών. Οι ερευνητές επιδίωξαν να απαντήσουν στο μόνιμο ερώτημα σχετικά με το πόσο σταθερή είναι η ανθρώπινη νοημοσύνη κατά τις δύο πρώτες δεκαετίες της ζωής.
Παιδιά και τι επηρεάζουν τις επιδόσεις τους
Προηγούμενα επιστημονικά δεδομένα δείχνουν ότι η γενική γνωστική ικανότητα γίνεται ιδιαίτερα σταθερή κατά την ενηλικίωση. Όμως, κατά την πρώιμη παιδική ηλικία τα επίπεδα σταθερότητας είναι πολύ χαμηλότερα. Οι επικεφαλής της μελέτης στόχευσαν στο να προσδιορίσουν ποιοι παράγοντες διαχωρίζουν τα παιδιά που διατηρούν τις υψηλές επιδόσεις τους από εκείνα των οποίων οι επιδόσεις μειώνονται με την πάροδο του χρόνου.
Επίσης, διερεύνησαν αν οι περιβαλλοντικοί παράγοντες ή οι γενετικές προδιαθέσεις παίζουν μεγαλύτερο ρόλο σε αυτές τις αναπτυξιακές μεταβολές. Η μελέτη, ουσιαστικά, ήθελε να αποσαφηνίσει κατά πόσο είναι αξιόπιστο να χαρακτηρίζονται παιδιά ως υψηλής γνωστικής ικανότητας σε πολύ πρώιμα στάδια ανάπτυξης.
Δεδομένου ότι οι μετρήσεις δείχνουν σχετικά χαμηλή αξιοπιστία σε μικρές ηλικίες, αναμένονταν αξιοσημείωτες γνωστικές και νοητικές αλλαγές κατά την παιδική ηλικία και την πρώιμη εφηβεία, όπως δήλωσαν.
Η έρευνα
Για τη μελέτη, συγκεντρώθηκαν πληροφορίες από ένα μακροχρόνιο αγγλικό ερευνητικό πρόγραμμα που παρακολουθεί την ανάπτυξη διδύμων από τη γέννηση έως την πρώιμη ενηλικίωση. Από το ευρύτερο δείγμα, οι ερευνητές επέλεξαν δεδομένα 11.119 ατόμων για να παρατηρήσουν τις πορείες γνωστικής ανάπτυξης. Εστίασαν σε δύο ομάδες, βάσει τυποποιημένων τεστ νοημοσύνης στην ηλικία των 7 ετών. Η πρώτη ομάδα περιλάμβανε 3.958 παιδιά με φυσιολογικές επιδόσεις, ενώ η δεύτερη 1.580 παιδιά με υψηλές επιδόσεις.
Η ανάλυση χρησιμοποίησε δείκτες γενικής γνωστικής ικανότητας που συλλέχθηκαν στις ηλικίες 4, 7, 12, 16 και 21. Με δεδομένα που εκτείνονται σε 17 χρόνια, οι μελετητές μπορούσαν να παρακολουθήσουν μακροπρόθεσμες πορείες ανάπτυξης. Πέρα από τους δείκτες νοημοσύνης, εξετάστηκαν πιθανοί προβλεπτικοί παράγοντες, όπως το οικογενειακό περιβάλλον και προβλήματα συμπεριφοράς, τα οποία αξιολογήθηκαν σε πολλές στιγμές.
Επιπλέον, συμπεριλήφθηκαν σταθεροί παράγοντες όπως κοινωνικοοικονομική κατάσταση και σχολική εμπλοκή. Η μελέτη ενσωμάτωσε επίσης γενετικές πληροφορίες που εκτιμούν την προδιάθεση ενός ατόμου για συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Με τον συνδυασμό περιβαλλοντικών και γενετικών μεταβλητών, οι συγγραφείς στόχευσαν να αποσαφηνίσουν τις επιδράσεις κληρονομικότητας και περιβάλλοντος.
Μόνο το 16% από τα παιδιά διατήρησε υψηλές επιδόσεις μετά από 9 χρόνια
Η ανάλυση αποκάλυψε σημαντικές διακυμάνσεις στους δείκτες νοημοσύνης καθώς τα παιδιά μεγάλωναν. Η πλειονότητα των συμμετεχόντων δεν διατήρησε τη θέση της στην κατανομή των επιδόσεων. Από τα παιδιά που ταξινομήθηκαν ως υψηλής ικανότητας στην ηλικία των 7, μόνο το 16% διατήρησε υψηλές επιδόσεις στα 16.
Κινητικότητα υπήρξε και στην ομάδα με φυσιολογικές επιδόσεις, αν και σε μικρότερο βαθμό. Συγκεκριμένα περίπου το 8% μετακινήθηκε στην κατηγορία υψηλής ικανότητας μέχρι την ηλικία των 16. Τα δεδομένα δείχνουν ότι είναι πιο πιθανό να διατηρήσει κάποιος υψηλή νοημοσύνη παρά να την αποκτήσει, αλλά η συνολική σταθερότητα παραμένει χαμηλή και για τις δύο ομάδες.
Τα ευρήματα και πώς συνδέονται με το φαινόμενο Γουίλσον
Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι προσωπικοί παράγοντες παίζουν μεγαλύτερο ρόλο από τους περιβαλλοντικούς στις γνωστικές αλλαγές. Τα γονίδια και το κοινωνικοοικονομικό επίπεδο προέβλεπαν συστηματικά την πορεία γνωστικής ανάπτυξης. Τα παιδιά με μεγαλύτερη γενετική προδιάθεση για υψηλή νοημοσύνη εμφάνιζαν πιο θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης με τα χρόνια.
Αυτό το μοτίβο ευθυγραμμίζεται με το λεγόμενο «φαινόμενο Γουίλσον», σύμφωνα με το οποίο η επιρροή των γενετικών παραγόντων στη νοημοσύνη αυξάνεται με την ηλικία, ενώ η επιρροή του περιβάλλοντος μειώνεται.