Μια νέα έρευνα δείχνει ότι η ταχύτητα των τηλεοπτικών προγραμμάτων δεν βλάπτει από μόνη της τις γνωστικές ικανότητες που έχουν τα παιδιά. Τι άλλο τα επηρεάζει σε γνωστικό επίπεδο;
Διαβάστε επίσης: Γονείς: Πώς επηρεάζουν τη γνωστική ικανότητα του παιδιού;
Σύμφωνα με την εν λόγω έρευνα, που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Journal of Experimental Child Psychology, το φανταστικό περιεχόμενο ενός προγράμματος είναι πιο πιθανό να προκαλέσει προσωρινή μείωση της προσοχής και των εκτελεστικών λειτουργιών.
Υποβάθμιση της προσοχής λόγω οθόνης
Οι γονείς και οι εκπαιδευτικοί συχνά ανησυχούν για τον αντίκτυπο της οθόνης στην ανάπτυξη των παιδιών. Οι ανησυχίες επικεντρώνονται στην ένταση των σύγχρονων παιδικών μέσων, όπως τα γρήγορα εναλλασσόμενα πλάνα και η έντονη οπτικοακουστική διέγερση.
Η λεγόμενη «υποθετική υπερδιέγερση» προτείνει ότι αυτά τα χαρακτηριστικά εξαντλούν τους νοητικούς πόρους του παιδιού, αφήνοντας λιγότερους διαθέσιμους για συγκέντρωση και αυτοέλεγχο αμέσως μετά την παρακολούθηση.
Το πρόβλημα των προηγούμενων μελετών
Σε παλαιότερη μελέτη έγινε σύγκριση μεταξύ παιδιών που παρακολουθούσαν ένα γρήγορο καρτούν με εκείνα που παρακολουθούσαν ένα πιο αργό. Τα παιδιά που είδαν το γρήγορο πρόγραμμα εμφάνισαν χειρότερες επιδόσεις σε γνωστικές δοκιμές.
Ωστόσο, τα δύο προγράμματα διέφεραν όχι μόνο στην ταχύτητα, αλλά και στο περιεχόμενο. Το ένα ήταν βασισμένο σε πιο ρεαλιστικές καταστάσεις και το άλλο ήταν πιο φανταστικό, καθιστώντας δύσκολη την εξαγωγή ασφαλών συμπερασμάτων από ένα παιδί για το τι συμβαίνει.
Ταχύτητα και φαντασία
Οι ερευνητές εξέτασαν τις επιδράσεις της ταχύτητας και του φανταστικού περιεχομένου στην άμεση γνωστική ικανότητα των παιδιών. Διεξήγαγαν μία μελέτη ταχύτητας σε 1.431 παιδιά, με ηλικίες 1,5 έως 10 ετών. Συγκρίθηκαν γρήγορα και αργά προγράμματα. Με βάση τα ευρήματα, η ταχύτητα δεν είχε στατιστικά σημαντική επίδραση στις συνολικές γνωστικές επιδόσεις των παιδιών.
Σε μία άλλη μελέτη φαντασίας, στην οποία συμμετείχαν 1.297 παιδιά, με ηλικίες 1,5 έως 6 ετών, βρέθηκε ότι το φανταστικό περιεχόμενο των προγραμμάτων, γεγονότα δηλαδή που παραβιάζουν τους νόμους της φυσικής ή της πραγματικότητας, όπως ζώα που μιλάνε, ιπτάμενα αντικείμενα, μαγικές μεταμορφώσεις, αποπροσανατολίζουν περισσότερο τα παιδιά.
Τα παιδιά που παρακολούθησαν τέτοιου είδους περιεχόμενο είχαν χειρότερες επιδόσεις σε δοκιμές προσοχής και εκτελεστικών λειτουργιών αμέσως μετά. Τα φανταστικά γεγονότα απαιτούν περισσότερη νοητική προσπάθεια για να κατανοηθούν, εξαντλώντας τους γνωστικούς πόρους που χρησιμοποιούνται από τα παιδιά για εκτελεστικές λειτουργίες.
Αντίθετα, τα παιδιά μπορεί να είναι συνηθισμένα στη γρήγορη εναλλαγή πλάνων και να διαθέτουν αρκετή «ψηφιακή νοημοσύνη» ώστε να την επεξεργάζονται χωρίς μεγάλη προσπάθεια.
Πρόσθετοι παράγοντες
Το φύλο, η ηλικία και η διάρκεια παρακολούθησης δεν άλλαξαν σημαντικά τα αποτελέσματα. Ο τύπος της γνωστικής λειτουργίας είχε επίδραση. Η προσοχή και ο αυτοέλεγχος επηρεάστηκαν περισσότερο από τις εκτελεστικές λειτουργίες υψηλότερου επιπέδου (π.χ. προγραμματισμός, επίλυση προβλημάτων).
Υπήρξε μεγάλη ποικιλία αποτελεσμάτων μεταξύ των μελετών, υποδηλώνοντας ότι άλλοι παράγοντες, όπως το πλαίσιο παρακολούθησης, μπορούν να επηρεάσουν τα αποτελέσματα.
Οι ερευνητές προτείνουν περισσότερη έρευνα σε φυσικά περιβάλλοντα, όπου τα παιδιά επιλέγουν το περιεχόμενο και παρακολουθούν για μεγαλύτερα διαστήματα, ώστε να κατανοηθεί καλύτερα ο πραγματικός αντίκτυπος των μέσων στη γνωστική ανάπτυξη των παιδιών.
