Δυσμηνόρροια είναι ο επιστημονικός όρος της επώδυνης εμμηνορρυσίας. Είναι ο έντονος πόνος στην κοιλιά κατά τη διάρκεια της περιόδου. Ο πόνος προέρχεται από τα γεννητικά όργανα, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις είναι ιδιαίτερα ισχυρός και συνοδεύεται από τάση για εμετό, ναυτία και πονοκέφαλο. Για τις περισσότερες γυναίκες, η δυσμηνόρροια είναι μια γνώριμη κατάσταση που επαναλαμβάνεται σχεδόν κάθε μήνα. Ανάλογα με τις επιμέρους συνθήκες και την ηλικία χωρίζεται σε δύο κατηγορίες: την πρωτοπαθή και τη δευτεροπαθή.
Πρωτοπαθής δυσμηνόρροια: Σε αυτήν την περίπτωση, η επώδυνη περίοδος δεν σχετίζεται με κάποιο οργανικό πρόβλημα ή πάθηση. Είναι αρκετά συνηθισμένη, αφού αφορά μία στις δύο γυναίκες (έφηβες και νεαρές γυναίκες συνήθως άτεκνες), ενώ παρουσιάζεται σε βαριά μορφή στο 5-15% των γυναικών. Ο πόνος συνήθως ξεκινά λίγες ώρες πριν την έναρξη της περιόδου και εντοπίζεται στο κατώτερο μέρος της κοιλιάς. Η έντασή του αυξομειώνεται ανά τακτά χρονικά διαστήματα και διαρκεί συνήθως τις πρώτες μία με δύο ημέρες της περιόδου, ενδέχεται όμως να προξενήσει μεγάλη αιμορραγία και μπορεί να έχει τα χαρακτηριστικά κράμπας. Τα συμπτώματα της πάθησης μπορεί να ελαττωθούν με την πάροδο των χρόνων ή μετά από εγκυμοσύνη. Δεν εμφανίζονται σε κάθε έμμηνο κύκλο, παρά μόνο όταν γίνεται ωοθυλακιορρηξία, δηλαδή απελευθέρωση ωαρίου. Παράγοντες που βοηθούν την ανάπτυξη πρωτοπαθούς δυσμηνόρροιας είναι η έναρξη της εμμήνου ρύσεως σε μικρή ηλικία (μικρότερη των 12 ετών), η ατεκνία, η μεγάλη αιμορραγία στην περίοδο, το κάπνισμα, η παχυσαρκία και το οικογενειακό ιστορικό.
Πώς να την αντιμετωπίσετε:
Όταν ο πόνος είναι ήπιος: Για να απαλύνετε τον πόνο, δοκιμάστε να ξεκουράζεστε περισσότερο, να κοιμάστε επαρκώς και να ασκείστε σε τακτική βάση. Επιπλέον, προσπαθήστε να περιορίσετε το στρες, γιατί παίζει ιδιαίτερα επιβαρυντικό ρόλο στην επώδυνη περίοδο. Τα απλά παυσίπονα και τα κοινά σπασμολυτικά είναι επίσης αρκετά αποτελεσματικά.
Όταν ο πόνος είναι δυνατός: Χρειάζεστε πιο ισχυρά παυσίπονα ή αντισυλληπτικά. Συμβουλευτείτε το γυναικολόγο σας, ο οποίος, αφού επιβεβαιώσει τη διάγνωση με προσεκτική γυναικολογική εξέταση και με ορισμένες εργαστηριακές εξετάσεις ρουτίνας (όπως, π.χ., υπερηχογράφημα πυέλου, καλλιέργεια κολπικού εκκρίματος, τεστ Παπανικολάου, αιματολογικές εξετάσεις), θα σας συστήσει το κατάλληλο φάρμακο. Η φαρμακευτική αγωγή είναι ανάγκη να ακολουθείται σε κάθε κύκλο της γυναίκας και όχι μόνο όταν επανεμφανίζεται ο πόνος. Τα αποτελέσματά της είναι συνήθως ορατά μετά τους πρώτους δύο με τρεις κύκλους θεραπείας. Εάν η παραπάνω αγωγή δεν σας ανακουφίσει, το επόμενο βήμα είναι η λήψη αντισυλληπτικών δισκίων, τα οποία αναστέλλουν την ωορρηξία και σταματούν τον πόνο, διότι ελαττώνονται οι προσταγλανδίνες.
Δευτεροπαθής δυσμηνόρροια: Σε αυτή την περίπτωση, ο πόνος κατά τη διάρκεια της περιόδου οφείλεται σε κάποια γυναικολογική πάθηση και παρουσιάζεται σε γυναίκες μεταξύ 20 και 30 ετών. Ο βασικός παράγοντας πρόκλησης δευτεροπαθούς δυσμηνόρροιας είναι η ενδομητρίωση, κατά την οποία τα κύτταρα του εσωτερικού τοιχώματος της μήτρας (ενδομήτριο) μεταναστεύουν σε άλλα σημεία του σώματος. Αυτά παράγουν το αίμα της περιόδου. Όταν λοιπόν «μεταναστεύουν» -κυρίως μέσω των σαλπίγγων- προς την κοιλιά εγκαθίστανται σε διάφορα σημεία του σώματος (ωοθήκες, έντερο, σπάνια ακόμα και στον εγκέφαλο) και παράγουν αίμα κατά τη διάρκεια της περιόδου. Για το λόγο αυτό μια γυναίκα μπορεί να πονάει στην περίοδό της σε διάφορα σημεία της κοιλιάς. Η ενδομητρίωση χρειάζεται ειδική φαρμακευτική θεραπεία και αρκετές φορές λαπαροσκοπική χειρουργική αφαίρεση.
Παράγοντες που συμβάλλουν στην ανάπτυξη δευτεροπαθούς δυσμηνόρροιας είναι η ενδομητρίωση, η αδενομύωση, τα ινομυώματα, οι ενδομήτριες συσκευές αντισύλληψης (σπιράλ), η στένωση του τραχήλου, οι κύστες ωοθηκών, τα καρκινώματα κ.λπ. Πρέπει λοιπόν οι γυναίκες να βρίσκονται σε εγρήγορση για συμπτώματα και να ενημερώνουν το γυναικολόγο τους προκειμένου να προλάβουν δυσάρεστες εξελίξεις για την υγεία τους, ειδικά στην περίπτωση που δεν έχουν παιδιά.
Πώς να την αντιμετωπίσετε: Ανάλογα με το ποια πάθηση ευθύνεται για τον πόνο, ο γυναικολόγος θα σας υποδείξει την κατάλληλη θεραπεία. Γενικά, στην αντιμετώπισή της μπορεί να βοηθήσει το αντισυλληπτικό χάπι. Έχει βρεθεί πως τα αντισυλληπτικά όταν επιλεγούν σωστά βελτιώνουν τα χαρακτηριστικά της περιόδου. Αυτό προϋποθέτει πως δεν υπάρχουν αντενδείξεις χορήγησης των παραπάνω χαπιών στην ασθενή. Τα αντισυλληπτικά χάπια δεν επιτρέπουν στις ωοθήκες να παράγουν ωάριο κάθε μήνα (ωορρηξία) και κατά συνέπεια παράγονται λιγότερες προσταγλανδίνες από τον οργανισμό της γυναίκας, άρα αυτή πονάει λιγότερο! Επιπλέον, έχει αποδειχτεί ότι για την ύφεση των συμπτωμάτων βοηθάει η σωματική άσκηση (μην ασκείστε όμως τις ημέρες της περιόδου, οπότε ο πόνος είναι έντονος, αλλά όλο τον υπόλοιπο μήνα), η αλλαγή της δίαιτας, η διακοπή του καπνίσματος και τα θερμά επιθέματα.
Με τη συνεργασία της Ιωάννας Τσιαούση (μαιευτήρας-γυναικολόγος).