Γιατί άραγε τα παιδιά λειτουργούν σαδιστικά με τα παιχνίδια τους ή έχουν μεγάλα ξεσπάσματα βίας; Αυτά τα «βίαια» ξεσπάσματα ξεκινούν τις περισσότερες φορές στην ηλικία των δύο έως τριών ετών και μπορούν να κάνουν την εμφάνισή τους καθ’ όλη τη διάρκεια της παιδική ηλικίας, με τρόπους άλλοτε περισσότερο κι άλλοτε λιγότερο εμφανείς. Οι αιτίες που τα προκαλούν είναι κυρίως βιολογικές, μας λένε οι ειδικοί. Γύρω στην ηλικία των δύο ετών τα παιδιά έχουν τελειοποιήσει την ικανότητα του βαδίσματος και πλέον μπορούν να περπατούν αρκετά σταθερά χωρίς να πέφτουν συνέχεια. Σε αυτό το αναπτυξιακό στάδιο κεντρική θέση έχει η κατάκτηση της ισορροπίας. Τα μικρά χεράκια τους αξιοποιούνται στο μέγιστο εξερευνώντας τα πάντα. Το παιδί είναι πια σε θέση να ανοίγει και να κλείνει τις βρύσες και τα συρτάρια, σηκώνεται στις μύτες των ποδιών για να δει τι υπάρχει πάνω στον πάγκο της κουζίνας, ενώ την ίδια στιγμή, ακόμα κι αν δεν το συνειδητοποιεί, αρχίζει να αποκτά όλο και μεγαλύτερο έλεγχο στις λειτουργίες του σώματός του. Όλες αυτές οι εξελίξεις απαιτούν σταδιακά μικρότερη προσπάθεια και ταυτόχρονα γίνονται πηγή μεγάλης ικανοποίησης και χαράς για το παιδί που συνειδητοποιεί ότι γίνεται ανεξάρτητο, ότι αποκτά εξουσία στον εαυτό του –και στους άλλους. Είναι η ίδια απελευθερωτική αίσθηση που αργότερα κάνει τον μικρό μαθητή του δημοτικού μετά από μια κουραστική μέρα στο σχολείο να παίρνει το ρόλο του αυστηρού δασκάλου και να βάζει τις φωνές ή να απειλεί με τιμωρία τις κούκλες ή τα στρατιωτάκια του. Με δυο λόγια, υιοθετεί μια «σαδιστική» συμπεριφορά, γιατί πιστεύει ότι αυτός είναι ο τρόπος για να επιβληθεί στους γύρω του. «Εγώ μπορώ να κάνω τα πάντα» Όταν η μικρή σας κόρη  ξεριζώνει τα μαλλιά της κούκλας της, με την κίνηση αυτή επιβεβαιώνει  ότι είναι δυνατή και ικανή για όλα –ή τουλάχιστον για πολλά. Και ποιος καλύτερος τρόπος για να νιώσει έτσι από το να κάνει τους άλλους να νιώθουν ανήμποροι; Ακολουθώντας αυτή τη λογική, το παιδί αυτής της ηλικίας είναι ικανό να σκαρφιστεί διάφορες «διαβολιές»: Αν κόψει τα φτερά μιας μύγας, αυτή δεν θα μπορεί να πετάξει. Αν σπάσει το μπιμπερό του μικρού του αδερφού, εκείνος δεν θα μπορεί να ικανοποιήσει τη δίψα του. Κι αν καταφέρει να ρίξει και το ίδιο το μωρό μέσα στη λεκάνη και μετά να τραβήξει το καζανάκι, τότε η αγάπη της μαμάς και του μπαμπά θα ανήκει αποκλειστικά στο ίδιο, που σαν μικρός θεός ορίζει την τύχη τη δική του και των άλλων. «Δύναμή μου η αδυναμία σου» Είναι γεγονός. Ένα παιδάκι, όσο γλυκό και καλοαναθρεμμένο κι αν είναι, μπορεί να δαγκώσει, να τραβήξει, να σκίσει, να φερθεί επιθετικά. Πολλές φορές αυτό που το οδηγεί στην καταστροφική συμπεριφορά είναι η οργή ή ο θυμός για κάτι που του έχει συμβεί. Άλλες, μπορεί να βγάλει το χέρι της κούκλας απλώς και μόνο για να δει πώς είναι από μέσα ή να διαλύσει το αυτοκινητάκι του σε μια προσπάθεια να διαπιστώσει πώς ακριβώς λειτουργεί. Αυτές οι περιπτώσεις όμως δεν είναι φαινόμενα που χαρακτηρίζονται από σαδισμό. Αντίθετα, μιλάμε για σαδισμό όταν στόχος είναι να κάνει κάποιον άλλο να υποφέρει ή όταν καταστρέφει αποκλειστικά επειδή από αυτή την πράξη αντλεί ικανοποίηση. Η σαδιστική πρόθεση δεν εκδηλώνεται απαραίτητα με πράξεις –όπως δάγκωμα ή τράβηγμα–, αλλά μπορεί να αφορά τις περιπτώσεις όπου το παιδί δείχνει να υποτιμά ή να προσπαθεί να γελοιοποιήσει έναν συνομήλικό του ή το μικρό αδερφάκι του. Στα αγόρια πολλές φορές αυτή η παρόρμηση εκφράζεται με σκληρή μεταχείριση των ζώων –τραβούν την ουρά της γάτας, καταστρέφουν επίτηδες τις μυρμηγκοφωλιές ή βγάζουν τα φτερά από έντομα. Τα κορίτσια, από την άλλη, προτιμούν να φέρονται σαδιστικά στα παιχνίδια τους ή να αναλαμβάνουν αυστηρούς ρόλους όταν παίζουν –για παράδειγμα, ένα κοριτσάκι που υποδύεται τη μαμά πολλές φορές υιοθετεί ένα ιδιαίτερα απολυταρχικό στυλ. Πώς να αντιδράσω; Κατ’ αρχήν, ησυχάστε, τίποτα δεν προεξοφλεί ότι το παιδί σας θα εξελιχθεί σε έναν βίαιο ενήλικα επειδή σήμερα διασκεδάζει πατώντας πασχαλίτσες. Στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων στην πορεία της ζωής τους τα παιδιά ανακαλύπτουν νέους –πιο «ηθικούς» και αποδεκτούς– τρόπους για να αντλούν ικανοποίηση και σιγά – σιγά τους υιοθετούν εγκαταλείποντας τη λογική ότι για να νιώσουν καλά θα πρέπει κάποιος άλλος να υποφέρει. Αυτό που θα πρέπει να κάνετε εσείς είναι να βρείτε τη χρυσή τομή ανάμεσα στην αδιαφορία και στην τιμωρία και να κινηθείτε εκεί όταν προκύπτει κάποια βίαιη αντίδραση από το παιδί. Όταν το βλέπετε να καταστρέφει ένα παιχνίδι, δεν χρειάζεται να του το αρπάξετε από τα χέρια ή να το απειλήσετε ότι είναι το τελευταίο παιχνίδι που βλέπει στη ζωή του, αλλά ούτε και να το αφήσετε να πιστεύει ότι η πράξη αυτή είναι αποδεκτή. Είναι σημαντικό να μπορεί να διαβάσει στο βλέμμα σας ότι αυτό που έκανε είναι κάτι που δεν εγκρίνετε και δεν θα θέλατε να γίνει ξανά στο μέλλον. Μείνετε σταθεροί στη θέση σας και μην του δώσετε το δικαίωμα να πιστέψει ότι μπορεί κι εσείς να διασκεδάζετε έστω και λίγο.  Προσπαθήστε να κάνετε το παιδί να δει τα πράγματα από την άλλη πλευρά: Πώς θα του φαινόταν εάν κάποιος πολύ μεγαλύτερός του τον έπιανε από το κεφάλι και το χτύπαγε στον τοίχο όπως έκανε με το αδερφάκι του; Εξηγήστε του πως τα ζώα, ακόμα και τα πιο μικρά, αλλά και τα λουλούδια είναι ζωντανά και μπορεί να πονέσουν όπως όλοι μας.  Σε καμία περίπτωση, μη δεχτείτε να παίξετε το παιχνίδι του: Μην το δαγκώσετε επειδή σας δάγκωσε, μην το χτυπήσετε επειδή σας χτύπησε και μην πετάξετε στα σκουπίδια το καινούργιο του ρολόι επειδή πέταξε τα σκουλαρίκια σας. Με τον τρόπο αυτό το μόνο που θα καταφέρετε είναι να δώσετε αξία σε αυτό που απαγορεύετε, γεγονός που θα στείλει αντιφατικά μηνύματα στο παιδί.  Μην το αντιμετωπίσετε σαν να βλέπετε μπροστά σας έναν τρομοκράτη ή έναν αιμοσταγή δολοφόνο. Μην ξεχνάτε ότι απλώς περνάει ένα απαραίτητο στάδιο της ανάπτυξής του και αυτά τα βίαια ξεσπάσματα είναι απαραίτητα, προκειμένου να μη βρεθεί αργότερα με μια ολόκληρη «δεξαμενή» οργής μέσα του την οποία είναι πιθανό να στρέψει εναντίον του ίδιου του του εαυτού.  Μην του συμπεριφέρεστε σαν να απευθύνεστε σε ενήλικα. Το παιδί πρέπει να αποδεχτεί ότι είναι μικρό και αδύναμο ώστε να νιώθει ενθουσιασμό για την προοπτική ότι θα μεγαλώσει και θα εξελιχθεί. Διαφορετικά, υπάρχει ο κίνδυνος να «καθηλωθεί» σε αυτό το στάδιο της ανάπτυξης, χωρίς να προσπαθεί να πάει μπροστά δοκιμάζοντας διαφορετικά πράγματα.  Μήπως να απευθυνθώ σε ειδικό; Τα βίαια ξεσπάσματα του παιδιού είναι φυσιολογικά και αναμενόμενα, υπάρχει όμως ένα όριο που δεν θα πρέπει να ξεπεραστεί. Αν πιστεύετε ότι είναι υπερβολικά συχνά και «περίεργα», επειδή, για παράδειγμα, επαναλαμβάνονται με τον ίδιο ακριβώς τρόπο ή έχουν πάντα το ίδιο «θύμα» κι αν σας σοκάρουν με τη σκληρότητά τους, τότε ίσως είναι καλύτερο να συμβουλευτείτε έναν ειδικό. Συχνά τέτοια υπερβολικά έντονα ξεσπάσματα έχουν παιδιά που κακοποιούνται από κάποιον ενήλικα ή έχουν υποστεί ένα πολύ ισχυρό σοκ. Με τη συνεργασία της Αλεξάνδρας Καππάτου (ψυχολόγος, παιδοψυχολόγος)