Πόσο καλό (ή κακό) κάνουν τα selfies στους έφηβους;

Τα selfies και τα hashtag, αποτελούν τη νέα εμμονή όλων μας αλλά κυρίως των εφήβων. Σύμφωνα μάλιστα με τις έρευνες αν οι «παλαιότερες» γενιές συμμετέχουν σε δικτυακούς τόπους όπως το Facebook, το Twitter και το Instagram, η «βαριά» χρήση των κοινωνικών δικτύων γίνεται κυρίως από εφήβους. Τα selfies αποτελούν μια σύγχρονη εμμονή γι’ αυτούς, που ποστάρουν φωτογραφίες του εαυτού τους σε οποιαδήποτε συνθήκη. Σύμφωνα με την Πάμελα Ράτλετζ, ψυχολόγο ειδικευμένη στον τομέα των ΜΜΕ και διευθύντρια του Media Psychology Research Center, στην Καλιφόρνια, τα social media έχουν έρθει για να μείνουν, είτε μας αρέσει είτε όχι, οπότε το καλύτερο που έχουμε να κάνουμε κυρίως ως γονείς, είναι να προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε το φαινόμενο και το κοινωνικό περιβάλλον των παιδιών μας.   Ποιος είναι ο σκοπός μιας selfie; Μια selfie δεν διαφέρει καθόλου από μια συνέντευξη για δουλειά, στην οποία πηγαίνουμε έχοντας φροντίσει για την άψογη παρουσίασή μας, λέει χαρακτηριστικά η Ράτλετζ. Οι φωτογραφίες-selfie στόχο έχουν να μας «παρουσιάσουν» όσο πιο όμορφους γίνεται και βέβαια με τον…κατάλληλο φωτισμό. Πρόκειται για μια νέα και εντελώς διαφορετική μορφή επικοινωνίας με αυτές που ξέραμε μέχρι χθες. Μας ενδιαφέρει τι σκέφτονται οι άλλοι για εμάς και εμείς ενδιαφερόμαστε για την επαφή μας με το κοινωνικό μας περιβάλλον. Έτσι παρουσιάζουμε τον εαυτό μας ως «θέαμα».   Γιατί οι έφηβοι έχουν εμμονή με τα selfies; Στην εφηβική ηλικία διαμορφώνεται η ταυτότητα του ατόμου μέσα από την κοινωνικοποίηση και στο σημερινό κόσμο οι κοινωνικές αλληλεπιδράσεις μπορεί να προκύψουν κάθε στιγμή μέσω των smartphones. Στην πραγματικότητα, τα κοινωνικά δίκτυα βοηθούν πολλούς εσωστρεφείς έφηβους να γνωρίσουν άλλους εφήβους που δεν θα είχαν άλλο τρόπο, λέει ο Ντέιβιντ Προυστ, ψυχολόγος στο Ντάλας ο οποίος ειδικεύεται στην παιδική και εφηβική ψυχολογία. «Οι έφηβοι σήμερα είναι πολύ πιο στενά συνδεδεμένοι μεταξύ τους από ό,τι ήταν ποτέ», λέει ο Προυστ. Δημοσιεύουν selfies για να τις δουν οι άλλοι άνθρωποι για τον κόσμο που βλέπει. Υπάρχει ένας ορισμένος τύπος προσωπικής ενδυνάμωσης με αυτό, ώστε να μπορούν να επιλέξουν τι να κάνουν και πώς να παρουσιάσουν τον εαυτό τους.   Οι selfies συμβάλλουν στη δημιουργία online προσωπικοτήτων που οι έφηβοι δημιουργούν για τον εαυτό τους. Από τις φωτογραφίες μέχρι την ανανέωση της κατάστασής τους, κάθε συνιστώσα χτίζει τη διαδικτυακή τους ταυτότητα. Και ενώ αυτό μπορεί να φαίνεται υπερβολικά ιδιοτελές σε μερικούς ενήλικες, η Ράτλετζ λέει ότι οι έφηβοι σήμερα δεν ανησυχούν περισσότερο για τις εμφανίσεις τους από ό, τι οι έφηβοι του παρελθόντος. Είναι απλώς η ίδια κουλτούρα, που σήμερα παρουσιάζεται σε μια νέα μορφή.   «Πολλά από αυτά που βλέπουμε στα προφίλ των εφήβων, είναι απλώς η προσωπική τους φιλοδοξία για να παρουσιάσουν τον καλύτερο εαυτό τους», λέει. «Αυτή η μετατόπιση στην ταυτότητα δεν είναι ασυνήθιστη, είναι ο τρόπος με τον οποίον οι άνθρωποι το γνωρίζουν τώρα.   Ο Προυστ λέει ότι όταν ένας έφηβος δημοσιεύσει μιας selfie, αποτελεί μέρος της φυσικής του επιθυμίας να γίνει αποδεκτός από τους συνομηλίκους τους. Ανεβάζουν μία selfie στο διαδίκτυο, γιατί ψάχνουν για επιβεβαίωσης, λέει ο Προυστ. Ο κίνδυνος έρχεται όταν ψάχνουν υπερβολικά για την εν λόγω εξωτερική μορφή της επικύρωσης αντί να προσπαθούν να ενθαρρύνουν τον εσωτερικό τους κόσμο χτίζοντας την ταυτότητά τους από μέσα προς τα έξω και όχι από έξω προς τα μέσα.     Πότε μια selfie γίνεται «επικίνδυνη;»  Η αλήθεια είναι ότι οι άνθρωποι που ποστάρουν συνεχώς selfies αποξενώνουν τους φίλους τους, όπως μας πληροφορούν οι έρευνες. Αλλά αυτό δε συμβαίνει μόνο διαδικτυακά. Τους φίλους τους, τους αποξενώνουν και οι άνθρωποι που μιλούν πάρα πολύ για τον εαυτό τους, μας λέει η Ράτλετζ. Αυτό που βλέπουμε είναι η οπτική εκδοχή αυτού. Η Ράτλετζ και ο Προυστ συμφωνούν ότι οι selfies θα πρέπει να αναρτώνται με μέτρο. Αν και δεν υπάρχει ένας συγκεκριμένος αριθμός selfies που ένας έφηβος θα πρέπει ή δεν θα πρέπει να εμφανίσει, εφόσον γίνει έμμονη ιδέα, αυτός ή αυτή μπαίνουν συνεχώς να τις σκέφτονται και αυτό θα μπορούσε να δείχνει ένα εθισμό στα social media. Η χρήση των κοινωνικών δικτύων μπορεί να μετατραπεί σε πρόβλημα, όταν η αίσθηση αυτοεκτίμησης ενός εφήβου βασίζεται αποκλειστικά στην έγκριση από τους συνομηλίκους του, λέει ο Προυστ. Είτε ποστάρουν από τις κερκίδες ενός ποδοσφαιρικού αγώνα, είτε είναι σε οικογενειακές διακοπές, οι έφηβοι μπορούν να έχουν πρόσβαση στα social media οπουδήποτε και ανά πάσα στιγμή. Και λόγω της συνεχούς σύνδεσης, μπορεί να είναι επικίνδυνο για τους νέους να ανησυχούν υπερβολικά για τις γνώμες των άλλων. Ενδεχομένως αισθάνονται ότι δεν μπορούν να ξεφύγουν από το κοινωνικό περιβάλλον και έρχονται συνεχώς αντιμέτωποι με την πίεση των συνομηλίκων.   Ο Προυστ λέει ότι η κατανάλωση πολύ χρόνου κάθε μέρα στην ενημέρωση του προφίλ μας ή κοιτάζοντας τα προφίλ των άλλων, θα μπορούσε να φανερώσει ένα εθισμό ή να επηρεάσει την ψυχική μας υγεία. Γι’ αυτό οι γονείς θα πρέπει να ψάξουν για τις αλλαγές στη συμπεριφορά τους.Ο εθισμός στα κοινωνικά δίκτυα που αρχίζουμε να βλέπουμε τώρα, δημιουργεί διαταραχές όπως η διαταραχή δυσμορφίας σώματος, η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, η κατάθλιψη και το άγχος! καταλήγει ο Προυστ.     Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς;   Υπό κανονικές συνθήκες τα selfies και τα κοινωνικά δίκτυα μπορεί να είναι θετικά εργαλεία για την αυτο-έκφραση. Ο Προυστ λέει ότι οι γονείς μπορούν να βοηθήσουν τους έφηβος να αποκτήσουν μια θετική διαδικτυακή εμπειρία επιτρέποντας την πρόσβαση στα κοινωνικά δίκτυα όταν αισθάνονται ότι ο γιος ή η κόρη τους φτάσει σε μια ηλικία που μπορούν να το χειριστούν. Για τους γονείς, είναι πολύ σημαντικό να μιλούν με τα παιδιά τους, χωρίς όμως κριτική διάθεση, λέει η Ράτλετζ. Το κήρυγμα στους περισσότερους εφήβους, δεν λειτουργεί καθόλου, αντίθετα η διαπραγμάτευση και η συζήτηση βοηθάνε πολύ.  Αυτό που θα πρέπει να κάνουν οι γονείς, είναι να βοηθήσουν τους εφήβους να δημιουργήσουν μια ταυτότητα ανεξάρτητα από το διαδικτυακό προφίλ τους. Να τους βοηθήσουν να ενισχύσουν και να εξερευνήσουν τις δυνάμεις τους και να αναπτύξουν τις δεξιότητές τους.  Όλα έχουν να κάνουν με την ισορροπία: την ισορροπία  του σκοπού, καθώς και την ισορροπία της χρήσης