Το ρίσκο μεγαλώνει ασφαλή παιδιά!

«Αν πέσεις, σε… σκότωσα» . Αυτή δεν ήταν η κλασική ατάκα της Ελληνίδας μάνας, μία δύο γενιές πριν, τότε που τα παιδιά σκαρφάλωναν στα δέντρα, πηδούσαν τα πεζούλια και έκαναν σούζες με τα ποδήλατα; Τώρα αυτό έχει αντικατασταθεί από το «Αν ανοίξεις πάλι το play station, σε… σκότωσα». Και αυτό, γιατί,  τα παιδιά κυρίως των αστικών κέντρων, έχουν χάσει ένα από τα βασικότερα «εργαλεία» για την ανάπτυξή τους, το κινητικό παιχνίδι. Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι υπάρχει σοβαρός λόγος οι γονείς να ενθαρρύνουν τα παιδιά να «βάλουν» λίγο ρίσκο στο παιχνίδι τους. Φυσικά, όπως τονίζουν, οφείλουμε να προστατεύσουμε τα παιδιά από τον κίνδυνο. Όταν όμως η προστασία γίνεται υπερπροστασία, τα παιδιά δεν εκπαιδεύονται έτσι ώστε να μπορούν να κρίνουν σωστά τους κινδύνους, δηλαδή να αντιλαμβάνονται τη διαφορά μεταξύ του άγνωστου ή του ασυνήθιστου και του επικίνδυνου. Οι παλαιότερες έρευνες για το ρίσκο στο παιδικό παιχνίδι είχαν επικεντρωθεί στις αρνητικές συνέπειες του και όχι τόσο στις θετικές επιπτώσεις του. Το ρίσκο είχε συνδεθεί με την απερισκεψία που οδηγεί σε δυσάρεστα αποτελέσματα (δηλαδή χτυπήματα και μώλωπες). Οι ερευνητές όμως, ήδη είχαν επισημάνει πως και τα περιβάλλοντα που παρέχουν «υπερβολική ασφάλεια» στα παιδιά μπορεί να τους δημιουργήσουν μια εσφαλμένη και επικίνδυνη αντίληψη της πραγματικότητας. Πρόσφατες έρευνες έχουν δείξει πως η ανάληψη ρίσκου στο παιχνίδι είναι σημαντική για την ανάπτυξη των παιδιών, καθώς συμβάλλει στην καλλιέργεια νέων δεξιοτήτων, στη δοκιμή νέων συμπεριφορών, στον καθορισμό ορίων από τα ίδια τα παιδιά και τελικά στην πλήρη ολοκλήρωση των δυνατοτήτων τους. Σύμφωνα με τον καθηγητή Peter Gray, και συγγραφέα του βιβλίου Free to Learn, το ρίσκο βοηθάει τα παιδιά να μάθουν να διαχειρίζονται τα συναισθήματα τους, όπως το φόβο ή το θυμό. Άλλωστε, σύμφωνα με τον Gray το να προσπαθούμε να κρατάμε τα παιδιά μας ασφαλή είναι σχεδόν ουτοπικό, αφού σύμφωνα με έρευνα του Αμερικανικού Κέντρου Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων, πάνω από 3.500.000 παιδιά ηλικίας κάτω των 14  (δηλαδή 1 στα 7) θα τραυματιστούν ούτως ή άλλως κατά τη διάρκεια κάποιας αθλητικής δραστηριότητας. Σύμφωνα μάλιστα με έρευνα που πραγματοποίησε το BBC, τα παιδιά, σήμερα,  έχουν περισσότερες πιθανότητες να τραυματιστούν πέφτοντας από το κρεβάτι τους παρά από ένα δέντρο! Η προσπάθεια λοιπόν να ζήσουμε σε ένα κόσμο χωρίς ρίσκο όχι μόνο δεν είναι δυνατή, αλλά αναστέλλει την ανάγκη του παιδιού για προκλήσεις και ίσως το αφήνει τελικά πιο ευάλωτο σε μεγαλύτερη ηλικία, καθώς τότε πιθανά να εμπλακεί σε καταστάσεις με μεγαλύτερο ρίσκο και επικινδυνότητα. Πώς να βάλουμε (με ασφάλεια) το ρίσκο στη ζωή των παιδιών μας 1. Δώστε του την ευκαιρία να παίξει στην ύπαιθρο Το παιχνίδι εκτός σπιτιού ή στην ύπαιθρο δίνει στο παιδί ένα αίσθημα ελευθερίας και παράλληλα το βοηθάει να κοινωνικοποιηθεί. Μέσα από το ελεύθερο παιχνίδι, μαθαίνει να συνεργάζεται με τα άλλα παιδιά και καλλιεργεί τον αυτοέλεγχο του. Ακόμη και οι διαπληκτισμοί είναι μέρος αυτής της κοινωνικοποίησης του. 2. Επιτρέψτε του να αποτύχει Είναι σημαντικό για ένα παιδί να μπορεί να κάνει λάθος και να ξαναπροσπαθήσει μέχρι να τα καταφέρει. Συχνά προστατεύοντας τα παιδιά μας από τα λάθη και τις αποτυχίες τους τελικά είναι πιθανό να έχουν μεγαλύτερο άγχος, μικρότερη αντοχή στην προσπάθεια και χαμηλότερη εμπιστοσύνη στις ικανότητες τους. 3. Βοηθήστε το να εξερευνήσει τον κόσμο Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι ανάλογα με την ηλικία τους, δεν χρειάζεται να επεμβαίνουμε και να βοηθάμε τα παιδιά, αλλά να τα αφήνουμε να δοκιμάσουν μόνα τους να βρουν τρόπους να πετύχουν αυτό που θέλουν π.χ. στο σκαρφάλωμα, στις κατασκευές κ.α. Ένα παιδί συνήθως θα σταματήσει όταν δεν αισθάνεται άνετα με αυτό που κάνει και θα ζητήσει βοήθεια. 4. Αφήστε το να πέσει Αν το παιδί πέσει την ώρα που παίζει, καλό είναι να μην πανικοβαλλόμαστε και να αντιστεκόμαστε στον πειρασμό να τρέξουμε να το σηκώσουμε αμέσως, εκτός βέβαια αν έχει χτυπήσει σοβαρά Η άμεση δική μας παρέμβαση μπορεί να καθησυχάζει το παιδί βραχυπρόθεσμα, αλλά δεν πρόκειται να το βοηθήσει σε βάθος χρόνου, καθώς εκείνο συνηθίζει στην ιδέα πως χρειάζεται πάντα έναν ενήλικα για να το σώσει. Επιπλέον αμφισβητεί τις ικανότητες του να «βγει» από μια δύσκολη κατάσταση και αυτό μπορεί να οδηγήσει σε ελλείμματα στην αυτοπεποίθησή του. 5. Πάρτε του ένα πατίνι   Τα παιχνίδια που απαιτούν ισορροπία και συντονισμό, όπως τα πατίνια, τα σκουτεράκια και τα ποδήλατα, διδάσκουν στα παιδιά καινούργιες δεξιότητες και ενθαρρύνουν την ανάπτυξη της αυτοπεποίθησής τους. 6. Καθοδηγήστε το σωστά Να σκεφτόμαστε τι λέμε στα παιδιά όταν τα καθοδηγούμε σε μια νέα δραστηριότητα. Για παράδειγμα φράσεις όπως «πιάσε το ποτήρι με τα δυο σου χέρια» ή «κρατήσου από το μεγάλο κλαδί» είναι πιο κατατοπιστικές από το «πρόσεξε μην το σπάσεις» ή «πρόσεξε μην πέσεις». 7. Επιβραβεύστε το Είναι σημαντικό τα σχόλια που κάνουμε για την προσπάθεια των παιδιών να είναι θετικά. Σχόλια του τύπου «τι καλά που τα καταφέρνεις» ή «μπράβο, συνέχισε» δείχνουν την εμπιστοσύνη μας και την υπερηφάνεια που νιώθουμε για τα κατορθώματά τους. Το συνεχές «πρόσεχε!» (που όλοι σκεφτόμαστε μέσα μας…) φαίνεται σαν να αμφισβητούμε τις ικανότητες και τις δυνατότητες που έχουν. 8. Επιτρέψτε του να εκτονωθεί Το παιχνίδι στο δρόμο  προάγει και βελτιώνεται την κινητικότητά του. Μέσα από το τρέξιμο, το κυνηγητό ή το σκαρφάλωμα αποκτά μία ψυχική ευεξία και εκτονώνεται, αποβάλλοντας το άγχος και την πίεση της καθημερινότητας..