Ένα συνηθισμένο λάθος που κάνουμε είναι να εξηγούμε στα παιδιά προσδοκίες συμπεριφοράς με όρους όπως «σεβασμός». Το να λέμε στα παιδιά να σέβονται συχνά έχει ακριβώς το αντίθετο αποτέλεσμα.
Για να κατανοήσουμε τα επαναλαμβανόμενα μοτίβα του γιατί οι ενήλικες αποτυγχάνουν στις προσπάθειές τους να επικοινωνήσουν με τα παιδιά, πρέπει πρώτα να καταλάβουμε πώς λειτουγεί ο εγκέφαλός τους.
Αφηρημένες έννοιες όπως ο σεβασμός δεν έχουν καμία σημασία για τα παιδιά
Μέχρι την ηλικία των 12 ετών, η διαδικασία της σκέψης μας είναι σε μεγάλο βαθμό συγκεκριμένη (Stanborough, 2019). Ο εγκέφαλός μας απλώς δεν έχει αναπτύξει τη νευρολογική πολυπλοκότητα για να κατανοήσει πλήρως τις αόριστες έννοιες.
Αν προσπαθήσετε να μιλήσετε σε ένα μικρό παιδί για μια ιδέα όπως η αξιοπρέπεια, δεν θα φτάσετε πολύ μακριά. Μπορείτε να πετύχετε έναν επικοινωνιακό στόχο αν πείτε σε ένα παιδί κάτι μαύρο και άσπρο. Για παράδειγμα: «Όταν βγάζεις τη γλώσσα σου στα άλλα παιδιά, τα κάνεις να αισθάνονται άσχημα».
Το παιδί δεν είναι σε θέση να καταλάβει τι σημαίνει να υπονομεύεις την αίσθηση της προσωπικής αξιοπρέπειας ή της αυτοεκτίμησης κάποιου, επειδή αυτές οι έννοιες δεν είναι συγκεκριμένες. Αλλά το «να κρατάς τη γλώσσα σου στο στόμα σου» είναι απολύτως σαφές.
Τι είναι ο σεβασμός;
Επειδή όλοι μας κουβαλάμε μέσα μας τις δικές μας πολύ διαφορετικές ερμηνείες του σεβασμού, αναπόφευκτα, προκύπτουν συγκρούσεις, . Το μόνο που μπορεί να συμβεί μετά από αυτό το σημείο είναι ένας αγώνας εξουσίας για το ποιανού η ερμηνεία είναι η «σωστή».
Σε κάποια πλαίσια ο σεβασμός σημαίνει φόβος, ενώ σε άλλα μπορεί να νοηθεί ως συμμόρφωση με μια αυθαίρετη κοινωνική προσδοκία. Ο σεβασμός – όποιος κι αν είναι αυτός – κερδίζεται. Και κερδίζεται μέσα από πρακτικές όπως η εφαρμογή της ενσυναίσθησης.
Ακόμη και ο σεβασμός που υποτίθεται ότι έχουμε για τους γονείς μας βασίζεται στην υπόσχεση ότι θα ζήσουν μαζί μας, θα μας παρέχουν και θα μας ενθαρρύνουν καθ’ όλη τη διάρκεια της παιδικής μας ηλικίας. Όταν οι ενήλικες δεν τηρούν αυτές τις υποσχέσεις προς τα παιδιά, έχουν χάσει κάθε σεβασμό που τους αναλογεί.
Αλλά ένας τρόπος με τον οποίο μπορούμε πράγματι να σεβαστούμε τα παιδιά μας είναι να κατανοήσουμε τους αναπτυξιακούς τους περιορισμούς και να τους κοινοποιήσουμε κανόνες και προσδοκίες με τρόπο που να μπορούν να κατανοήσουν.