Το παιδί σας πιστεύει ακόμη στον Άγιο Βασίλη; Μιλά για ιπτάμενα γουρούνια, νεράιδες και ξωτικά; Αυτά είναι υπέροχα, όμως ίσως ήρθε η ώρα να το βοηθήσετε σιγά – σιγά να ξεχωρίσει τη φαντασία από την πραγματικότητα, να διακρίνει τι είναι αληθινό και τι όχι, ώστε να διευκολύνετε έτσι την ανάπτυξη της αντιληπτικότητάς του και την ομαλή προσαρμογή του στην πραγματικότητα.
Τα μικρά παιδιά έχουν πλούσια φαντασία
Μπορούν τα παιδιά να καταλάβουν τη διαφορά μεταξύ πραγματικότητας και φαντασίας; Γιατί οι γονείς και οι δάσκαλοι νομίζουν ότι εκείνα δεν το καταφέρνουν; Η αλήθεια είναι ότι τα παιδιά αντιλαμβάνονται πολύ καλύτερα από όσο νομίζουν οι μεγάλοι, πότε κάτι είναι πραγματικό ή όχι.
Σύμφωνα με τους ειδικούς, τα παιδιά στην ηλικία των 2, αρχίζουν τη διαδικασία κατά την οποία προσποιούνται ότι κάνουν συγκεκριμένες δραστηριότητες και δουλειές. Σε αυτές τα βοηθούν διάφορα αντικείμενα του σπιτιού, που η κανονική τους χρήση είναι τελείως διαφορετική. Κάνουν πως η παντόφλα τους είναι τηλέφωνο, η σκούπα άλογο, ενώ παριστάνουν τους μικρούς μάγειρες, χρησιμοποιώντας αντί για κουζίνα, ένα χάρτινο κουτί. Ισχύει, επίσης, πως πιστεύουν στην ύπαρξη φανταστικών πλασμάτων, όπως είναι το λαγουδάκι του Πάσχα ή ο Άγιος Βασίλης.
Διαβάστε επίσης: Λιγότερα παιχνίδια, περισσότερη φαντασία
Ωστόσο, ανάμεσα στα 3 και τα 7, τα παιδιά αρχίζουν και διακρίνουν περισσότερο το φανταστικό από το πραγματικό. Για παράδειγμα, περίπου στην ηλικία των 6, είναι πιο εύκολο για ένα παιδί που βλέπει τηλεόραση να ξεχωρίσει ότι κάτι είναι εφέ και όχι μια αληθινή εικόνα.
Στην ηλικία μεταξύ 7 και 11, η ικανότητα των παιδιών για σκέψη αυξάνεται και αυτά εστιάζουν περισσότερο στον ρεαλισμό, παρά στη φαντασία. Μπορεί ακόμη να αγαπούν τις sci – fi ταινίες, αλλά δεν μπερδεύονται πια τόσο με το αν αυτό που βλέπουν είναι αληθινό ή όχι, όπως όταν ήταν μικρότερα. Είναι η περίοδος που αρχίζουν να περνούν χρόνο με τους φίλους τους και να αντιλαμβάνονται την πραγματικότητα μέσω του αθλητισμού, της τέχνης και της διασκέδασης.
Υπάρχουν κάποια εργαλεία που χρησιμοποιούν τα παιδιά για να διακρίνουν το φανταστικό από το πραγματικό. Ας εξετάσουμε μερικά.
Αξιολόγηση πλαισίου
Αν ένα παιδί ακούσει για ένα νέο ζώο μέσα σε ένα φανταστικό πλαίσιο, για παράδειγμα σε ένα παραμύθι, και το συσχετίσει με δράκους και φαντάσματα, τότε είναι πιθανότερο να νομίζει ότι όπως και οι δράκοι και τα φαντάσματα είναι φανταστικά πλάσματα, έτσι και το ζώο αυτό δεν υπάρχει. Στην περίπτωση που μάθει για το εν λόγω ζώο από μια αφήγηση που θα το συσχετίζει με επιστήμονες ή γιατρούς, δηλαδή μέσα σε ένα επιστημονικό πλαίσιο, τότε είναι πιο πιθανό να θεωρήσει ότι αυτό το ζώο είναι υπαρκτό.
Ήδη υπάρχουσα γνώση
Αν κάποια νέα πληροφορία βγάζει στο παιδί νόημα, με βάση τις γνώσεις που έχει ήδη, θα θεωρηθεί από αυτό πιο εύκολα αξιόπιστη και ο εγκέφαλός του θα την αναγνωρίσει ως αληθινή. Αν το καλοσκεφτούμε, το ίδιο συμβαίνει σε έναν βαθμό και με τους ενήλικες.
Αξιολόγηση της πηγής
Στις μέρες μας που η πληροφορία βρίσκεται παντού, ακόμη και οι ενήλικες κινδυνεύουμε να πιστέψουμε αναληθή γεγονότα. Έχουμε, βέβαια, την κριτική ικανότητα, σε περίπτωση που ενημερωθούμε για κάτι από μία πηγή που δεν έχουμε ξαναεμπιστευτεί, να αμφιβάλλουμε για την πιστότητα της εν λόγω πληροφορίας. Οι γονείς καμιά φορά δεν αποτελούν την πλέον αξιόπιστη πηγή, γιατί έχουν την τάση να βομβαρδίζουν τα παιδιά με ιστορίες για μαγεία, φανταστικά πλάσματα και μέρη, όπως λύκους που μιλούν ή σπίτια φτιαγμένα από καραμέλες και είναι λογικό από τη μία πλευρά να το κάνουν, μέσα στο πλαίσιο της προσπάθειάς τους να τα ψυχαγωγήσουν. Τα παιδιά, όμως, πιστεύουν τους γονείς τους και έτσι συχνά υπάρχει ένα μπέρδεμα στο μυαλό τους για το τι από αυτά που μαθαίνουν από αυτούς είναι αληθές.
Αξιολόγηση εξειδίκευσης
Έχει σημασία πόσο ειδικός είναι αυτός που δίνει στα παιδιά την εκάστοτε πληροφορία. Για παράδειγμα, όταν οι ενήλικες μαθαίνουν κάτι σχετικό με μία τροφή από έναν διατροφολόγο ή κάτι σχετικό με μία ασθένεια από έναν γιατρό, είναι πολύ πιο πιθανό να το πιστέψουν. Όταν οι αντίστοιχες πληροφορίες προέρχονται από έναν διαδικτυακό φίλο, χωρίς καμία εξειδίκευση με το εκάστοτε θέμα ή από κάποιον που πιστεύει σε θεωρίες συνωμοσίας, δύσκολα γίνονται πιστευτές. Παρατηρώντας τη συμπεριφορά των γονιών τους και το πώς εκείνοι ανταποκρίνονται στις πληροφορίες που λαμβάνουν, το ίδιο μαθαίνουν να κάνουν και τα παιδιά, τουλάχιστον από μία ηλικία και μετά.
Για να βοηθήσουμε τα παιδιά μας να ξεχωρίζουν πιο εύκολα τη φαντασία από την πραγματικότητα, μπορούμε να τους διαβάζουμε βιβλία με αληθινές ιστορίες ή να παρακολουθούμε μαζί τους εκπομπές και ταινίες με πιο ρεαλιστικά θέματα. Και βέβαια, πάνω απ’ όλα, να τους λύνουμε τις απορίες τους, απαντώντας στις ερωτήσεις τους.
Η αλήθεια είναι ότι υπάρχει μια μαγεία στη φάση που ένα παιδί πιστεύει ότι τα γουρούνια μπορούν να συζητούν με ανθρώπινη φωνή ή οι άνθρωποι να ζουν για πάντα και να φορούν μπέρτες πετώντας πάνω από την πόλη, όμως σίγουρα ως ενήλικες οφείλουμε να τα βοηθήσουμε να μεταβούν ομαλά στον πραγματικό κόσμο!