Το να κάνουμε τα παιδιά να μιλήσουν για τα συναισθήματά τους είναι μια δύσκολη υπόθεση. Όμως, το να μπορεί κανείς να αναγνωρίζει και να εκφράζει τα συναισθήματά του είναι μια σημαντική δεξιότητα ζωής. Άλλωστε, οτιδήποτε μπορεί να ειπωθεί, είναι και πιο εύκολα διαχειρίσιμο. Η κατανόηση των συναισθημάτων είναι επίσης η βάση της ενσυναίσθησης που αποτελεί θεμέλιο της συναισθηματικής νοημοσύνης. Εδώ έρχονται οι μικρές συζητήσεις για να μας λύσουν τα χέρια…
Με τα παιδιά, είναι προτιμότερο να κάνουμε 25 συζητήσεις του 1 λεπτού, παρά μία συζήτηση των 25 λεπτών… Αν και ως γονείς θέλουμε ενστικτωδώς να ξεκινήσουμε μια μεγάλη, “ουσιαστική” συζήτηση για να αναλύσουμε το πρόβλημα σε βάθος και να βρούμε λύση, αυτή η προσέγγιση συνήθως έχει το αντίθετο αποτέλεσμα. Είναι πιθανότατα πολύ πιο αποτελεσματικό να “σπάσουμε” τη συζήτηση σε μικρότερα κομμάτια.
Διαβάστε επίσης: Ενισχύστε την κριτική σκέψη των παιδιών με 2 απλές φράσεις
Κάθε σύντομη συζήτηση είναι απαραίτητο να έχει δύο βασικούς στόχους:
- Να μάθουμε κάτι μικρό για τη ζωή ή τον εσωτερικό κόσμο του παιδιού μας.
- Να είναι η εμπειρία θετική για το παιδί.
Όπως μαθαίνει άλλες δεξιότητες με εξάσκηση και επανάληψη, έτσι και αυτές οι μικρές συζητήσεις «προπονούν» το παιδί έτσι ώστε να μάθει να αναγνωρίζει και να εκφράζει τα συναισθήματά του.
Γιατί οι μεγάλες συζητήσεις δυσκολεύουν τα παιδιά
- Νιώθουν ότι τους κάνουμε κήρυγμα.
- Το να μιλούν είναι αγχωτικό, ειδικά όταν το θέμα είναι δυσάρεστο ή συγκρουσιακό.
- Είναι εύκολο να κατακλυστούν συναισθηματικά. Τα παιδιά συχνά προσπαθούν να αντιμετωπίσουν δύσκολα συναισθήματα αποφεύγοντάς τα ή αποσπώντας την προσοχή τους. Πρέπει να τα βοηθήσουμε να μάθουν να αντέχουν τα συναισθήματά τους — αλλά με προσοχή, γιατί αν τα πιέσουμε να μιλήσουν για κάτι που αποφεύγουν, μπορεί να “πνιγούν” συναισθηματικά.
- Πολλές φορές δεν ξέρουν τι ακριβώς νιώθουν. Όταν τα ρωτάμε για τα συναισθήματά τους, μπορεί να νιώσουν ότι τα ανακρίνουμε.
Η δύναμη των σύντομων διαλόγων
- Βοηθούν στην ανάπτυξη δεξιοτήτων χωρίς να υπερφορτώνουν το παιδί.
- Σέβονται τη φυσική αντοχή του παιδιού να διαχειριστεί έντονα συναισθήματα και δύσκολες συζητήσεις.
- Δημιουργούν θετικές συνδέσεις. Οι σύντομες συζητήσεις κάνουν την εμπειρία του να μιλάμε λιγότερο αγχωτική και πιο θετική, κάτι που είναι κρίσιμο για την οικοδόμηση εμπιστοσύνης.
- Όσα μαθαίνουμε μέσα από μια σύντομη συζήτηση βοηθούν στο να γνωρίζουμε όλο και περισσότερα για τις σκέψεις και τα συναισθήματα των παιδιών μας και να ερχόμαστε κοντά.
Στην πράξη
Διαλέξτε την κατάλληλη στιγμή
Προσπαθήστε να μιλήσετε όταν το παιδί είναι ήρεμο, όχι όταν είναι υπερφορτωμένο συναισθηματικά. Συχνά, κάνουμε το λάθος να θέλουμε να μιλήσουμε στα παιδιά για τα συναισθήματά τους τη στιγμή που έχουν κρίση θυμού ή μια έκρηξη. Είναι λογικό — είναι αναστατωμένα και θέλουμε να μάθουμε γιατί. Απλά δεν λειτουργεί. Οι μετακινήσεις με το αυτοκίνητο ή η ώρα πριν τον ύπνο μπορεί να είναι καλές ευκαιρίες γιατί είστε μαζί αλλά όχι απαραίτητα πρόσωπο με πρόσωπο, κάτι που μειώνει την πίεση.
Ξεκινήστε ήπια
Η έρευνα δείχνει ότι οι συζητήσεις που ξεκινούν με ήπιες φράσεις πηγαίνουν καλύτερα. Συνιστάται να ανοίγουμε την κουβέντα με ουδέτερες παρατηρήσεις, όπως: «Παρατήρησα ότι (φαίνεσαι αναστατωμένος τελευταία)…» ή «Η δασκάλα σου μου έστειλε μήνυμα (πήρες 10 στα 20 στο τεστ των μαθηματικών)…» και μετά να ρωτάμε: «Τι συμβαίνει;»
Δώσε προτεραιότητα στο να ακούτε το παιδί
Ακούστε καλά και κατανοήστε την οπτική του παιδιού πριν προσπαθήσετε να γίνετε εσείς κατανοητοί.
Επικυρώστε και αποδεχθείτε
Όταν το παιδί μοιράζεται, προσπαθήστε να καταλάβετε και να αποδεχτείτε τα συναισθήματά του χωρίς κριτική. Η επικύρωση (να δείχνεις στο παιδί ότι τα συναισθήματά του είναι κατανοητά και λογικά) είναι ένα ισχυρό εργαλείο για την αποδοχή του δικού σας μηνύματος αργότερα.
Προετοιμαστείτε για αντίσταση
Τα παιδιά μπορεί να αρνούνται να ανοιχτούν εξαιτίας αρνητικών εμπειριών στο παρελθόν ή γιατί φοβούνται ότι η συζήτηση θα τα κάνει να νιώσουν χειρότερα. Αν σας αγνοούν, απαντούν μονολεκτικά ή σας λένε ότι τα ενοχλείτε, μην το παίρνετε προσωπικά και μην προκαλείτε διαμάχη. Παραμείνετε ευγενικοί και υπομονετικοί και κάντε πίσω αν κλείνονται στον εαυτό τους.