Οι στιγμές απογοήτευσης είναι αναπόφευκτο κομμάτι της παιδικής ανάπτυξης. Όλα τα παιδιά κλαίνε και ξεσπούν κατά καιρούς… Κάποια λιγότερο, κάποια περισσότερο. Συγκεκριμένα, τα υπερευαίσθητα παιδιά βιώνουν τα συναισθήματα πιο έντονα από τα άλλα και μπορεί να δυσκολεύονται με τον αυτοέλεγχο.
Ο τρόπος που αντιδρούμε σε αυτές τις εκδηλώσεις έχει καθοριστικό ρόλο στο πώς το παιδί θα μάθει να διαχειρίζεται τα συναισθήματά του στο μέλλον. Σύμφωνα με τους ειδικούς της αναπτυξιακής ψυχολογίας, όταν ο γονιός αντιδρά με εκνευρισμό ή πανικό, δημιουργείται ένας «κύκλος έντασης», όπου το άγχος του ενός τροφοδοτεί το άγχος του άλλου.
Διαβάστε επίσης: Δύσκολο παιδί; Όχι, δεν είστε οι «χειρότεροι γονείς»
Αντίθετα, όταν ο γονιός παραμένει ψύχραιμος, το παιδί «δανείζεται» τη ρύθμιση αυτή μέσα από έναν νευροβιολογικό μηχανισμό που ονομάζεται συναισθηματική συν-ρύθμιση (emotional co-regulation). Με απλά λόγια, τα παιδιά μαθαίνουν να ηρεμούν όχι από τα λόγια μας, αλλά από τη στάση μας.
Η συναισθηματική ωριμότητα του γονιού είναι λοιπόν η βάση πάνω στην οποία θα χτιστεί και η συναισθηματική ωριμότητα του παιδιού. Και αυτή η βάση καλλιεργείται με επίγνωση, υπομονή και πρακτική.
Τα παιδιά, ειδικά τα μικρότερα, λειτουργούν σαν καθρέφτες των συναισθημάτων των γονιών τους. Αν βλέπουν πανικό, φωνές ή απελπισία, «αντιγράφουν» αυτό που αισθάνονται. Αν όμως αντικρίζουν σταθερότητα και κατανόηση, μαθαίνουν ότι όλα τα συναισθήματα είναι φυσιολογικά και διαχειρίσιμα.
Η συναισθηματική ωριμότητα του γονιού είναι λοιπόν η βάση πάνω στην οποία θα χτιστεί και η συναισθηματική ωριμότητα του παιδιού. Και αυτή η βάση καλλιεργείται με επίγνωση, υπομονή και πρακτική.
Γιατί κλαίνε τα παιδιά όταν τους λέμε «όχι»
Η λέξη «όχι» έχει για τα μικρά παιδιά πολύ μεγαλύτερο συναισθηματικό βάρος απ’ όσο νομίζουμε, καθώς δυσκολεύονται να ελέγξουν την απογοήτευση. Επιπλέον, η κοινωνική αποδοκιμασία, ακόμη κι ένα απλό συνοφρύωμα από τον γονιό, μπορεί να βιωθεί ως απόρριψη. Για ένα παιδί που αναζητά επιβεβαίωση και ασφάλεια, αυτό είναι επώδυνο.
Μείνετε ψύχραιμοι
Όταν το παιδί είναι αναστατωμένο, ο φυσικός μας τρόπος είναι να προσπαθήσουμε να το κάνουμε να σταματήσει να κλαίει. Όμως η έρευνα δείχνει ότι αυτό που έχει μεγαλύτερη σημασία δεν είναι να σταματήσει το κλάμα, αλλά να νιώσει ότι το καταλαβαίνουμε. Η επικύρωση του συναισθήματος δίνει στο παιδί το μήνυμα ότι τα συναισθήματά του είναι αποδεκτά.
Αν και η συναισθηματική αναγνώριση είναι σημαντική, το υπερβολικό ενδιαφέρον — είτε με φωνές είτε με συνεχή παρηγοριά — μπορεί να ενισχύσει τη συμπεριφορά του κλάματος. Όταν το παιδί διαπιστώνει ότι το κλάμα του τραβά την προσοχή, τείνει να το επαναλαμβάνει ως τρόπο επικοινωνίας.
Η πιο αποτελεσματική στάση είναι να παραμείνετε παρόντες αλλά ψύχραιμοι: να του δείξετε ότι κατανοείτε πώς νιώθει, χωρίς όμως να παρασύρεστε στη δίνη του συναισθήματος. Περιμένετε «να περάσει η καταιγίδα» με ήρεμη παρουσία, λίγα λόγια και σταθερό βλέμμα. Αυτό διδάσκει το παιδί ότι η ένταση δεν είναι απειλητική και ότι οι σχέσεις αντέχουν ακόμα και όταν υπάρχουν συγκρούσεις.
Η ηρεμία δεν σημαίνει απουσία συναισθήματος. Σημαίνει συνειδητή ρύθμιση. Σημαίνει να μπορείτε να δείτε πίσω από το κλάμα το μήνυμα που κρύβεται: «Δεν μπορώ να το διαχειριστώ μόνος μου».
