Οι σημερινοί έφηβοι ζουν σε έναν εντελώς διαφορετικό κόσμο από τους παλιούς. Σε έναν κόσμο όπου κάθε βαθμός, κάθε τοποθεσία, κάθε επιλογή μπορεί να γίνει άμεσα γνωστή, καταγεγραμμένη και κοινοποιημένη σε γονείς, συνομηλίκους και κοινό. Αυτό το αίσθημα ότι «μας παρακολουθούν συνεχώς» έχει βαθιές ψυχολογικές συνέπειες. Πόσω μάλλον στα παιδιά. Η συνεχής επίγνωση της παρατήρησης οδηγεί σε αύξηση του κοινωνικού άγχους, κάτι που βλέπουμε να εκδηλώνεται μαζικά στους νέους.
Διαβάστε επίσης: Τι μας διδάσκουν τα παιδιά για την καλοσύνη;
Τι προκαλεί η παρακολούθηση στα παιδιά;
Μια πρόσφατη ρουμανική μελέτη για το άγχος που προκαλείται από την επιτήρηση έδειξε ότι όταν οι άνθρωποι πιστεύουν πως τους παρακολουθούν, παρουσιάζουν:
- αυξημένη αυτοσυγκράτηση
- εντονότερη αυτοσυνειδησία
- μεγαλύτερη συναισθηματική προσοχή
Σύμφωνα με τη μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Systems, δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος, δηλαδή η αίσθηση ότι σε παρακολουθούν προκαλεί δυσφορία, η οποία οδηγεί σε υπερβολική αυτορρύθμιση. Στο τέλος, η επιτήρηση «εσωτερικεύεται» και αρχίζουμε να αυτό-αξιολογούμαστε σαν να μας κοιτάζει κοινό.
Τι είναι το φαινόμενο Χόθορν
Οι ψυχολόγοι γνωρίζουν εδώ και καιρό ότι η παρατήρηση αλλάζει τη συμπεριφορά. Το λεγόμενο φαινόμενο Χόθορν περιγράφει την τάση των ανθρώπων να αποδίδουν καλύτερα όταν γνωρίζουν ότι τους παρακολουθούν. Σε μικρές δόσεις, αυτό είναι χρήσιμο.
Όμως η υπερβολή της παρατήρησης που ζούμε σήμερα μετατρέπει αυτή τη «ώθηση για σωστή συμπεριφορά» σε πίεση για τελειότητα.
Παιδία και ο «καθρέφτης του εαυτού»
Ο Αμερικανός κοινωνιολόγος Charles Cooley πρότεινε τη θεωρία του «καθρεφτικού εαυτού», σύμφωνα με την οποία η εικόνα που έχουμε για τον εαυτό μας διαμορφώνεται όχι μόνο από το πώς εμείς αντιλαμβανόμαστε τις ιδιότητές μας, αλλά και από το πώς νομίζουμε ότι μας βλέπουν οι άλλοι. Αυτό συμβαίνει σε τρία βήματα:
- Φανταζόμαστε πώς φαινόμαστε τα μάτια των άλλων
- Φανταζόμαστε πως μας κρίνουν
- Νιώθουμε υπερηφάνεια, χαρά, ενοχή ή ντροπή
Αυτό το φαινόμενο είναι πιο επίκαιρο από ποτέ. Παλαιότερα, οι περισσότεροι από εμάς νιώθαμε άγχος σε μεμονωμένες περιστάσεις, πριν μιλήσουμε στην τάξη, πριν διαγωνιστούμε ή πριν πάμε σχολείο. Σήμερα όμως, η τεχνολογία έχει κάνει την παρατήρηση μόνιμη. Οι νέοι βιώνουν αυτή την αυτοσυνειδησία σχεδόν διαρκώς.
