Η παραπληροφόρηση υπάρχει σε κάθε πτυχή της διαδικτυακής μας ζωής. Κυμαίνεται από ψεύτικα προϊόντα προς πώληση, ψεύτικες αναρτήσεις για τον τρόπο ζωής στα social media και ψευδείς ειδήσεις για την υγεία και την πολιτική.
Διαβάστε επίσης: Γονείς: 5 παλιές τακτικές που θα κάναμε… cancel στο διαδίκτυο
Επηρεάζει όχι μόνο τις πεποιθήσεις μας αλλά και τη συμπεριφορά μας. Και δεδομένου ότι οποιοσδήποτε μπορεί να δημιουργήσει και να μοιραστεί διαδικτυακό περιεχόμενο, η παραπληροφόρηση έχει πολλαπλασιαστεί. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό καθώς οι έφηβοι στρέφονται όλο και περισσότερο στα κοινωνικά δίκτυα για κάθε είδους πληροφορίες, χρησιμοποιώντας τα ως πηγές ειδήσεων και ως μηχανές αναζήτησης.
Όμως, παρά τη συχνή χρήση τους, τα παιδιά στην εφηβεία δυσκολεύονται να αξιολογήσουν την ακρίβεια του περιεχομένου που καταναλώνουν. Συγκεκριμένα, μια αγγλική έκθεση έδειξε ότι μόνο το 11% των παιδιών 11-17 ετών μπορούσε να αναγνωρίσει αξιόπιστα τα σημάδια που υποδηλώνουν ότι μια ανάρτηση είναι αληθινή.
Τι καταλαβαίνουν οι έφηβοι για την παραπληροφόρηση
Στην έρευνά, πραγματοποιήθηκαν ομάδες συζήτησης με 37 παιδιά 11-14 ετών, που ερωτήθηκαν σχετικά με τις απόψεις τους για την παραπληροφόρηση. Διαπιστώθηκε, λοιπόν, ότι οι έφηβοι πίστευαν -εσφαλμένα- ότι η παραπληροφόρηση αφορά μόνο σε παγκόσμια γεγονότα ή διαδικτυακές απάτες. Εξαιτίας αυτού, πίστευαν ότι οι ίδιοι δεν έβλεπαν πολλή παραπληροφόρηση. Αυτό όμως μπορεί να τους κάνει ευάλωτους, γιατί είναι σε εγρήγορση μόνο για τέτοιου είδους περιεχόμενο.
Υπήρχε, επίσης μεγάλη διακύμανση στην αυτοπεποίθησή τους ως προς το αν μπορούν να εντοπίσουν παραπληροφόρηση. Μερικοί ήταν σίγουροι ότι θα την αντιλαμβάνονταν, ενώ άλλοι παραδέχονταν ότι ξεγελιούνται εύκολα. Επιπλέον, οι περισσότεροι δεν διασταύρωναν πληροφορίες με άλλες πηγές. Βασίζονταν στο ένστικτό τους ή στα σχόλια άλλων χρηστών. Αλλά και οι δύο μέθοδοι είναι αναξιόπιστες. Η εμπιστοσύνη στο ένστικτο σημαίνει ότι χρησιμοποιούν νοητικές «συντομεύσεις» όπως:
- «Την/τον εμπιστεύομαι, άρα μπορώ να εμπιστευτώ και την ανάρτησή της/του»
- «Το site φαίνεται επαγγελματικό, άρα είναι αξιόπιστο»
Αλλά αυτά κάνουν πολύ εύκολο το να δημιουργηθεί πειστικό ψευδές περιεχόμενο.
Πώς βλέπουν τους ενήλικες οι έφηβοι
Ενδιαφέρον έχει ότι οι έφηβοι θεωρούσαν ηλικιωμένους ενήλικες, ειδικά τους παππούδες και τις γιαγιάδες τους, ιδιαίτερα ευάλωτους στην παραπληροφόρηση. Αντίθετα, έβλεπαν τους γονείς τους ως πιο ικανούς από τους ίδιους στον εντοπισμό ψευδών ειδήσεων. Αυτό ήταν απροσδόκητο, μιας και συνήθως θεωρείται ότι οι έφηβοι νιώθουν πιο ικανοί από τους γονείς τους.
Ποιος πρέπει να αναλάβει δράση;
Στην έκθεση, εξετάστηκε ποιος έχει την ευθύνη να αντιμετωπίσει την παραπληροφόρηση. Οι έφηβοι δεν ήθελαν να την αμφισβητήσουν οι ίδιοι. Φοβούνταν ότι είτε δεν θα έχει αποτέλεσμα ή ότι μπορεί να αντιμετωπίσουν διαδικτυακό ή ακόμα και πραγματικό εκφοβισμό. Επίσης, θεωρούσαν ότι η κοινωνία και οι πλατφόρμες πρέπει να αναλάβουν ευθύνη για να μην πανικοβάλλεται ο κόσμος από ψευδείς ειδήσεις.
