Μια αμερικανική μελέτη δείχνει ότι οι τα παιδιά στην προεφηβεία που αυξάνουν τη χρήση των social media με την πάροδο του χρόνου μπορεί να έχουν χαμηλότερες επιδόσεις σε ορισμένα τεστ λειτουργιών του εγκεφάλου.
Διαβάστε επίσης: Οθόνες: Πώς μπορούν να ωφελήσουν το παιδί;
Η έρευνα δείχνει ότι ακόμη και μέτρια ενασχόληση με τις πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης σχετίζεται με μικρές μειώσεις σε δεξιότητες ανάγνωσης και μνήμης καθώς τα παιδιά μπαίνουν στην εφηβεία. Τα ευρήματα δημοσιεύτηκαν πρόσφατα στο επιστημονικό περιοδικό Journal of the American Medical Association.
Οι ψηφιακές πλατφόρμες αποτελούν πλέον κεντρικό κομμάτι της παιδικής ηλικίας, αλλά οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις τους σε αναπτυσσόμενους εγκεφάλους παραμένουν αντικείμενο έντονης συζήτησης.
Πολλές προηγούμενες μελέτες για τον χρόνο οθόνης συχνά συνδυάζουν τα social media με παθητικές δραστηριότητες όπως η παρακολούθηση τηλεόρασης ή τα βιντεοπαιχνίδια, κάτι που δυσκολεύει την κατανόηση της επίδρασης των εφαρμογών που έχουν σχεδιαστεί για να διατηρούν την προσοχή μέσω εξατομικευμένων ροών περιεχομένου.
Social media και επιπτώσεις
Η ομάδα των ερευνητών θέλησε να εξετάσει εάν τα μοτίβα χρήσης των κοινωνικών δικτύων για αρκετά χρόνια σχετίζονται με τις επιδόσεις των παιδιών σε τυποποιημένες γνωστικές δοκιμασίες. Υπέθεσαν ότι η υψηλότερη χρήση θα συνδεόταν με χαμηλότερες βαθμολογίες σε διάφορους τομείς σκέψης.
Μια βασική θεωρία που καθοδήγησε την έρευνα είναι η λεγόμενη «υπόθεση του εκτοπισμού». Σύμφωνα με αυτή, ο χρόνος που ξοδεύεται στο σκρολάρισμα αντικαθιστά δραστηριότητες που «χτίζουν» σημαντικές γνωστικές δεξιότητες, όπως το διάβασμα, ο ύπνος ή η ολοκλήρωση μίας σχολικής εργασίας.
Τρεις ομάδες παιδιών ανάλογα με τη χρήση social media
Οι ερευνητές χρησιμοποιήσαν δείγμα 6.554 παιδιών ηλικίας 9-10 ετών στην αρχή της μελέτης, τα οποία και παρακολούθησαν για δύο χρόνια, μέχρι περίπου τα 12-13 τους χρόνια. Με βάση αυτά που δήλωσαν τα ίδια τα παιδιά που συμμετείχαν στην έρευνα, οι μελετητές τα χώρισαν σε τρεις ομάδες:
- Σχεδόν καθόλου χρήση (58%) – σχεδόν μηδενική ή πολύ χαμηλή χρήση σε όλη τη διάρκεια.
- Χαμηλή αλλά αυξανόμενη χρήση (37%) – ξεκίνησαν με λίγη χρήση, που αυξήθηκε σταδιακά σε περίπου 1,3 ώρες την ημέρα.
- Υψηλά αυξανόμενη χρήση (6%) – έφτασαν πάνω από 3 ώρες την ημέρα στο τέλος της διετίας.
Οι επιστήμονες συνέκριναν τις γνωστικές επιδόσεις των δύο ομάδων χρηστών με εκείνες των παιδιών που σχεδόν δεν χρησιμοποιούσαν social media.
Πώς μετρήθηκαν οι γνωστικές επιδόσεις
Χρησιμοποιήθηκε μια τυποποιημένη σειρά γνωστικών δοκιμασιών που αξιολογεί:
- αναγνώριση λέξεων
- λεξιλόγιο
- μνήμη
Οι αναλύσεις προσαρμόστηκαν για παράγοντες όπως οικογενειακό εισόδημα, μόρφωση γονέων και συμπτώματα ψυχικής υγείας.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, υπήρξε σταθερό μοτίβο. Περισσότερη χρήση social media είχε ως επίπτωση χαμηλότερες επιδόσεις σε συγκεκριμένα τεστ. Τα παιδιά με υψηλά αυξανόμενη χρήση είχαν χαμηλότερες βαθμολογίες σε αναγνώριση λέξεων και ανάκληση ακολουθιών εικόνων (δοκιμασία μνήμης). Είχαν, επίσης, χαμηλότερα αποτελέσματα σε τεστ που μετρά την αποκτημένη γνώση.
Ακόμη και η ήπια αυξανόμενη χρήση -περίπου 1 ώρα την ημέρα- σχετίστηκε με χειρότερες επιδόσεις σε ανάγνωση και μνήμη σε σχέση με τα παιδιά που δεν χρησιμοποιούσαν καθόλου social media.
