Η εφηβεία αποτελεί το βασικό στάδιο μετάβασης από την παιδική ηλικία στην ενήλικη ζωή. Για τα περισσότερα παιδιά, η εφηβεία ξεκινά σε ηλικία μεταξύ 8 και 14 ετών και ο τρόπος που το κάθε παιδί την βιώνει, είναι μοναδικός.
Τι είναι η εφηβεία;
Η εφηβεία ξεκινά όταν μια περιοχή του εγκεφάλου που ονομάζεται υποθάλαμος «στέλνει σήμα» στο σώμα μας ότι «είναι καιρός» να.. ενηλικιωθούμε. Το «σήμα» αυτό μεταφέρεται μέσω των ορμονών στα αναπαραγωγικά μας όργανα – τις ωοθήκες και τους όρχεις- «αναγκάζοντάς» τα να παράγουν μια σειρά από άλλες ορμόνες, οι οποίες συντελούν στην ανάπτυξη και σε αλλαγές σε διάφορα μέρη του σώματος μας.
Όλες αυτές οι αλλαγές επηρεάζουν εκτός των άλλων, τα συναισθήματα και τις σκέψεις μας. Οι συναισθηματικές αλλαγές στην εφηβεία μπορεί να μην εξελίσσονται με τον ίδιο «ρυθμό» με τις σωματικές και δεν είναι λίγες οι φορές που ξεκινούν και τελειώνουν σε διαφορετικές ηλικίες για κάθε παιδί.
Σε αυτή τη φάση της ζωής μας, αποκτούμε σταδιακά τις αναλογίες ενός ενήλικα και τα σωματικά μας χαρακτηριστικά αναπτύσσονται πλήρως. Το κάθε άτομο, αρχίζει επίσης να συνειδητοποιεί το φύλο του κι αν οι σωματικές αλλαγές δεν συνάδουν με τις σεξουαλικές του προτιμήσεις, είναι πολύ πιθανό ο έφηβος να αισθανθεί συναισθηματική «δυσφορία», γνωστή ως «δυσφορία φύλου».
Εφηβεία στις γυναίκες
Η περίοδος της εφηβείας στα κορίτσια ξεκινά σε ηλικία περίπου 12,5 ετών και κάποια από τα σημάδια της είναι η έναρξη κολπικών εκκρίσεων, η έντονη οσμή του σώματος και η ανάπτυξη τριχών στην περιοχή των γεννητικών οργάνων, κάτω από τα χέρια και στα πόδια.
Συχνά, οι γοφοί διευρύνονται, η μέση γίνεται αναλογικά μικρότερη και αναπτύσσεται επιπλέον λίπος γύρω από το στομάχι και τους γλουτούς.
Βέβαια, το κάθε σώμα αναπτύσσεται διαφορετικά κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου και δεν μπορούμε να χαρακτηρίσουμε κάτι ως απόλυτα ή μη «φυσιολογικό».
Στην εφηβεία λοιπόν, τα κορίτσια συνήθως βιώνουν αύξηση του στήθους, του ύψους και της τριχοφυΐας τους, το δέρμα τους γίνεται πιο λιπαρό και μπορεί να παρουσιάσει ακμή, ενώ παράλληλα ξεκινά και η έμμηνος ρύση.
Εφηβεία στους άνδρες
Τα αγόρια μπαίνουν στην εφηβεία κάποια στιγμή μεταξύ 9 και 14 ετών. Στο δεύτερο στάδιο από τα συνολικά 5 της εφηβείας τους, αρχίζουν σιγά σιγά να βιώνουν ανάπτυξη των γεννητικών οργάνων τους, αύξηση της τριχοφυΐας και του ύψους τους, ονείρωξη, αλλαγές στη φωνή τους, αυξημένη μυϊκή μάζα και ακμή. Το στήθος και οι ώμοι τείνουν να γίνονται πιο φαρδείς και η συνολική ποσότητα σωματικού λίπους αρχίζει να μειώνεται καθώς αναπτύσσονται οι μύες.
Περίπου 50% των έφηβων αγοριών παρουσιάζουν επίσης αύξηση του μαστού τους που όμως συνήθως υποχωρεί μέχρι το τέλος της εφηβείας.
Συναισθήματα
Όταν το παιδί σας «μπει» στην εφηβεία, είναι πολύ πιθανό να παρατηρήσετε συναισθηματικές «αναταραχές».
Και για τα δύο φύλα, οι ορμόνες σε συνδυασμό με την κοινωνική και σχολική «πίεση» μπορεί να προκαλέσουν μια κυκλοθυμική συμπεριφορά με συναισθηματικές εκρήξεις, οι οποίες συχνά καταλήγουν σε οικογενειακές διαφωνίες και συγκρούσεις.
Ξαφνικά, μπορεί να νιώσετε πως το γλυκό σας κοριτσάκι ή αγοράκι, έχει μετατραπεί σε ένα κακότροπο παιδί, αλλά δεν είναι έτσι!
Οι αλλαγές στον έφηβο είναι τόσο έντονες που το καλύτερο που θα μπορούσαμε να κάνουμε είναι να τους παρέχουμε ένα ασφαλές, γεμάτο αγάπη και κατανόηση περιβάλλον, όπου το παιδί θα μπορέσει να εκφραστεί ελεύθερα, να μοιραστεί τα συναισθήματά του και να «εξοικειωθεί με τη νέα του ταυτότητα». Σημαντικό είναι να επιτρέψετε στο παιδί σας το «δικαίωμα του λάθους», δείχνοντάς του εμπιστοσύνη ως προς την ικανότητα του να λύνει κάποια προβλήματα μόνο του.
Πρώιμη ή ύστερη εφηβεία
Δεν βιώνουν όλοι οι άνθρωποι τις συνήθεις, αναμενόμενες αλλαγές της εφηβείας. Κάποιοι μπορεί να περάσουν την εφηβεία τους αργότερα από το συνηθισμένο ή να αναπτύξουν χαρακτηριστικά διαφορετικά από την ταυτότητα του φύλου τους.
Ορμονικές ή ενδοκρινικές ανωμαλίες ίσως καθυστερήσουν ή επιταχύνουν την εφηβεία. Άλλοι καθοριστικοί παράγοντες της πρώιμης ή ύστερης εφηβείας είναι τα γονίδια, το περιβάλλον, η διατροφή, η έντονη γυμναστική και το βάρος του ατόμου.
Εν κατακλείδι, είναι φανερό πως η εφηβική περίοδος αποτελεί «πρόκληση» για όλη την οικογένεια. Τα παιδιά καλούνται να διαχειριστούν πολλές σωματικές, διανοητικές και συναισθηματικές αλλαγές ενώ οι γονείς πρέπει να «οπλιστούν» με υπομονή ώσπου να περάσει η «μπόρα» της εφηβείας και να βγει ο «ήλιος» της ενηλικίωσης.