Τι συμβαίνει στα παιδιά σας όταν τους φωνάζετε;

Όταν τα παιδιά συμπεριφέρονται άσχημα, οι φωνές μπορεί να μοιάζουν με απελευθέρωση, να χρησιμεύουν ως μια μορφή πειθαρχίας ή να φαίνονται ως ο μόνος τρόπος για να τραβήξετε την προσοχή τους – ειδικά όταν είστε αγχωμένοι.

Αλλά όσο προκλητικές κι αν φαίνονται κάποιες συμπεριφορές σπάνια δικαιολογούν τις φωνές. Παράλληλα, προκαλούν επιβλαβείς ψυχολογικές επιπτώσεις στα παιδιά.

Πώς αντιδρά ο παιδικός εγκέφαλος στις φωνές

Οι γονείς που φωνάζουν, χωρίς να το καταλαβαίνουν, αλλάζουν τον εγκέφαλο των παιδιών τους. Πώς συμβαίνει αυτό;

Ας πούμε ότι κατά τη διάρκεια μιας χαλαρωτικής εμπειρίας οι νευροδιαβιβαστές [του εγκεφάλου] ανταποκρίνονται στέλνοντας καταπραϋντικά βιοχημικά μηνύματα ότι είμαστε ασφαλείς. Τότε είναι που ένα παιδί «χτίζει» νευρικές οδούς για να ηρεμήσει.  Όταν οι γονείς φωνάζουν στο νήπιό τους, το οποίο έχει υπανάπτυκτο προμετωπιαίο φλοιό και μικρή εκτελεστική λειτουργία, συμβαίνει το αντίθετο: Το σώμα τους ερμηνεύει τον φόβο που προκύπτει ως κίνδυνο και αντιδρά σε αυτόν, ενεργοποιώντας τον αρχέγονο μηχανισμό επιβίωσης «μάχη, φυγή ή πάγωμα». Μπορεί να σας χτυπήσουν. Μπορεί να τρέξουν μακριά. Ή παγώνουν και μοιάζουν με ελάφι που το χτύπησαν προβολείς.

Καμία από αυτές τις αντιδράσεις δεν είναι καλή για τον σχηματισμό του παιδικού εγκεφάλου. Όταν, μάλιστα, τα παιδιά ανταποκρίνονται στις φωνές ενός γονέα επανειλημμένα, η συμπεριφορά αυτή παγιώνεται και τα ενημερώνει πώς να συμπεριφέρονται στους άλλους. Έτσι, αν φωνάζετε στο μικρό παιδί σας κάθε μέρα, δεν το προετοιμάζετε ακριβώς για υγιείς δεξιότητες επικοινωνίας.

Οι φωνές δεν βοήθησαν ποτέ την επικοινωνία

Όταν οι γονείς αρχίζουν να φωνάζουν στα παιδιά νομίζουν ότι τους επιβάλλονται. Όμως, στην πραγματικότητα, το παιδί δεν είναι περισσότερο ανοιχτό στην επιρροή σας αλλά λιγότερο.

Τα μικρότερα παιδιά και τα νήπια μπορεί να βάλουν κι αυτά τις φωνές. Τα μεγαλύτερα παιδιά μπορεί να στρέψουν το βλέμμα τους αλλού. Αλλά και τα δύο «κλείνουν» τα αυτιά τους σε αυτά που τους λέτε, αντί να σας ακούν. Αυτό δεν είναι επικοινωνία.

Με άλλα λόγια, το να φωνάξετε στα παιδιά μπορεί να τα κάνει να σταματήσουν αυτό που κάνουν, αλλά δεν θα τα κάνει να «αλλάξουν μυαλό».

Δεν θέλετε το παιδί να μεγαλώσει με το φόβο σας

Η φύση της σχέσης γονέα-παιδιού δημιουργεί μια μονόπλευρη δυναμική εξουσίας. Ως τα άτομα με την πλήρη εξουσία, οι γονείς είναι σημαντικό να αποφύγουν να μετατρέψουν το θυμό τους σε πλήρη δεσποτικό έλεγχο.

Για τα παιδιά, οι γονείς είναι άνθρωποι με διπλάσιο μέγεθος που τους παρέχουν όλα όσα χρειάζονται για να ζήσουν: φαγητό, στέγη, αγάπη, παιχνίδια. Όταν το άτομο που εμπιστεύονται περισσότερο τα τρομάζει, είτε φωνάζοντας είτε με άλλα μέσα, κλονίζει το αίσθημα ασφάλειας τους.

Επιστρατεύστε το χιούμορ

Ως γονείς, μπορεί να νομίζετε ότι «πατάτε πόδι» πειθαρχώντας τα παιδιά σας, όταν τους φωνάζετε. Αλλά, αυτό που πραγματικά κάνετε είναι να επιδεινώνετε το πρόβλημα.

Ο φόβος που τους προκαλείτε δεν τα βοηθά να διδαχθούν από την κατάσταση, αναγνωρίζοντας ότι προσπαθείτε να τα προστατέψετε. Αντίθετα, «διαβρώνει» την εμπιστοσύνη του στο πρόσωπό σας.

Επιβραδύνοντας την αντίδρασή σας κι αντιδρώντας με χιούμορ αντί με φωνές, διατηρείτε τον δεσμό σας με το παιδί, χωρίς να χάνετε την εξουσία σας.

Φυσικά, υπάρχουν και φορές που θα χρειαστεί να υψώσετε τη φωνή σας για να τραβήξετε την προσοχή των παιδιών σας – όπως όταν δύο αδέρφια χτυπιούνται μεταξύ τους. Αλλά, μόλις τους τραβήξετε την προσοχή για να τα προειδοποιήσετε, θα πρέπει να κατεβάσετε τους τόνους, μιλώντας κι εξηγώντας τους.