Η πρώιμη και συχνή έκθεση στις οθόνες μπορεί να επηρεάσει σημαντικά την ανάπτυξη του εγκεφάλου, την κοινωνική ωρίμανση και την ψυχική υγεία των παιδιών.
Τα παιδιά κάτω των έξι ετών δεν θα πρέπει να εκτίθενται σε οθόνες – συμπεριλαμβανομένης της τηλεόρασης – προκειμένου να αποφευχθούν μόνιμες βλάβες στην ανάπτυξη του εγκεφάλου τους, προειδοποιούν επιστήμονες στη Γαλλία.
Διαβάστε επίσης: Το viral Ice Bucket Challenge επέστρεψε – Η ψυχική υγεία των νέων στο επίκεντρο
«Οι οθόνες, σε οποιαδήποτε μορφή, δεν καλύπτουν τις ανάγκες των παιδιών. Αντιθέτως, εμποδίζουν και αλλοιώνουν την ανάπτυξη του εγκεφάλου, προκαλώντας μόνιμη βλάβη στην υγεία και στις διανοητικές τους ικανότητες», τονίζουν οι ειδικοί.
Οι επιστήμονες προσθέτουν ότι καθημερινά οι επαγγελματίες υγείας και οι νηπιαγωγοί «παρατηρούν τις επιπτώσεις της τακτικής έκθεσης σε οθόνες πριν την είσοδο στο δημοτικό σχολείο: καθυστέρηση στην ανάπτυξη της γλώσσας, διάσπαση προσοχής, προβλήματα μνήμης και υπερκινητικότητα».
«Ακόμα και η σύντομη αλλά συχνή έκθεση σε οθόνες έχει αρνητικό αντίκτυπο στην κοινωνική και συναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών», υπογραμμίζουν.
Ο εγκέφαλος των παιδιών τα πρώτα χρόνια
Τα πρώτα έξι χρόνια της ζωής είναι κρίσιμα για την ανάπτυξη του εγκεφάλου. Σε αυτή τη φάση, οι εμπειρίες του παιδιού καθορίζουν πώς διαμορφώνονται οι νευρικές συνδέσεις. Η μάθηση γίνεται μέσω της κίνησης, του παιχνιδιού, της αλληλεπίδρασης με ενήλικες και συνομηλίκους. Οι οθόνες, από τη φύση τους, προσφέρουν παθητική και όχι ενεργή εμπειρία, περιορίζοντας τη δημιουργικότητα, τη φαντασία και την εξερεύνηση του πραγματικού κόσμου.
Οι οθόνες καθυστερούν τη γλωσσική και κοινωνική ανάπτυξη
Μελέτες έχουν δείξει ότι η υπερβολική χρήση οθονών συνδέεται με καθυστερημένη ανάπτυξη της γλώσσας και δυσκολίες στην κατανόηση των κοινωνικών σημάτων. Τα παιδιά μαθαίνουν να μιλούν και να επικοινωνούν μέσα από διάλογο, όχι μέσα από προ-ηχογραφημένα βίντεο. Όταν αντικαθίσταται ο “ζωντανός” διάλογος με παθητική ακρόαση ή προβολή, μειώνονται οι ευκαιρίες για μάθηση και συναισθηματική σύνδεση.
Συμπεριφορικές και ψυχοσυναισθηματικές επιπτώσεις
Η υπερβολική χρήση οθονών έχει συσχετιστεί με προβλήματα ύπνου, αυξημένο άγχος, υπερδιέγερση και δυσκολία στη συγκέντρωση. Πολλά παιδιά εμφανίζουν εκρήξεις θυμού όταν η οθόνη κλείνει, καθώς το γρήγορο ερέθισμα και η συνεχής ανταμοιβή από τα ψηφιακά μέσα δυσκολεύουν την ικανότητα αυτορρύθμισης.
Υποβαθμισμένη ποιότητα ύπνου
Το φως από τις οθόνες καταστέλλει την παραγωγή μελατονίνης, της ορμόνης που βοηθά το σώμα να κοιμηθεί. Αν ένα παιδί παρακολουθεί οθόνες πριν τον ύπνο, είναι πιο πιθανό να κοιμηθεί πιο αργά, να ξυπνάει μέσα στη νύχτα ή να έχει ανήσυχο ύπνο.
Περιορίζουμε τις οθόνες – Οι οδηγίες των ειδικών
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας και η Αμερικανική Παιδιατρική Εταιρεία συστήνουν:
Καμία οθόνη κάτω των 2 ετών, εκτός από βιντεοκλήσεις με συγγενείς.
Πολύ περιορισμένος χρόνος (έως 1 ώρα/ημέρα) για παιδιά 2-5 ετών, με επίβλεψη και περιεχόμενο κατάλληλο για την ηλικία.
Εναλλακτικές δραστηριότητες: παιχνίδι, διάβασμα, σωματική δραστηριότητα, μουσική και ζωγραφική, είναι πολύ πιο ωφέλιμες.
«Κανείς δεν θα άφηνε ένα παιδί κάτω των έξι να διασχίσει μόνο του το δρόμο. Γιατί λοιπόν να το εκθέτουμε σε μια οθόνη που θέτει σε κίνδυνο την υγεία και το διανοητικό του μέλλον;», εξηγούν.
Τι μπορούμε να κάνουμε ως γονείς
Τα παιδιά χρειάζονται πρώτα απ’ όλα να ζήσουν την πραγματική ζωή, όχι την εικονική. Κι αυτό είναι δική μας ευθύνη να το διαφυλάξουμε. Γι’ αυτό:
Δίνουμε το παράδειγμα περιορίζοντας και τη δική μας χρήση οθονών.
Προσφέρουμε καθημερινά ευκαιρίες για ελεύθερο παιχνίδι.
Βάζουμε ξεκάθαρα όρια στον χρόνο οθόνης και δημιουργούμε «ζώνες χωρίς οθόνη» (π.χ. στο τραπέζι ή πριν τον ύπνο).
Αν επιλέξουμε να δείξουμε κάποιο βίντεο, το παρακολουθούμε μαζί με το παιδί και συζητάμε τι βλέπουμε.